Рычард Бах - Чайка па імені Джонатан Лівінгстан

Яму здалося, што гэта была не скала, а вялізныя акаваныя дзверы ў іншы свет. Удар — і выбух страху, шок, цемра, а потым ён кудысьці плыў у дзіўным незнаёмым небе, памяць то вярталася да яго, то знікала, ён чагосьці баяўся і нечага шкадаваў, страшэнна шкадаваў.

Як і ў дзень першай сустрэчы з Джонатанам Лівінгстанам, ён пачуў голас:

«Сакрэт заключаецца ў тым, Флетчар, што мы стараемся пераадолець межы нашых магчымасцей паступова і цярпліва. Калі прытрымлівацца праграмы, дык нам яшчэ рана прабівацца праз скалы».

— Джонатан!

— Той самы, якога ведаюць як Сына Вялікай Чайкі, — суха абазваўся яго настаўнік.

— Што ты тут робіш? А скала? Няўжо я не... хіба я не памёр?

— Ды ну, Флетч! Падумай сам. Калі ты цяпер са мною гаворыш, дык, відаць, не памёр, хіба няпраўда? А адбылося вось што: табе ўдалося даволі рэзка змяніць узровень свядомасці. Цяпер ты мусіш выбіраць сам. Ты можаш застацца тут і вучыцца на гэтым узроўні — дарэчы, куды больш высокім, чым той, які ты пакінуў, — або можаш вярнуцца і весці далей заняткі з Чарадой. Старэйшыны спадзяваліся, што ўрэшце здарыцца якое-небудзь няшчасце, але нават яны здзівіліся, як здорава ты ім дагадзіў.

— Вядома, я хачу вярнуцца ў Чараду. Я толькі-толькі распачаў заняткі з новай групай.

— Цудоўна, Флетчар. Ты памятаеш нашы размовы пра тое, што цела — гэта не што іншае, як думка?

Флетчар страсянуў галавою, распрастаў крылы і адплюшчыў вочы: ён ляжаў каля падножжа скалы, а наўкол сабралася ўся Чарада. Пры першым жа яго руху ў натоўпе пачуліся пранізлівыя злосныя крыкі і лямант:

— Ён жывы! Ён памёр, і ён — жывы!

— Дакрануўся да яго крылом! Ажывіў! Сын Вялікай Чайкі!

— Не, ён кажа, што не сын! Ён — д'ябал! Д'ЯБАЛ! З'явіўся, каб загубіць Чараду!

У натоўпе было чатыры тысячы чаек, усе былі перапуджаны тым, што яны ўбачылі, і крык «Д'ЯБАЛ!» пранёсся сярод іх, як ураган. З агністымі вачыма, з востра нацэленымі дзюбамі, ахопленыя прагай крыві, яны плячо ў плячо падступалі ўсё бліжэй і бліжэй, каб знішчыць усё на сваёй дарозе.

— Як па-твойму, Флетчар, ці не лепей нам пакінуць іх? — спытаў Джонатан.

— Магу сказаць упэўнена, што я не адмовіўся б...

У той жа момант яны апынуліся за паўмілі ад таго месца, дзе толькі што былі, і нацэленыя ў іх дзюбы раз'юшаных птушак уткнуліся ў пустату.

— І чаму гэта так бывае, — разважаў Джонатан, — што цяжэй за ўсё прымусіць птушку паверыць у тое, што яна вольная? Кожная ж з іх можа пераканацца ў гэтым сама, калі патраціць крыху часу на трэніроўкі. Чаму гэта павінна быць так складана і цяжка?

Флетчар усё яшчэ здзіўлена міргаў ад нечаканай змены месца і абставін.

— Што гэта ты толькі што зрабіў? Як мы тут апынуліся?

— Ты ж сам сказаў, што не адмовіўся б быць далей ад натоўпу? Хіба не так?

— Так, але як табе...

— Гэтак жа, як і ўсё астатняе, Флетчар. Трэніроўка.

Да раніцы Чарада забыла пра сваё шаленства, Чарада, але не Флетчар.

— Ты памятаеш, Джонатан, што ты калісьці гаварыў пра любоў да Чарады, такую любоў, што, не зважаючы ні на што, вяртаешся да яе, каб вучыць сародзічаў.

— Само сабой зразумела.

— Не разумею, як ты можаш любіць гэтую ашалелую банду, якая толькі што хацела забіць цябе.

— Ах, Флетч, мы любім не гэта. Вядома ж, мы любім не нянавісць і злосць. Трэба трэніравацца, каб убачыць сапраўдную чайку, убачыць у кожнай з іх добры пачатак і дапамагчы ім самім убачыць яго ў сабе. Вось што я разумею пад любоўю. Калі яна стане прывычкай, прыйдзе і радасць. Цікава, калі ты, урэшце, гэта зразумееш?.. Мне, напрыклад, памятаецца адна гарачая галава, маладая птушка, яе звалі Флетчар Лінд. Ён толькі што стаў Выгнаннікам, гатовы быў да смерці біцца з Чарадой і пачынаў будаваць сваё ўласнае пекла на Далёкіх Скалах. А цяпер ён тут, будуе замест гэтага свой рай і вядзе да гэтага ж усю Чараду.

Флетчар павярнуўся да свайго настаўніка, у вачах у яго прамільгнуў страх.

— Я вяду? Ты хочаш сказаць, я вяду? Тут ты настаўнік. І ты не можаш нас пакінуць.

— Праўда, не магу? А ты не падумаў, што ёсць і другія чароды, другія Флетчары, якія ідуць па шляху да святла і маюць яшчэ большую патрэбу ў настаўніку?

— Але я? Джон, я сама звычайная чайка, а ты...

— ...адзіны Сын Вялікай Чайкі, га? — Джонатан уздыхнуў і паглядзеў на мора. — Я табе больш не патрэбны. Табе трэба і далей шукаць сябе, пакрысе, кожны дзень знаходзіць сапраўднага, бязмежнага і ўсемагутнага Флетчара-Чайку. Ён твой настаўнік. Трэба зразумець яго і трэніравацца, рабіць тое, што ён табе загадвае.