Штэфан Цвайг - Страх

- Калі ласка, супакойцеся... васпані. Запэўніваю вас, вы памыляецеся. Мусіць... ды не, гэта выключана... я нічога не разумею. З такімі жанчынамі я не сустракаюся. Вы ж ведаеце, я тут зусім нядаўна, і тыя дзве сувязі, якія ў мяне былі, зусім не такія... Не буду называць імёнаў, але нават смешна падумаць... будзьце ўпэўнены, гэта нейкая памылка...

- Значыцца, вы адмаўляецеся мне дапамагчы?

- Не, што вы... калі я толькі магу.

- Тады... пойдзем. Мы разам пойдзем да яе.

- Але да каго ж... да каго?

Калі яна схапіла яго за руку, ён зноў спалохана падумаў, што яна не пры сваім розуме.

- Да яе ж... Пойдзеце вы ці не?

- Ну, канечне ж... Канечне ж, пайду, - яе ліхаманкавая настойлівасць яўна пацвярджала падазрэнне, якое ўзнікла ў яго, - канечне... канечне...

- Дык хадземце ж... гэта пытанне жыцця і смерці!

Ён ледзь стрымаў усмешку. Потым адразу ж перайшоў на афіцыйны тон.

- Прашу мяне прабачыць, васпані, але цяпер я заняты... У мяне ўрок музыкі... Я не магу яго перапыніць...

- Вось як... Вось як... - Яна пагардліва засмяялася яму ў твар. - Вы даяце ўрокі без пінжака... Ілгун вы, вось вы хто! - І раптам у яе галаве мільганула здагадка. Яна рванулася ў пакоі, і ён не паспеў затрымаць яе. - Значыцца, яна тут, у вас, гэтая шантажыстка? Чаго добрага, вы з ёю заадно. Можа, вы дзеліцеся тым, што вымагаеце ў мяне? Пападзіся яна мне ў рукі! Цяпер мне няма чаго баяцца.

Яна крычала на ўвесь голас. Ён трымаў яе, але яна змагалася з ім, вырвалася і расчыніла дзверы ў спальню.

Нехта, хто, відаць, падслухоўваў за дзвярамі, адскочыў у глыбіню пакоя. Ірэна, зусім збянтэжаная, глядзела на незнаёмую, паўадзетую даму, якая паспешна адвярнула ўбок твар. Яе палюбоўнік кінуўся ўслед за Ірэнай, бо думаў, што яна звар'яцела, і баяўся, што яна наробіць бяды, але яна тут жа выйшла са спальні.

- Прабачце, - прамармытала яна. У галаве ў яе ўсё пераблыталася. Яна нічога ўжо не разумела, ёй было толькі брыдка, бясконца брыдка, бясконцая стомленасць авалодала ёю. - Прабачце, - паўтарыла яна. - Заўтра... так, заўтра вам усё стане ясна, зрэшты, я... я і сама нічога не разумею. - Яна гаварыла з ім, як з чужым, нішто не напамінала ёй аб тым, што яна калісьці належала гэтаму чалавеку, дый яна сама сабе была як чужая. Усё цяпер заблыталася канчаткова, ёй было ясна толькі, што дзесьці тут хаваецца хлусня. Але яна занадта стамілася, каб што-небудзь бачыць. Яна заплюшчыла вочы і ішла па лесвіцы, як асуджаны ідзе на эшафот.

* * *

Калі яна выйшла на вуліцу, ужо зусім сцямнела. А раптам, мільганула ў яе думка, гэтая асоба вартуе, раптам у апошнюю хвіліну прыйдзе выратаванне. Ёй захацелася скласці рукі і памаліцца забытаму богу. Ах, толькі б вымаліць сабе адтэрміноўку на некалькі месяцаў, да лета, а потым спакойна пажыць сярод палёў і лугоў, там шантажыстка не дабярэцца да яе, пажыць спакойна ўсяго адно лета. Прагна ўглядалася яна ў вулічны змрок. Ёй здалося, што каля дома насупраць стаіць нейкая постаць, але калі яна падышла бліжэй, постаць схавалася ў пад'ездзе. На момант Ірэна як быццам улавіла ў ёй падабенства з мужам. Другі раз за гэты дзень адчувала яна страх перад мужам, які раптоўна прамільгнуў на вуліцы, перад яго позіркам. Яна спынілася і пачала чакаць. Але постаць без следу знікла ў цемры. Тады яна пайшла далей і ўвесь час адчувала ў сябе за спінаю чыйсьці пякучы цяжкі позірк. Адзін раз яна павярнулася, але нікога не ўбачыла.

Аптэка была недалёка. Ірэна крыху дрыжала, калі ўваходзіла туды. Правізар узяў рэцэпт і пайшоў рыхтаваць тое, што было ў ім напісана. За гэтую кароткую хвіліну Ірэна выразна ўбачыла ўсё - і бліскучыя шалі, і мініяцюрныя гіркі, і этыкеткі, а наверсе на паліцах рады бутэлечак з нейкімі вадкасцямі, незнаёмыя лацінскія назвы, якія яна машынальна пачала чытаць. Яна пачула ціканне гадзінніка, улавіла своеасаблівы аптэчны пах, саладкаваты пах лекаў, і раптам успомніла, што ў дзяцінстве заўсёды прасіла маці пасылаць яе ў аптэку з даручэннямі, бо ёй падабаўся гэты пах, падабалася глядзець на таямнічыя бліскучыя тыгелькі. І тут жа яна з жахам падумала, што забылася развітацца з маці, і ёй стала пакутліва шкада беднай старэнькай. Як яна спалохаецца, разгублена думала Ірэна; але правізар ужо адлічваў празрыстыя кроплі ў сінюю бутэлечку. Неадрыўна глядзела яна, як смерць пераліваецца з пузатай пляшкі ў маленькую бутэлечку, адкуль яна неўзабаве заструменіцца па яе жылах, і на яе павеяла холадам. Тупа, нібы зачараваная, глядзела яна на правізаравы пальцы: вось ён затыкае коркам поўную бутэлечку, вось абклейвае небяспечнае рыльца папераю. Усе Ірэніны пачуцці скавала, паралізавала жахлівая думка.