Aleksandro Grin: La vojo nenien

Antaŭ ĉirkaŭ dudek jaroj en Poket ekzistis eta restoracio, tiom eta, ke vizitantojn priservadis la mastro kaj unu servisto. Entute tie estis dek tabletoj, kiuj povis samtempe nutri ĉirkaŭ tridek homojn, sed eĉ duono de tiu nombro neniam sidis ĉe ili. Tamen la ejo distingiĝis per senriproĉa pureco. La tablotukoj estis tiom blankaj, ke helbluaj ombroj de iliaj faldoj similis porcelanon, la manĝilaro estis lavata kaj viŝata skrupule, la teleroj kaj kuleroj neniam odoris per lardo, manĝaĵoj, kuirataj el bonega provizo, per sia kvanto kaj prezo devus garantii al la entrepreno armeojn da manĝantoj. Krome, ĉe la fenestroj kaj sur la tabloj estis floroj. Kvar pentraĵoj en orumitaj kadroj montradis sur la helblua tapeto la kvar sezonojn de la jaro. Tamen jam tiuj ĉi pentraĵoj estis aludantaj iun ideon, kiu, el la vidpunkto de paca animstato, necesa por trankvila digestado, estis sencela perfido. La pentraĵo, kiu havis la nomon «Printempo», montradis aŭtunan arbaron kun kota vojo. La pentraĵo «Somero» — kabanon inter neĝaj dunoj. «Aŭtuno» konsternadis per figuroj de junaj virinoj en florkronoj, dancantaj sur maja herbejo. La kvara — «Vintro» — povus pensigi nervozan homon pri rilatoj de la realo al la konscio, ĉar sur tiu ĉi bildo estis pentrita dikulo, kovrita de ŝvito en arda tago. Por ke la spektanto ne konfuzu la sezonojn, sub ĉiu pentraĵo staris subskribo, farita per nigraj algluitaj literoj, malsupre de la kadroj.

Krom la pentraĵoj, pli grava cirkonstanco estis klariganta la nepopularecon de la entrepreno. Ĉe la pordo, flanke de la strato, pendis la menuo — aspekte ordinara menuo kun vinjeto, montranta kuiriston en blanka ĉapo, ĉirkaŭmetitan per anasoj kaj fruktoj. Tamen homo, decidinta legi tiun dokumenton, kvinfoje viŝadis la okulvitrojn, se li portis ilin, se tamen li ne portis okulvitrojn, — liaj okuloj pro mirego iom post iom ricevadis amplekson de iliaj lensoj.

Jen tiu menuo en la tago de la komenco de la eventoj:

Restoracio «Abomeno»

1. Supo nemanĝebla, trosalita.

2. Konsomeo «Aĉaĵo».

3. Buljono «Teruro».

4. Plateso «Malfeliĉo».

5. Skorpeno kun tuberkulozo.

6. Rostbefo malmola, sen oleo.

7. Kotleto el hieraŭaj restaĵoj.

8. Poma pudingo, ranca.

9. Kuko «Forportu!».

10. Kremaĵo lakta, kazeiĝinta.

11. Sandviĉoj kun najloj.

Sub la listo de manĝaĵoj staris eĉ malpli kuraĝiga teksto:

«En dispono de la vizitantoj estas maldiligenteco, malpureco, malhonesteco kaj malĝentileco».

La nomo de la mastro de la restoracio estis Adamo Kishlot [1] prononcu: [kiŝlót] (trad.) . . Li estis korpulenta, moviĝema, kun grizaj haroj de artisto kaj kun velka vizaĝo. La maldekstra okulo strabis, la dekstra rigardis severe kaj plende.

Dum la malfermo de la entrepreno estis ioma amasiĝo de homoj. Kishlot sidis ĉe la kaso. La ĵus dungita servisto staris en profundo de la ejo, mallevinte la okulojn.

La kuiristo sidis en la kuirejo kaj ridis.

El la homamaso eliĝis silentema viro kun densaj brovoj. Kuntirinte la brovojn, li eniris en la restoracion kaj petis porcion da tervermoj.

— Bedaŭrinde, — diris Kishlot, — ni ne havas vermojn. Turnu vin al apoteko, kie vi povos ricevi almenaŭ hirudojn.

— Maljuna stultulo! — diris la homo kaj foriris. Ĝis vespero estis neniu. Je la sesa horo venis sanitaraj inspektistoj kaj, atente fiksrigardante en la okulojn de Kishlot, mendis tagmanĝon. Bonegan tagmanĝon oni alportis al ili. La kuiristo estimis Kishlot-on, la servisto lumis; Kishlot estis neglekta, sed ekscitita. Post la tagmanĝo unu oficisto diris al la mastro:

— Do, ĉu tio estas nur reklamo?

— Jes, — respondis Kishlot. — Mia kalkulo baziĝas sur agrablaĵo post malagrablaĵo.

La sanitaristoj pensis iom kaj foriris. Horon post ili aperis malgaja, bone vestita dikulo; li eksidis, alportis al la miopaj okuloj la menuon kaj salte ekstaris.

— Kio estas tio? Ĉu ŝerco? — kun indigno demandis la dikulo, nervoze turnante la promenbastonon.

— Kiel vi deziras, — diris Kishlot. — Ordinare ni donas la plej bonan. Senkulpa ruzo, bazita sur la sento de scivolemo.

— Malbone, — diris la dikulo.

— Sed...

— Ne, ne, bonvolu! Tio estas ege fia, indigninda!

— Tiuokaze...

— Tre, tre malbone, — ripetis la dikulo kaj eliris. Je la naŭa horo la servisto de Kishlot demetis la antaŭtukon kaj, metinte ĝin sur la verŝotablon, postulis sian konton.

— Malkuraĝulo! — diris al li Kishlot. La servisto ne revenis. Suferinte dum unu tago sen servisto, Kishlot uzis proponon de la kuiristo. Tiu konis unu junulon, nomatan Tirrey Davenant [2] prononcu: [tiréj davenánt] (trad.) . , kiu serĉis laboron. Interparolinte kun Davenant, Kishlot ricevis fidelan serviston. La mastro imponis al la knabo. Tirrey admiris la aŭdacojn de Kishlot. Ĉe malgranda kvanto de vizitantoj servi en «Abomeno» estis nemalfacile. Davenant dum horoj sidadis ĉe libro, kaj Kishlot pensadis, per kio li altiru la publikon.

La kuiristo trinkadis kafon, trovadis, ke ĉio iras al la bono, kaj ludadis damojn kun sia kuzino.

Tamen, Kishlot havis konstantan klienton. Li, foje veninte, venadis nun preskaŭ ĉiutage, — Ort Galeran, kvardekjaraĝa viro, rekta, seka, larĝe paŝanta, kun impona promenbastono el nigra ligno. La malhelaj vangoharoj sur lia akra vizaĝo estis malleviĝantaj de la tempioj al la mentono. La alta frunto, la kurbaj lipoj, la longa, kiel pendanta flago, nazo kaj la nigraj malestimaj okuloj sub la maldikaj brovoj altiradis atenton de virinoj. Galeran portadis larĝrandan blankan ĉapelon, grizan surtuton kaj botojn ĝis la genuoj, kaj la kolon li ligadis per flava tuko. La stato de lia vesto, ĉiam skrupule purigita, estis montranta, ke li estas neriĉa. Jam dum tri tagoj Galeran venadis kun libro, fumante pipon, tabakon por kiu li kuiradis mem, miksante ĝin kun prunoj kaj salvio. Al Davenant plaĉis Galeran. Rimarkinte amon de la knabo al legado, Galeran fojfoje alportadis al li librojn.

En konversacioj kun Kishlot Galeran senkompate kritikadis lian manieron de reklamo.

— Via kalkulo, — diris li foje, — estas malĝusta, ĉar la homoj estas stulte fidemaj. Malalta, eĉ meza menso, legante vian menuon sub la ŝildo «Abomeno», en profundo de la animo kredas tion, kion vi deklaras, eĉ se vi kiel ajn bone manĝigos tiun homon. Vortoj algluiĝas al homoj kaj manĝaĵoj. Malklera homo simple ne deziros penigi sin per pensado. Estus alia afero, se vi skribus: «Ĉi tie oni donas la plej bonajn manĝaĵojn el la plej bona provizo kontraŭ mizera prezo». Tiam vi havus tiun normalan nombron de vizitantoj, kiu konformas al tia banala allogilo, kaj vi povus manĝigi la klientojn ĝuste per tiu aĉaĵo, kiun vi deklaras nun, dezirante ŝerci. La tuta reklamo de la mondo baziĝas sur tri principoj: «bone, multe kaj senpage». Tial eblas doni malbone, malmulte kaj grandkoste. Ĉu vi havis iajn aliajn spertojn?

— Dum dek jaroj mi penas riĉiĝi, — respondis Kishlot. — Ne eblas diri, ke mi elpensadis malbone. Al mi malfortunas. En miaj planoj io mankas.

— Mankas Kishlot-oj, — ridante, diris Galeran. — Karega fantaziulo, se en la urbo estus nur du mil Kishlot-oj, vi jam delonge balanciĝadus sur kaleŝaj risortoj kaj ordonadus per mangesto. Rakontu, en kio vi malfortunis.

Kishlot svingis la manon kaj listigis siajn militirojn kontraŭ la monujo de la socio.

— Mi posedis, — diris li, — panbutikon, kafejon kaj vendejon de speguloj. La vendejo havis ŝildon: «Ĉiuj estas belaj», — kaj en afiŝo sur la fenestro estis dirite, ke el dek virinoj, aĉetintaj spegulon ĉe mi, naŭ senprokraste trovas al si edzon. Jen al vi ekzemplo de reklamo de via tipo! La afero ne progresis. Vendante bulkojn, mi deklaris, ke mi enbakas en ĉiun milan bulkon oran moneron. Estis tumulto ĉe la pordo en matenoj, sed okazis tiel, ke fine de la semajno unu monero evidentiĝis falsa, kaj mi konatiĝis kun la polico. La kafejo «Rojeto» estis aranĝita, kiel vera rojeto: inter floroj, laŭ lada fluejo fluis varmega kafo kun sukero kaj lakto. Ĉiu ĉerpadis mem. Sed ĉiuj pensis, ke matene en tiun fluejon oni balaas polvon. Nun estas «Abomeno». Mi kalkulis, ke la urbo freneziĝos pro intereso, sed anstataŭe mia komerco malprofitigas min.