Мөсәгыйт Хәбибуллин - Сайланма әсәрләр. Том 2. Кубрат хан. Илчегә үлем юк / Избранные произведения. Том 2

Буйтур белекчедән Кубрат ханның углын сораштырды.

– Кубрат хан улы Александр биредә, – диде белекче. – Ул китаплар күчереп яза.

Каршы алу тантанасыннан соң Аслан китеп барды. Нигә килмәде ул алар янына? Бит туган кардәшләре. Асланның кисәк юкка чыгуы, бүген дә күренмәве сәер иде, әмма Александр монда дигәч, буйтур аны чакырырга кушты. «Бик яшьли алып киттеләр илханны Патшакалага, бизүе шулмы», – дип уйлады буйтур, кичәге хәлне исенә төшереп.

Шулчак белемче карт тузан сөртеп йөрүче берәүгә Асланны чакырырга кушты. Аслан көтмәгәндә түр ишектән килеп керде. Керде дә ояла-тартына гына буйтурга таба килә башлады. Килеп җитте, кулын сузды. Асланның кулы каз мамыгыдай йомшак иде. Укытучының: «Кылыч тотар кулларда – язар каурыйлар», – дигән шигырь юллары исенә төште буйтурның.

– Кардәшем-туганым, саумы?!

– Барысы да Тәңре кодрәтендә, Аслан илхан. Барыбыз да Тәңре кулында.

Аслан тиз-тиз чукынып алды.

– Син нәрсә, туганый, әллә христиан динен кабул иттеңме?

– Әйтмә алай, Илбарыс туган, әйтмә. Минем өчен Тәңре юк, ул минем өчен үлде. Мин христиан алласын кабул иттем.

– Ихтыярың, илхан. Алай да әйт әле, Аслан, атаң-анаң, апаң Чәчкәне, өлкән абыйларыңны сагынасыңмы?

– Тиздән Чәчкә бирегә килер. Юстиниан император углы сарациннар белән орышта. Ул тиздән кайтыр, Болгарга барып Чәчкәне алыр. Миңа аның белән күңелсез булмас, туганым Илбарыс. – Аслан сагыш тулы күзләрен буйтурдан яшерергә теләп читкә карады. – Константин укытучы исәнме, миннән күп сәлам җиткер аңа.

– Исән-сау, ул һаман сарай мәктәбендә укыта.

Яшенә күрә түгел иде Аслан, артык аек фикер сөрә иде. Илханны кызганудан чарасыз калып, Илбарыс Асланның беләгеннән кысып тотты:

– Телисеңме, Аслан, мин сине илгә алып кайтам, ә?! Телисеңме?! Император сине җибәрер, ул мине аңлар. Болгар балаларын укытырсың.

– Алладан курык, Илбарыс туган. Ни сөйлисең?! – Аслан күзләрен түшәмдәге сурәтләргә текәп чукынып алды.

Алар янына белекче карт килде.

– Александр, – диде ул грекчалап. – Александр, менә бу китапны бишенче киштәгә илтеп куй әле.

Аслан карусыз гына китапны киштәгә илтеп куйды.

– Аслан туган, ничек ул сиңа боера? Илханмы син?!

– Христиан динен кабул иткән һәммә зат изге китапны кулына алуга горурланырга тиеш, Илбарыс туган. Мин…

Буйтур түзмәде, Асланны кочагына алды, күзенә яшь йөгерүен яшермичә кычкырып җибәрде:

– Аслан, Аслан, нишләттеләр сине, нишләттеләр?..

– Җитте, – диде моңа кадәр дәшми торган карт белекче. – Җитте, Александр. Варварга китәргә вакыт.

Буйтур акрын гына аңа таба борылды һәм шундый иттереп сакаллыга карады, теге, корт чаккандай, читкә тайпылып куйды, әмма урынында калды.

– Әй син, карт коткычы, варвар түгел мин! Бөек Болгарның Кубрат хан илчесе. Ә бу углан – Болгар халкының илханы. Ишетәсеңме, сорыкорт, илханы!

Илбарыс, кызарынып, теш арасыннан ыслап әйтүгә, кара киемле белекче башына чикмән башлыгын ташлады һәм күзләрен түшәмгә төбәп чукынып алды. Аннары:

– Еретик, – диде. – Мондыйларны Византиядә утта яндыралар.

– Утта яндыралар. Мин монда олуг вазифа белән килдем. Илче булып килдем. Ишетәсеңме, Бөек Болгар иленнән илче булып. Их, очратасы иде сине киң далада, күрсәтер идем мин сиңа варварны.

– Кызма, тыел, буйтур! – Аслан аны тынычландырырга теләде. – Ул әйбәт кеше, орышма аны, Ходай каргар үзеңне. Кызган аны, аның дине-өне башка.

– Орып атам мин аның денен. Күктә – Тәңре, ә аның дене миңа…

Текст предоставлен ООО «ЛитРес».

Прочитайте эту книгу целиком, купив полную легальную версию на ЛитРес.

Безопасно оплатить книгу можно банковской картой Visa, MasterCard, Maestro, со счета мобильного телефона, с платежного терминала, в салоне МТС или Связной, через PayPal, WebMoney, Яндекс.Деньги, QIWI Кошелек, бонусными картами или другим удобным Вам способом.