Анатоль Брытун - Пах мускусу [журнальный вариант]

— Сам бачыў, — адказаў стражнік.

— Добры сабачка. Гаспадзін обер-фарстмайстар яшчэ адпачывае, давядзецца пачакаць.

Каравульны стралок адчыніў вароты, і ён разам з Рыкам накіраваўся ў вартоўню. Пераступіўшы парог, зайшоў, як да сябе ў хату. Усё было знаёма да кожнай драбніцы, нават кожны сучок на сценах і столі. Тут ён адпачываў між вартай, таксама, як гэтыя маладыя хлапчукі, якія з цікаўнасцю глядзелі на яго.

Праз некаторы час Рыгора выклікалі. Стражнік адвязаў Рыка і накіраваўся да ганка вялікай хаты. Перад ганкам спыніўся, паправіў рэмень, шапку, рукой паказаў Рыку сядзець. Пачаліся хвіліны чакання.

Расчыніліся дзверы, на парозе з’явіўся галоўны распарадчык пушчы Фёдар Канстанцінавіч Таран. Обер-фарстмайстар быў апрануты ў мундзір, на галаве надзета зімовая фуражка з вялікім двухгаловым арлом. Эпалеты срэбным бляскам зіхацелі ў праменнях ранішняга сонца. Левая рука ў лайкавай пальчатцы ляжала на дзяржальні шаблі.

Рыгор падцягнуўся, стаў па стойцы смірна, стукнуў абцасамі чобатаў, прыклаў правую руку да галаўнога ўбору.

— Ваша высокаблагароддзе гаспадзін обер-фарстмайстар, па-вашым распараджэнні прыбыў.

У адказ обер-фарстмайстар прыклаў правую руку да фуражкі:

— Малайчына.

Спусціўся з ганка, падышоў да стражніка.

— Вольна. Бачу, не забыўся муштру. Пахвальна! Паказвай сваю знаходку.

Обер-фарстмайстар уважліва разглядаў сабаку.

Рыгор тузануў шворкай, Рык устаў. Обер-фарстмайстар аглядам сабакі застаўся задаволены, з усмешкай на твары падкруціў вусы.

— Так, прыгажун. Мне аб знаходцы даклалі. Ну, давай, братка, раскажы ўсё падрабязней. Ідзі за мной.

Стражніку нічога не заставалася, як пакорліва ісці следам. У хаце оберфарстмайстар зрабіў распараджэнне прыслузе і прапанаваў Рыгору прайсці ў кабінет.

Рыгор зачаравана агледзеўся: у хаце галоўнага распарадчыка пушчы быў упершыню, тым болей у вялікім службовым кабінеце.

На сцяне віселі паляўнічыя трафеі: галовы аленя, лася, дзіка. На падлозе ляжала шкура мядзведзя. Над уваходнымі дзвярамі ўзвышалася галава зубра. Паміж паляўнічымі трафеямі віселі карціны са сцэнамі палявання. Каля сцяны стаяў вялікі пісьмовы стол з дуба, з высокай прыгожай спінкай выраблянае крэсла. За крэслам на сцяне вісеў вялікі партрэт найсвятлейшай асобы ў мундзіры. Побач стаяла этажэрка з кнігамі ў тоўстых скураных пераплётах з пазалочанымі надпісамі.

Дзверы ў кабінет адчыніліся, служка з незвычайна вялікімі бакенбардамі стаяў на парозе з падносам у руках. Обер-фарстмайстар рукой паказаў на столік ля акна. Той падышоў да століка і паставіў паднос. Пакланіўшыся, пакінуў кабінет.

Галоўны распарадчык прапанаваў прайсці да століка. Рыгор па запрашэнні прысеў на крэсла і паказаў сабаку, каб лёг побач. Іх высокаблагароддзе наліў у чаркі каньяк. Узяў чарку, смакуючы, выпіў. Стражнік таксама выпіў — каньяк яму спадабаўся. Обер-фарстмайстар прапанаваў частавацца, паказаў рукой на жоўтыя лустачкі на талерцы. Рыгор асцярожна ўзяў адну і паклаў у рот. Ледзь стрымліваючыся, каб не крывіцца, пачаў жаваць. Фрукт аказаўся жудасна кіслым і нясмачным.

Обер-фарстмайстар усміхнуўся.

— Гэты фрукт завецца цытрына, расце ў цёплых краінах за морам. Ну, вось тут спакойна і пагаворым. Пачні з самага пачатку.

Стражнік падрабязна даклаў аб усім, што датычыла сабакі. Обер-фарст­майстар уважліва слухаў, часта зіркаючы на Рыка.

— Лічу, мы можам яго пакінуць сабе і паспрабаваць палепшыць пароду нашых сабак. Я ўжо распарадзіўся пашукаць сучак.

Ён узяў званочак і зазваніў. Дзверы расчыніліся, у кабінет увайшоў служка, несучы на падносе прыгожы срэбны гарлач і два маленькія кубкі на сподках. Паставіўшы паднос на стол, наліў у маленькія кубачкі чорны напой.

Г алоўны распарадчык узяў кубачак і адсёрбнуў. Стражнік, імкнучыся не ўпусціць маленькую пасудзіну, адсёрбнуў таксама. Чорны як смоль напой быў горкі, але ён працягваў піць маленькімі глыткамі. Обер-фарстмайстар з усмешкай назіраў, пакуль стражнік не дайшоў да густой чорнай калатушы. Гідка, падумаў Рыгор, і паставіў кубачак на стол.

Іх высокаблагароддзе ўсміхаўся.

— Як табе кофій?

Рыгор ускочыў і адрапартаваў:

— Не магу ведаць, ваша высокаблагароддзе, не зразумеў!

— Ды сядзі ты спакойна! — обер-фарстмайстар весела засмяяўся, узяў званочак і зноў зазваніў.

У дзвярах з’явіўся служка.

— Г алубчык, прынясі тое, што рыхтавалі, — павярнуўся да Рыгора. — Чуў, што ў цябе нарадзіўся сын, прымі мае найлепшыя віншаванні. Назваў як?