Сергей Пясецкий: Гляну я ў аконца…

Гэтая песня выклікала сварку ў бліжэйшым дамку. Ужо два гады там жыла без шлюбу, але ў дабраным таварыстве пара, і амаль кожная размова ў іх заканчвалася сваркай — інакш яны б і месяца адно з адным не вытрымалі. Гэта былі фармазон Пецька Бык і даліншчыца [10] Даліншчык — злодзей-кішэннік. Кася Залатая Труба. Пецька Бык, шырока пазяхаючы, бо ўсім сэрцам знудзіўся, з цяжкасцю прамовіў:

— Фіська прэ-эцца… Пры заро-о-бку!

— Ага, пры заробку! — іранічна фыркнула Кася. — У каня сняданак пальнуў.

— Фіська — хлопец фартовы! — пацвердзіў Бык.

— Угу… Як сядло ў каровы, — іранізавала Кася. — А блатны з яго, як з цябе, адно паветра псуяце.

Кася Залатая Труба бліснула вокам на палюбоўніка, чакаючы выбуху. І не памылілася. Пецька пачырванеў, апусціў галаву долу (таму і Бык) і рыкнуў:

— Што-о?

— То-о! — перадражніла яго Кася, надзьмуўшы ніжнюю губу і ўзяўшыся ў бокі.

Адначасова яна акінула позіркам пакой у пошуках адпаведнай прылады для абароны: «Хапану хіба качаргу».

Пецька Бык — персанаж незвычайны. Уявіце сабе: морда як фарбаваная цэгла, нос бясформенны, доўгі, як спелы агурок, і сіні, як сліва. Вушы амаль вісяць. Вочы-разынкі плаваюць у жоўтых згустках флегмы.

Ані веек, ані броваў — такі падпалены на агні блінец. Дзіўна нават, што Каська Залатая Труба не спусціла такое таварыства ў трубу. Сама яна таксама нічога надзвычайнага, але самавітая: клубастая, грудастая і азадкам адпаведна ёмкая. Акрамя таго, спрытная дзеўка. І з харчамі клёва ўпраўляецца. Не адзін горшы фартовец зайздросціць Быку і аблізваецца на ягоную каханку. У яго б даўно яе адбілі, але яна сама не хоча. Штосьці такое Кася знайшла ў ім і прыстала як смала.

Як толькі Кася ўзялася ў бокі са з’едлівай мінай на твары, Пецька яшчэ ніжэй нахіліў галаву і прасіпеў:

— Шкура табе свярбіць!.. Свярбіць!.. Глядзі мне!..

— Ты, халера, булдавешкай не круці! Наіндычыўся, шляга фраерская! — пішчала Кася, задзірліва круцячы задам, а падбароддзем быццам свідруючы паветра.

— Ой, глядзі! Глядзі! — хрыпеў Бык. — Бо я табе зяпу запячатаю!

— Зараз жа, запячатаеш! Ведаю я цябе: смелы, як стары Абрам, што праз фортку на рудога сабаку крычаў.

Кася, сыплючы бліскавіцы з вачэй, паддрыпала да Быка і яшчэ вышэй задрала падбароддзе.

— Ой, запячатаю! — усе цяжэй хрыпеў Бык палатнеючы.

— Калі рыба задрышча, рак засвішча, курыца заверашчыць, карова паляціць… Не падабаецца яму. Гройсэ ганэф! [11] Гройсэ ганеф (ідыш) — вялікі злодзей. Забыўся ўжо, як курам у дулы дзьмуў!

Намёк тычыўся былога занятку каханка, які перакупам хадзіў па вёсках. Цяпер ён гэтага саромеўся. Пецька Бык не вытрымаў: вылупіў вочы і паволі ўстаў з крэсла. Гаварыць ён ужо не мог, толькі хрыпеў.

— Ого, як наіндычыўся!.. Не падабаецца яму! — пішчала Кася, усё больш задзірыста надзімаючы губы.

Пецька Бык зрабіў крок наперад, перабіраючы пальцамі рук, быццам знянацку апаранымі. Кася таксама выступіла наперад.

— Бач ты: фартоўца знайшоў! Фіська і фартовец!

— Фартовец!! — выгукнуў Бык.

— Ага, — піскнула Кася. — Сам у мультановым гальштуку ходзіць, а шмара ягоная ў зрэбных майтках!.. Фартовец!.. Цягнецца, што той дым па дахах. Тхара ў куратніках падмяняе. Бабам «усю пяхоту» падушылі! Блатныя!

І яны зрабілі яшчэ два крокі наперад. Бык усё больш бялеў і хмурнеў, Кася чырванела і запалялася. Быку заняло мову, ён цяжка дыхаў. Кася тарахцела ўсё жывей. І сварка дакладна скончылася б біццём посуду і крушэннем рэчаў наўкола (сабе самім яны наносілі найменш шкоды), але ў дзверы пастукалі. Гэта адбылося, калі яны ўжо амаль сутыкаліся лбамі. Гаспадыня кватэры Кацярына Сперда прыйшла да Касі чагосьці там у яе пазычыць. Кася пайшла адмыкаць дзверы.

А віноўнік гэтай сутычкі, Фіська, размашыста шыбаваў Бондараўскім завулкам далей, ажно бруд з-пад ботаў на чатыры бакі свету ляцеў. Раптам дарогу яму заступіў цёплы заходні свавольнік-вецер. Быццам ветразь, надзьмуў пінжак і спыніў рух. Фіська нахіліўся наперад для атакі. Хацеў зламаць нечаканы супраціў. Алё вецер спрытна ўхіліўся ўбок, і Фіська, губляючы раўнавагу, развярнуўся на пятках і задам сакавіта-смачна пляснуўся ў лужыну… Яна ажно з берагоў выйшла… Злодзей уздыхнуў. Пасля рассмяяўся… Сядзець было зручна і мякка, а холаду вады ён не адчуваў, бо алкаголь самавіта яго грэў… Ён бы, напэўна, і доўга так праседзеў, але вецер зноў наляцеў (мо на працу сваю паглядзець) і галаўны ўбор з яго здзьмуў… Шапёха пусцілася ў непакорны заплыў па лужыне. Гэтага Фіська ўжо не вытрымаў, вылаяўся і некалькі разоў беспаспяхова паспрабаваў быў вызваліцца з гразевай ванны. Нарэшце ў яго гэта атрымалася. Ён схапіў шапку з вады і, стоячы пасярод калюжыны ў наскрозь мокрай адзежы, трыумфальна зацягнуў: