Сергей Пясецкий - Ніхто дабром не дасць збаўлення...

— А што, сукін сын, у цябе спіса няма?

— Быў недзе, але як у ваду кануў. Але гэта без розніцы. І так без спісаў усіх бяруць!

Камендант адвесіў начальніку звонкую поўху.

— Заб’ю мярзотніка. Спісы мусяць быць. Зразумеў? Бо я цябе сам без спіса вышлю на Камароўку. Вядзі да арыштантаў! Жыва!

Начальнік варты схапіў са стала газавую лямпу, бо ў камерах не было святла. І спешна павёў каменданта ў сутарэнні.

Зайшлі ў першую камеру. Лямпа вырвала з цемры вузкую палоску прасторы. Вязні застылі без руху. Са змроку бліскалі перапоўненыя жахам вочы.

— Ці ёсць тут грамадзянка Запольская? — гучна паклікаў Крывашэін.

Ніхто не адгукнуўся. Нейкая жанчына пачала ні то смяяцца, ні то плакаць.

Крывашэін абышоў усіх вязняў па чарзе і пасвяціў жанчынам у твары. Перайшлі ў наступную камеру. Нарэшце на пытанне каменданта адказаў з цемры жаночы голас, ад якога яму палягчэла на душы:

— Ёсць… Гэта я…

Камендант з лямпай у руцэ паспешна рушыў у бок голасу. Марыся падымалася з земляной падлогі. Раптам захісталася і ўпала. Крывашэін кінуўся яе падымаць.

— Грамадзянка, запрашаю вас у пакой аховы. Праходзьце, калі ласка.

Марыся ледзь магла ісці. Не разумела, што адбываецца. Камендант далікатна яе падтрымліваў. У пакоі ахоўнікаў загадаў двум салдатам вынесці яе ў машыну. Паказаў кулак начальніку варты, а потым шмаргануў пальцам па шыі і кінуў:

— Спісы! Бо інакш я цябе спішу!

Марыся ўдыхнула свежага паветра. Гэта яе крыху асвяжыла.

Камендант бачыў, што кабета вельмі слабая. Не ведаў толькі, ці ад страху, ці ад голаду. Загадаў кіроўцу ехаць у камендатуру. «Трэба даць ёй каньяку», — падумаў. У дарозе вельмі соладка прымаўляў:

— Я ў вас, грамадзянка, шчыра прашу прабачэння. Вельмі вас перапрашаю і ад свайго імя, і ад гарадскога кіраўніцтва. Гэта была памылка. Даруйце, калі ласка. Добра?

Марыся чула ягоныя словы, але па-ранейшаму нічога не разумела.

Крывашэін, заўважыўшы гэта, сказаў:

— Вас арыштавалі выпадкова. Цяпер мы вас вызваляем. Вязём дадому. Усё канфіскаванае вернем. Толькі вельмі вас прашу нам прабачыць.

— Мне нічога ад вас не трэба, — адказала Марыся. — Я не буду скардзіцца.

Аўто спынілася ля камендатуры. Крывашэін папрасіў Запольскую пачакаць, а сам пабег наверх у сваю кватэру. З буфета ўзяў пляшку каньяку і бутэльку віна.

Дастаў некалькі бляшанак шпротаў і хлеб. Усё гэта ўкінуў у тэчку і збег уніз. Сказаў шафёру гнаць да дома Запольскай. Уехалі ў двор. Машына затармазіла.

— Пачакайце, калі ласка, — зноў звярнуўся да Запольскай.

Камендант знайшоў чорны ход у кватэру жанчыны. Дзверы былі адчыненыя. Унутры шчыравалі тры цывільныя агенты, тыя самыя, якія былі пры затрыманні, жонка дворніка і кіраўнік палітаддзела. Кватэра была даведзеная да ладу. Дворнічыха падмятала падлогу.

— Як у вас тут? — запытаўся камендант.

— Заканчваем.

Дворнікава жонка ўправілася з падлогай. Крывашэін даў ёй старублёвую купюру і паказаў на дзверы.

— Можаш ісці!

Кабета, крыху спужаўшыся, шпарка вылецела з кватэры. Вярнулася ў калавурку і, не запаліўшы святла, праз акно назірала за аўтамабілем, які стаяў на дзядзінцы. Шэптам перагаворвалася з мужам.

Крывашэін звярнуўся да агентаў:.

— Прашу адкрыта сказаць, што вы адсюль забралі. Папярэджваю, што справа важная і пахне Камароўкай.

— Нічога з рэчаў не было кранута, — сказаў старшы агент.

— Не было чаго браць. Тут толькі папера і троху шмацця.

— Дакладна? Зразумейце: можа быць ой як кепска!

Старшы агент сур’ёзна прамовіў:

— Я разумею, што жартаў няма… Але запэўніваю, што ўсё на сваіх месцах. Мы былі цвярозыя і стомленыя. Узялі толькі грошы. Люстэрка само ўпала і разбілася.

— Колькі было грошай?

— Мы ўсё аддалі начальніку.

— Я пералічыў грошы, — умяшаўся кіраўнік. — Ёсць уся сума.

Камендант і начальнік палітаддзела, адпусціўшы агентаў, засталіся ўдвух. Выйшлі з кватэры. Крывашэін кіўнуў свайму сябруку:

— Ідзем!

Падышлі да машыны.

— Грамадзянка, можаце выйсці самі?

— Так.

— Калі ласка.

Марыся выбралася з аўтамабіля. Яна адчувала слабасць, але магла ісці без дапамогі. Аднак камендант з пашанай вёў яе пад руку. Ягоны калега нёс тэчку. Запольскую пасадзілі на крэсле каля стала. Камендант выняў з тэчкі харчы і алкаголь. Знайшоў шклянку і наліў віна.

— Выпіце, калі ласка. Гэта дадасць сілаў. Калі ласка.

Запольская ўзяла шклянку і памалу выпіла віно. Каўтала аўтаматычна. Ёй проста хацелася піць. Віно хутка падзейнічала. Ейныя шчокі паружавелі. Яна адчула цяпло ва ўсім целе. Камендант гаварыў: