Сергей Пясецкий - Ніхто дабром не дасць збаўлення...

Звычайна раніцай Ясь ішоў да Мішчанкаў. Казік Марацкі жыў у іх ужо даўно, прапісаны пад несапраўдным прозвішчам. Ён ведаў крыху сталярнае рамяство, а Андрэй меў майстэрню, якая, праўда, ледзь ліпела, але давала Марацкаму магчымасць мыліць вочы суседзям і выдаваць сябе за сталяра. Ясь любіў сядзець там цэлымі днямі. Разам дружбакі планавалі работы. Браты рабілі адтуль часам праверачныя выхады ў горад. І ўсе яны былі вельмі асцярожныя — даражылі добрай малінай. Сабака Мілы пасяліўся ў прыбудоўцы, куды складалі розныя непатрэбныя рэчы. Ясь зладзіў там яму выгоднае логава і дбаў, каб Мілы заўсёды быў накормлены. Дзівіла яго, што сабака дагэтуль не прыручыўся, хоць і падпускаў Яся да сябе бліжэй, чым іншых. Вечарамі Ясь, калі не была прадбачаная ніякая авантура, вяртаўся дадому, дзе яго нецярпліва чакала Настка. Хлопца бянтэжыла ейнае вернае, адданае сяброўства. Кеміў, што за гэтым хаваецца больш глыбокае пачуццё, пра якое Настка маўчыць. Ён усведамляў, што не можа заплаціць ёй той самай манетай, і пераймаўся праз гэта. У ім расло адчуванне віны перад добрай, рахманай дзяўчынай. Ён намагаўся абыходзіцца з ёю як мага больш мякка і далікатна, каб апраўдаць словы, якія яна шматкроць паўтарала: «Мой любы». Клапаціўся пра яе, думаў пра яе і быў з ёй надзвычай пяшчотны. Аднойчы ён нават пастанавіў як мага радзей выкарыстоўваць яе як жанчыну, але гэтае рашэнне расплывалася ў нябыце кожную ноч, якую Ясь праводзіў дома, пад уплывам ягонай буйнай фантазіі і гарачага тэмпераменту.

Некалькі разоў Настка дапамагала Ясю ў рызыкоўнай зладзейскай працы. Пераносіла прылады, крадзеныя рэчы, дамаўлялася са скупшчыкамі, перадавала лісты Ясевым калегам. З уласнай ініцыятывы яна зрабіла ў дрывотні хвацкую хованку на трэфныя рэчы. Яна адгарадзіла вузкую частку дрывотні пры адной з вонкавых сценак дошкамі, добра дапасаваўшы іх да папярэчных слупкоў. Але за кучай дроў, унізе, знаходзілася адна свабодная дошка, якую можна было, ведаючы механізм, лёгка выцягнуць. Праз гэтую адтуліну можна было бокам улезці ў хованку паміж дзвюма сценкамі. Ясю гэтая прыдумка вельмі спадабалася, і ён адразу ж пачаў ёю карыстацца. А Настка ганарылася сваім вынаходніцтвам.

Найбольш даймала Яся кепская матэрыяльная сітуацыя. Калі б ён жыў адзін, то не вельмі б пра гэта турбаваўся, але цяпер трэба было клапаціцца пра Настку. Гэта і выдаткі на кватэру змушалі яго ліхаманкава шукаць працу. А з гэтым было штораз цяжэй. Ясь задавольваўся хоць чым. Краў нават бульбу, каб не купляць.

Прыкладна ў гэты час Ясь даведаўся, што яго шукае Філіп Лысы з нейкай важнай справай. Калі хлопец завітаў да яго, Філіп распавёў яму, што можна правярнуць адну добрую работу — «выдру». Яе знайшоў Ажур. Вялося пра тое, што сакратар фінаддзела гарвыканкамма штодзённа хадзіў на пошту па грошы. Яму выдавалі звычайна вельмі вялікія сумы — некалькі дзясяткаў мільёнаў. З гарвыканкама, які месціўся на Саборнай плошчы, да пошты на вуліцы Губернатарскай было вельмі блізка, таму сакратар адпраўляўся туды пехатою, а дзеля аховы браў аднаго чырвонаармейца з карабінам. Грошы ён насіў у мяккім брызентавым чамаданчыку, перацягнутым раменьчыкамі.

Злодзеі правялі нараду. Ясь даведаўся, што сакратар выходзіць на пошту звычайна блізу дзявятай гадзіны раніцы. Маладзён пастанавіў асабіста даследаваць ягоны маршрут і прадумаць план. Назаўтра ўранні, пасля восьмай гадзіны, ён быў каля гарвыканкама. Як толькі прабіла дзявятая, праз парадныя дзверы з гмаху выйшаў мужчына ў цывільным цёмным гарнітуры і шэрай шапцы з брыльком. Пад пахай у яго быў брызентавы чамаданчык. Следам за ім крочыў жаўнер з перакінутым праз плячо карабінам. Ясь пайшоў за імі ходнікам па іншым баку вуліцы. Неўзабаве яны апынуліся ля пошты. Сакратар і чырвонаармеец увайшлі ў будынак праз галоўны ўваход. Ясь падаўся за імі. На пошце чырвонаармеец застаўся ў агульнай зале, а сакратар схаваўся за перагародкай, а адтуль яго прапусцілі ў пакой, дзе знаходзілася каса. Праз пятнаццаць хвілін ён выйшаў адтуль і ў суправаджэнні чырвонаармейца, які маршыраваў ззаду, падыбаў Губернатарскай вуліцай у бок Саборнай плошчы. Чамадан быў перацягнуты раменьчыкамі. Чыноўнік трымаў яго за скураную ручку. Ясь ізноў джгаў супрацьлеглым бокам вуліцы і правёў іх ажно да гарвыканкама. Потым вярнуўся і, пачаўшы ад вуліцы Багадзельнай, уважліва і дакладна праверыў усе выхады з дамоў на вуліцу і ўнутраныя двары, напружана абдумваючы план дзеянняў. Але яму, як на злосць, нічога не прыходзіла ў галаву. Без энтузіязму ён паплёўся на прызначанае спатканне з Філіпам Лысым.