Клаус Манн - Мэфіста. Раман аб адной кар'еры

— У Гайдэльбергу, іграе старых камічных баб, — кідаў Гёфген, як нешта такое, што разумелася само сабой.

Скандал з Мікласам пачаўся з таго, што нехта спытаўся:

— А ну ж бо, хто першая інжэню ў гарадскім тэатры ў Ене?

Гендрык адказаў:

— А, адна дурная карова. Яе завуць Лота Ліндэнталь.

Тут у гаворку ўмяшаўся Міклас, які да гэтага стаяў збоку, не берyчы ўдзелу ў агульнай забаве.

— Чаму гэта Лота Ліндэнталь дурная карова?

Гендрык холадна адрэзаў:

— Не ведаю, чаму яна такая, але яна такая.

І Міклас ціхім, хрыплым голасам:

— Тады я патлумачу вам, гер Гёфген, чаму вам хочацца абразіць менавіта гэтую даму: бо вам дакладна вядома, што яна сяброўка аднаго з нашых нацыянал-сацыялісцкіх правадыроў, менавіта нашага героя-лётчыка...

Тут Гёфген, барабанячы пальцамі па стале, і чый твар скамянеў ад пыхліваай пагарды, перапыніў яго:

— Мяне мала цікавяць імёны і тытулы хахаляў фройляйн Ліндэнталь, — сказаў ён, не ўдастойваючы Мікласа нават позіркy. — Зрэшты, тут можна было б скласці даўжэзны спіс. Фройляйн Ліндэнталь забаўляецца не толькі з ваенным лётчыкам.

Міклас сціснуў кулакі і апусціў галаву ў баявой пазіцыі вулічнага падшыванца, гатовага кінуцца на праціўніка. Светлыя вочы пад люта насупленым лобам, здавалася, аслеплі ад шаленства.

— Асцеражыцеся, — прашыпеў ён, задыхаючыся, і ўсе спалохаліся ягонай дзёрзкасці. — Я не пацярплю, каб публічна зневажалі даму толькі за тое, што яна член нацыянал-сацыялісцкай нямецкай рабочай партыі і сяброўка нямецкага героя! Я не пацярплю!

— Ён не пацерпіць! — паўтарыў Гендрык і ўсміхнуўся д'ябальскай усмешкай. — Ай - ай, — дадаў ён з'едліва.

Тут Міклас і сапраўды накінуўся б на Гёфгена, але Ота Ульрыхс з усіх сіл стрымаў яго за плечы.

— Ды ты п'яны! — закрычаў Ульрыхс, трасучы Мікласа.

Той выціснуў:

— Я не п'яны! Проста я адзін y гэтым памяшканні, у каго яшчэ засталося пачуццё гонару. У гэтым зжыдзелым асяроддзі ніхто нічога кепскага не бачыць у тым, што зневажаюць даму!

— Годзе! — гэты металічны крык належаў Гёфгену. Ён стаяў выпрастаўшыся на ўвесь рост. Усе глядзелі на яго. Ён гаварыў з пагрозлівай няспешнасцю: — Веру, мой мілы, што вы не п'яны. І вы не можаце спаслацца на абставіны, вам больш не давядзецца пакутаваць у гэтым "зжыдзелым асяроддзі" — ужо дайце мне веры.

І Гёфген выйшаў цвёрдым крокам.

— Вой, проста мароз па скуры, — прашаптала Моц у міладайнай цішыні.

Але што гэта? З якога кута пачуўся ціхі плач? Сyфлёрка Эфой упала ўсім сваім цяжкім целам на стол, і слёзы закапалі проста на абрус.

Кроге, якога не было пры скандальнай сцэне ў "Г. М.", з сумненнем сустрэў патрабаванне Гёфгена неадкладна звольніць маладога актора. Фраў фон Гэрцфэльд і Гендрык аб'ядналі свае намаганні ў красамоўстве, каб разбіць яго спасылкі на юрыдычны, палітычны і чалавечы бакі справы. Дырэктар заклапочана хітаў кашэчым тварам, збіраў лоб у складкі, нервова хадзіў узад-уперад па пакоі і мармытаў:

— Вядома, вы маеце рацыю, я прызнаю... Паводзіны гэтага хлопца нецярпімыя... Але ўсё-такі як жа гэта так... Хворага чалавека, без сродкаў, вось так узяць і выкінуць на вуліцу...

Гендрык і Геда гарачыліся і даказвалі, што такая нерашучасць, гэтая схільнасць да кампрамісаў падобная на маладушнасць і баязлівасць урадавых партый Веймарскай рэспублікі ў адносінах да бессаромнага фашысцкага тэрору.

— Мы павінны паказаць бандзе гэтых забойцаў, што ім не ўсё дазволена.

Гендрык грукнуў кулаком па стале.

Здавалася, Кроге ўжо паддаўся довадам сваіх супрацоўнікаў, але Міклас, усім на здзіўленне, здабыў нечаканага хадайніка, гэта быў Ота Ульрыхс, які раптам далажыў пра сябе і прасіў дазволу ўзяць удзел у размове.

— Заклінаю вас, не рабіце гэтага! — крычаў ён. — Хлопцу даволі і той кары, калі мы яго не ангажуем на наступны сезон. Учора ўвечары ён проста ляпнуў лішняе па дурасці. Ну, нервы здалі, з кожным бывае.

— Дзіву даюся, — сказаў Гендрык і кінуў праз манокль пакаральны позірк на свайго сябра Ота. — Дзіву даюся, што ты, менавіта ты чаўпеш такое.

Ульрыхс сярдзіта адмахнуўся.

— Ну добра, — сказаў ён, — адкінем убок меркаванні гуманнасці. Ясна, мне шкада небаракі — такі кашаль, такія запалыя шчокі. Але толькі з асабістых меркаванняў я б за яго не заступаўся — ты мяне добра ведаеш, Гендрык. Не, у першую чаргу ў мяне меркаванні палітычныя. Не трэба ствараць пакутнікаў. Менавіта сёння, пры цяперашняй палітычнай сітуацыі, абсалютна няправільна...

Тут Гендрык падняўся.