Edmondo de Amicis - Serce

finis (łac.) – koniec; tu: koniec lekcji. [przypis edytorski]

wstępna – tu: zerówka lub pierwsza klasa. [przypis edytorski]

omnibus – duży pojazd konny, używany w komunikacji miejskiej tak, jak dziś autobus. [przypis edytorski]

Kalabryjczyk – mieszkaniec Kalabrii, tj. południowej części Włoch. [przypis edytorski]

Kalabria – południowa część część Półwyspu Apenińskiego. [przypis edytorski]

Piemont – region w północno-zachodnich Włoszech, graniczący z Francją i ze Szwajcarią. [przypis edytorski]

kontent (daw.) – zadowolony. [przypis edytorski]

…więcej niż trzydzieści tysięcy Włochów oddało życie za to – kolejne wojny o zjednoczenie Włoch toczyły się w latach 1848–1870. [przypis edytorski]

marka (daw.) – znaczek pocztowy. [przypis edytorski]

Humbert I (1844–1900) – król Włoch od 1878. [przypis edytorski]

mularz – dziś: murarz. [przypis edytorski]

tęgo – mocno. [przypis edytorski]

tuz (z niem.) – as w talii kart; „patrzeć jak w tuza” – patrzeć z uwagą. [przypis edytorski]

sekcja – tu: szkoła. [przypis edytorski]

zmazać – zhańbić. [przypis edytorski]

woalka – kawałek przezroczystej tkaniny, przesłaniający twarz. [przypis edytorski]

czynny – tu: aktywny. [przypis edytorski]

kajet (daw., z fr.) – zeszyt. [przypis edytorski]

barchanowy – wykonany z barchanu, czyli z grubej tkaniny wełnianej. [przypis edytorski]

pojedynkiem – dziś: w pojedynkę. [przypis edytorski]

regiment – oddział wojskowy. [przypis edytorski]

kwestor – urzędnik odpowiedzialny za finanse i podatki. [przypis edytorski]

lir – waluta włoska. [przypis edytorski]

łakotki – smakołyki. [przypis edytorski]

sold – drobna moneta włoska. [przypis edytorski]

sold – drobna moneta włoska. [przypis edytorski]

zafrasowany (daw.) – zmartwiony. [przypis edytorski]

stać (daw.) – wystarczyć. [przypis edytorski]

suchoty (daw.) – gruźlica. [przypis edytorski]

partyka (daw., z łac.) – cząstka, tu: kawałek. [przypis edytorski]

rad (daw.) – zadowolony. [przypis edytorski]

pierwej (daw.) – wcześniej. [przypis edytorski]

koniugacja – odmiana czasownika przez osoby, liczby i rodzaje. [przypis edytorski]

zakupna – dziś: zakupy. [przypis edytorski]

turbować się (daw.) – martwić się. [przypis edytorski]

kwestura (z łac.) – tu: policja. [przypis edytorski]

suplent (z łac.) – zastępca profesora gimnazjalnego, praktykant. [przypis edytorski]

faworyty (daw.) – baczki. [przypis edytorski]

Garibaldi, Giuseppe (1807–1882) – rewolucjonista włoski, przywódca walk o niepodległość i zjednoczenie Włoch. [przypis edytorski]

Milazzo – miasto i twierdza na Sycylii, zdobyte przez Garibaldiego 20 lipca 1860 r. [przypis edytorski]

fechtować – walczyć na broń białą. [przypis edytorski]

wideta (daw.) – czujka. [przypis edytorski]

Solferino – bitwa z 24 czerwca 1859, w której siły francusko-włoskie odniosły zwycięstwo nad Austriakami. [przypis edytorski]

stępa – określenie najwolniejszego chodu konia. [przypis edytorski]

wiorsta – dawna rosyjska jednostka długości, nieco ponad kilometr. [przypis edytorski]

bersalierzy – oddziały specjalne piechoty włoskiej, istniejące od 1836 r. [przypis edytorski]

mimo (daw.) – obok. [przypis edytorski]

marka (daw.) – znaczek pocztowy. [przypis edytorski]

lichwiarz – osoba pożyczająca pieniądze na procent. [przypis edytorski]

safianowy – wykonany z safianu, tj. z barwionej skóry koziej. [przypis edytorski]

szamerowanie – dekoracja ubrania w postaci naszytego na nie sznura. [przypis edytorski]

trotuar (daw., z fr.) – chodnik. [przypis edytorski]

mufka – futrzany rulon do ogrzewania rąk. [przypis edytorski]

mantylka (daw.) – rodzaj krótkiej peleryny damskiej. [przypis edytorski]

zmiarkować (daw.) – zorientować się, zauważyć. [przypis edytorski]

pomiarkować (daw.) – zrozumieć. [przypis edytorski]

nierad (daw.) – niezadowolony. [przypis edytorski]

marka (daw.) – znaczek pocztowy. [przypis edytorski]

okres – tu: zdanie. [przypis edytorski]

cyrulik – fryzjer, wykonujący także proste zabiegi medyczne. [przypis edytorski]

pedel (daw.) – woźny. [przypis edytorski]

rozżarty – rozjuszony. [przypis edytorski]

cetnar – dawna jednostka wagi, zależnie od regionu 50 lub 100 kg. [przypis edytorski]

Custozza – miejscowość w północnych Włoszech, miejsce przegranej przez Włochów bitwy z Austriakami w 1866 r. [przypis edytorski]

Wiktor Emanuel II (1820–1878) – pierwszy król zjednoczonych Włoch. [przypis edytorski]

Panteon – budynek z czasów starożytnego Rzymu, pierwotnie świątynia poświęcona wszystkim bogom, obecnie kościół katolicki; miejsce pochówku królów włoskich. [przypis edytorski]