Пятро Васючэнка: Жылі-былі паны Кубліцкі ды Заблоцкі

— Гэта яна нас юшкаю з жаб частаваць надумалася, — шэпча на вуха прыяцелю пан Кубліцкі.

— Не хочам юшкі! Іншае што прыдумай! — адгукаецца пан Заблоцкі.

Сядзіць дзеўцка Дрыпа і думае. Цікава, што ж ёй яшчэ стукне ў голаў?

Каля сажалкі гарыць вогнішча, бурліць вада ў чыгуне, а дзеўка Дрыпа паплылаў чыгуне рыбу лавіць. Паны ў чаканні вячэры пахаджваюць па беразе ды ад няма чаго рабіць згадваюць мінуўшчыну.

Першы кажа пан Заблоцкі, закаціўшы вочы:

— Што ні кажы, пане Кубліцкі, а жыў я добра — што клёцка ў масле качаўся. Не буду хваліцца, але ў маім маёнтку ўсё было лепшае, чым у іншых. А коні ў мяне былі такія, што сам князь Міргайла, зямля яму пухам, зайздросціў. Памятаю, быў у мяне жарабец — агонь, а не жарабец! Такі быў аграмадны, што ў стайню, бывала, не мог праціснуцца. Дык ён тады я-а-ак разгоніцца і ў дзірку пад дзвярыма — шусь!

— Дык, можа, гэта сабака быў, а не жарабец? — сумняваецца пан Кубліцкі.

— Ну, а калі й сабака, дык што з таго? — сярдуе пан Заблоцкі. — Мае сабакі былі самыя брахлівыя ў акрузе, а свінні мае былі самыя тлустыя, і вада ў маёй стулні была макрэйшая, чымсьці ў каго з суседзяў. А якая брычка ў мяне была — з чыстага золата, дарма што праіржэла крышачку. Бывала...

— Бывала, што і карова кукавала, а цяпер і зязюля не каркае, — уздыхае пан Кубліцкі. — Паслухай, пане Заблоцкі, што я распавяду. Я, вядома, нёе меў стайні ды псярні, затое выпісаў сабе з Парыжу адмысловага кухара. Той мусью гатаваў мне штодзень новую страву. Ужо што ён толькі не вымышляў, як толькі не круціўся, каб дагадзіць мне і маім гасцям!..

— Хвалілася кабыла, што на грэблі гаршкі пабіла, — не вельмі пачціва перапыняе суразмоўцу пан Заблоцкі. — Чулі мы пра панскае баляванне. Гэта, выпадкова, не пан Кубліцкі князя Міргайлу, зямля яму пухам, частаваў аўсом, а князевага каня — смажанымі качкамі?

Пан Кубліцкі адказвае пакрыўджаным голасам:

— Сорамна пану гэтак казаць. Хіба пан не ласаваўся ў мяне мядзведжаю шынкаю, калдунамі з зайчацінай, пірагамі з дзічынаю? Забыўся, як аплятаў булён, сальцясон, шампіньён, савіньён ды мільпардон? Яшчэ мой кухар гатаваў вужыную яешню, верашчаку з мышыных хвастоў, ціснуў чарвяковае масла, засмажваў цэлага каня і саліў на зіму апельсіны. Запякаў у тартах жывых жаўранкаў, каб яны выпырхвалі пад воплескі, стрэлы і віваты ў мой гонар. Мой кухар, бывала, возьме моху, лоху, чартапалоху ды ўсялякага іншага патроху, перамяшае з камарынымі лапкамі, палье зверху жабурыннем — і атрымоўваецца ўлюбёная салата пана Заблоцкага...

— Тфу! — вырываецца ў пана Заблоцкага.

— Чаго, пан, плюешся? Сам жа таптаў гэтую страву так, што за вушы не было як адцягнуць.

— Не кажы пра тое, — просіць пан Заблоцкі, — бо й цяпер у жываце бурчыць, як прыгадаю. Хутчэй бы дзеўка Дрыпа рыбы наварыла, бо ўжо страўнік на вузел завязваецца...

Панам ужо мроіцца каралеўская юшка, у якой боўтаюцца пузатыя ментузы, тлустыя келбы, ільсняныя сліжыкі, доўгія, бы пугі, вугры, зубастыя шчупакі, залацістыя карасі, паласатыя акуні, калючыя яршы, порсткія верхаводкі, лабастыя галаўні, пляскатыя ляшчы, здаравенныя самы, а дзеўкі Дрыпы ўсё няма.

Нарэшце яна паказваецца, спяваючы: «Сею я гурочкі...»

— Падавай вячэру! Падавай каралеўскую юшку! — кідаюцца да яе паны.

— Сёння, панове, юшкі не будзе, — нявесела кажа дзеўка Дрыпа. — Рыбу лавіць забаронена. Нераст у яе.

— А малако?

— Малака таксама не будзе.

— У каровы таксама нераст? — з'едліва пытаецца пан Кубліцкі.

— А вось і ніякі не нераст. Карова ў лес забрыла. Пэўна, нейкая фантазія ёй у голаў стрэліла. Адзіноты захацелася. А што, хіба нельга карове раз на год пабыць на самоце?

— А чым мы вячэраць будзем? — пытаюцца разгубленыя паны.

— А на вячэру ў нас, панове, сёння будуць варголы.

— Варголы? Хм... Ніколі не чуў пра такую страву... — чухае патыліцу пан Кубліцкі. — Мой кухар такога не гатаваў. Дык дзе ж тыя варголы?

— А вунь там, у чыгуне, — махнула рукоб дзеўка.

Паны падбягаюць да чыгуна, штурхаюцца, зазіраюць пад накрыўку — а там па-ранейшаму булькоча пустая вада.

— А дзе ж вячэра? — злуюцца паны.

— Гэта вячэра і ёсць... Паясцё, а тады можаце і ў карты пагуляць.

— З пустымі жыватамі — і за карты?! Ці ў цябе розуму замала?! — гневаюцца паны. — Ты ж казала пра нейкія варголы. Цягні іх сюды. Дзе яны?

— Дык вось жа, у чыгуне, — спакойна кажа дзеўка Дрыпа. — Паўзірайцеся. Адзін вар голы, больш нічога...

— Дажыліся: ані хлеба, ані табакі, прападаем, як сабакі, — сумна кажа пан Кубліцкі.