Эрих Ремарк - Тры таварышы (на белорусском языке)

Яна не выглядала хворай i зняможанай. Наадварот, яе вочы, здавалася, яшчэ нiколi не былi такiя вялiкiя i ззяючыя. Твар крыху расчырванеўся, а рухi былi плаўныя, як у маладога прыгожага звярка.

- У вас цудоўны выгляд, - сказаў я. - Зусiм здаровы! Мы можам зрабiць процьму цiкавых спраў.

- Гэта было б выдатна, - адказала яна. - Але не сёння. Сёння я не магу.

Я ўтаропiўся на яе, не разумеючы.

- Вы не можаце?

Яна адмоўна пахiтала галавой.

- На жаль, не магу.

Я ўсё яшчэ не разумеў. Мне здалося, што ёй не падабаецца мая каморка i таму яна вырашыла павячэраць у iншым месцы.

- Я ўжо тэлефанавала вам, - сказала яна, - каб вы дарма не прыходзiлi. Але вас ужо не было.

Нарэшце я зразумеў.

- Вы сапраўды не можаце? На ўвесь вечар? - спытаў я.

- Сёння не магу. Мне трэба пайсцi ў iншае месца. На жаль, я даведалася пра гэта толькi паўгадзiны назад.

- I нельга перанесцi?

- Не, нiяк. - Яна ўсмiхнулася. - Нешта накшталт дзелавога спаткання.

Мяне нiбы абухом аглушылi. Я разлiчваў на ўсё, толькi не на гэта. Я не верыў нiводнаму яе слову. Дзелавое спатканне - яна не была падобна да "дзелавой"! Магчыма, гэта толькi адгаворка. Нават напэўна. Якiя дзелавыя перагаворы вядуцца ўвечары? Такiя справы робяцца зранку. I пра iх не даведваюцца за паўгадзiны. Яна проста не хацела, i ўсё!

Я быў пакрыўджаны, як малое дзiця. Толькi цяпер я ўсвядомiў сабе, з якой радасцю я чакаў вечара. Я злаваўся на сябе, што так пакрыўдзiўся, але не хацеў, каб яна заўважыла гэта.

- Ну добра, - сказаў я. - Нiчога не зробiш. Да пабачэння.

Яна пранiклiва зiрнула на мяне.

- Я не спяшаюся. Я дамовiлася на дзевяць. Мы можам яшчэ прагуляцца. Цэлы тыдзень я не была на свежым паветры.

- Добра, - сказаў я з пачуццём нязгоды. Я раптам адчуў сябе змораным i спустошаным.

Мы пайшлi па вулiцы. Вечар праяснiўся, памiж дахамi мiгцелi зоркi. Мы праходзiлi мiма садка, дзе ў ценi было некалькi кустарнiкаў. Патрыцыя Хольман спынiлася.

- Бэз, - сказала яна. - Пахне бэзам. Але ж не можа быць, яшчэ не пара.

- Я не адчуваю нiякага паху, - адказаў я.

- Няўжо?

Яна перагнулася праз агароджу.

- Гэта "дафна iндзiка", шаноўная панi, - пачуўся грубы голас са змроку.

У садзе, прыхiлiўшыся да дрэва, стаяў садоўнiк у шапцы з латуннай бляхай. Ён падышоў, крыху хiстаючыся. З кiшэнi паблiсквала рыльца бутэлькi.

- Мы сёння пасадзiлi яе, - заявiў ён i зрабiў магутны глыток. - Вось яна i пахне.

- Вялiкi дзякуй, - сказала Патрыцыя Хольман i павярнулася да мяне. - I цяпер не адчуваеце?

- Цяпер пачуў, - адказаў я з неахвотай. - Пах добрай старой хлебнай гарэлкi.

- Адгадаў! - Чалавек у цянi па-маладзецку адрыгнуў.

Я выдатна адчуваў саладжавы водар - пах, якi плыў у мяккiм змроку. Але прызнавацца ў тым мне не хацелася нiзашто на свеце. Дзяўчына засмяялася i пацягнулася.

- Як цудоўна - пасля працяглага палону ў пакоi! Вельмi шкада, што мне трэба iсцi. Гэты Бiндзiнг заўсёды ў спешцы, заўсёды ў апошнi момант... ён сапраўды мог бы адкласцi справу на заўтра.

- Бiндзiнг? - спытаў я. - Вы дамовiлiся з Бiндзiнгам?

Яна кiўнула.

- З Бiндзiнгам i яшчэ з некiм. З гэтым некiм усё i звязана. Важная справа. Можаце зразумець?

- Не, - адказаў я. - Гэтага я зразумець не магу.

Яна засмяялася, працягваючы гаварыць. Але я не слухаў. Бiндзiнг - гэта прозвiшча было для мяне як гром з яснага неба. Я не думаў пра тое, што яго яна ведае даўней, чым мяне, я толькi бачыў яго агромнiсты блiскучы "б'юiк", дарагi касцюм i кашалёк. Мая бедная, адважная, упрыгожаная каморка! Што я ўявiў сабе! Лямпа ад Хасэ, крэслы ад Залеўскi! Дзяўчына ўвогуле была мне не пара! Хто я такi? Пешаход, якi пазычыў аднойчы "кадзiлак", варты жалю п'янiца, больш нiчога! Такiх процьма на кожным рагу! Я ўжо бачыў, як швейцар у "Лазе" аддае чэсць Бiндзiнгу, я бачыў светлыя, цёплыя, дагледжаныя пакоi, дым цыгарэт i элегантных мужчын, я чуў музыку i смех з мяне. Назад, хутчэй назад! Прадчуванне, надзея... чаго яны вартыя? Неразумна было на штосьцi разлiчваць. Толькi назад!

- Калi хочаце, мы можам сустрэцца заўтра ўвечары, - сказала Патрыцыя Хольман.

- Заўтра ў мяне не будзе часу, - адказаў я.

- Альбо паслязаўтра, цi ў любы дзень тыдня. У наступныя днi я вольная.

- Цяжка абяцаць, - сказаў я. - Мы сёння атрымалi заказ, вiдаць, прыйдзецца працаваць увесь тыдзень да позняй ночы.

Я хлусiў, але iнакш не мог. Раптам я адчуў у сабе незвычайную злосць i ганьбу.

Мы перайшлi плошчу i пайшлi па вулiцы каля могiлак. Я ўбачыў Розу, якая iшла ад "Iнтэрнацыяналя". Яе высокiя боты блiшчалi. Я мог бы звярнуць некуды ўбок i пры звычайных абставiнах так i зрабiў бы. Але цяпер я пайшоў ёй насустрач. Роза глядзела мiма мяне, быццам мы незнаёмыя. Гэта зразумела. Нiводная з гэтых дзяўчат не пазнае цябе на вулiцы, калi ты не адзiн.