Җәмит Рәхимов - Батырша

– Йә, бар, утла!

Үзе җәһәт кенә урманга кереп китте. Ни гаҗәп, алашасы да шомлы пошкырына-пошкырына аңа иярде. Егет, аңа игътибар итмәстән, куелыктан ауган агачлар сөйрәп чыгарды, корыган имән төпләрен каерып алды, аларны ягачак учагы янына ташыды. Ияре капчыгыннан чакматаш белән мәшкә чыгарды, ут көйрәтте, учагын ягып җибәрде. Алаша исә һаман аның янында таптана иде.

Бу хәл Абдулланы пошаманга салды. Ат бер дә юкка тынычсызланмас, янәшәдә хәвеф-хәтәр булмаса, болай кыланмас. Ул тирә-юньне урап киләсе итте. Коралларын тотып, аланга түшәлгән кылган келәмен иңли-буйлый башлады. Ләкин бу бәләкәй яткылда шикләнерлек берни дә юк иде. Атына һәм үзенә ачуы чыгып, инеш буйлап учагына таба кайтып килгәндә, яр буенда – яртылаш җиргә иңгән мунча кадәр булыр – мүкле ташка тап булды. Бакса, аның кылган сүсләре чайкалгалап торган төбендә бер сәләмә ята. Сәләмә генә дә түгел, шул кулга алгысыз чүпрәк-чапрак арасында адәми зат гәүдәсе дә ауный бугай. Йоклаган дисәң, ат пошкыруына күптән уянган булыр иде. Мәет микәнни соң? Шикләнә-шөбһәләнә якынрак килде, таштан ике адым чамасы кала туктап, сәләмә өеменә эндәште:

– Әй!

Җавап бирүче түгел, кыймылдаучы да булмады. Абдулла алгарак иелде, сәер нәрсәне җентекләбрәк карарга тотынды. Җиргә капланып яткан яланаяклы бәләкәй гәүдә. Ул, батыраеп, тегенең янына ук килде, җирдәгенең катып беткән җиләне якасыннан алып, аны аркасына әйләндерде. Чиксез ачыгудан корып кипкән, ябыгудан зәңгәрләнеп беткән, бите чыпчыкныкына охшап калган бу тереклек иясе алты-җиде яшьләрендә булыр малай иде. Битен-башын, муенын кара болыт булып тирес чебене баскан – күптән түгел генә җан тәслим кылган, күрәсең.

– Ләхәүлә вәләкуәтә…

Абдулла җилән чабуы белән чебеннәрне куып таратты, чиркана-чиркана малайның битен, муенын капшады. Юк, үлгәнгә охшамаган, тәнендә җылы бар. Өстенә үк иелде, байтак кына йөзенә карап торды. Малай сизелер-сизелмәс кенә тын ала иде.

Баланың коры ботакка охшап калган гәүдәсен күтәреп алды да учагы янына ашыкты. Хуҗасы кулындагы сәер нәрсәне күргәч, ат хәтәр пошкырынды, чабып китәргә ыргып-ыргып куйды, аннан тынычлап калгандай булды.

Көтелмәгән табышын инеш ярына алып килде Абдулла. Аны мүк сыман тыгызланып торган кылган өстенә салды да кесәсеннән киҗеле киндер тастымал чыгарды, аны мул итеп чылатты һәм малайның битен сөрткәләргә тотынды. Тегесе су салкынын сизде бугай, хәлсез генә иреннәрен кыймылдатып куйды, кибеп-коргаксыган теле белән ялмангандай итте. Шуңа сөенеп, Абдулла тастымалын тегенең авызына куйды, чүпрәкне сыгып, иреннәренә су тамызды. Малай тернәкләнә төште, комсызланып ялманды, ниһаять: «Су-у!» – дип ялварулы пышылдады.

Абдулла, тастымалын җыеп тоткан хәлдә, инештән су алды, аны малайның авызына агызды. Тегесе исә эчте дә эчте. Инешкә тагын һәм тагын юллады Абдулла, әмма бәлагә тарыган бала эчеп туймый иде. Моның соңы начар буласын чамалап, чүпрәген үлән өстенә ташлады, малайны учак янынарак алып килде, җиләнен салып башы астына кыстырды. Тегесе исә әле һаман да: «Су! Су!» – дип ыңгыраша иде.

– Җитеп торыр, катасың киләмени, тиле?!

Малай тавышка күзләрен ачты, таныш булмаган кешенең кызгылт чыраена, сакалсыз иягенә карап торды, аннан янә:

– Су-у-у! – дип илерде.

– Сабыр ит, олан, сабыр ит, өзлегерсең, – дип юатты аны Абдулла һәм янәшәдәге атына карап алды. Анысы, берни булмагандай, тыныч кына утлый иде.

Мескен сабыйга тагын бер кат су эчергәч, Абдулла биштәреннән зур, түгәрәк арыш ипие, пешкән тавык, йомырка һәм корт чыгарды. Тавыкның бер ботын сындырып алды да малайга сузды. Тегесе хәлсез кулы белән калҗаны эләктереп алды, комсызланып аңа ябырылды, күз ачып йомганчы ялмап йотты. Ә сагышлы күзләре коткаручысы кулларында иде. Түзмәде, тавыкның икенче ботын да бирде Абдулла, аннан кисәк кенә азык-төлеген җыештыра башлады.

– Берьюлы күп булыр, олан. Түз, Алладан сабырлык сора!

Малай аның сүзләрен аңламый бугай, мөлдерәп капчыкка карап торуында. Ә күз төпләрендә яшь тамчылары. Ул да түгел, алар терекөмеш булып аның арык бите буйлап тәгәрәделәр.

Мәгәр Абдулла аяусыз иде бу минутта. Алай да ипиеннән бер кыерчык сындырып алды, аны малайның кулына тоттырды да зиһенен башкага юнәлтү нияте белән сораштыра башлады:

– Ни атлы буласың?

– Яхъя, – дип мыгырданды малай, ипие белән булашып.

– Алай. Ничәдә инде?

– Белмим.

– Баруыңмы, кайтуыңмы?

– Әллә тагы…

Сүзенең һич кенә дә рәте-башы юк иде. Ә Яхъяның кем һәм кайдан икәнен белү кирәк иде Абдуллага. Адәм баласы бит, чалып ташлый алмыйсың. Тереклек иткән җиренә илтеп атасы булыр бу бичараны. Шуңа да һаман сорашуында. Җавапларының гына атасы-анасы юк. Нигә дисәң, малайда сүз хафасы түгел, һаман да ашау белән мавыгуында.