Эдгар Алан По - Маска Чырвонае Смерці (зборнік)

Вільгельм, граф Берліфітцынг, хаця і падняўся надзвычай высока, у часы нашае гісторыі быў нямоглым і здзяцінелым старым, які не вылучаўся нічым, апроч празмернай застарэлай варожасці да сям’і супернікаў і гарачай любові да коней і паляванняў: нягледзячы на цялесную слабасць, паважны ўзрост і разумовую нядужасць, ён штодня ўдзельнічаў у небяспечных ловах.

Фрэдэрык, барон Метцэнгерштэйн, наадварот, быў яшчэ непаўналетні. Яго бацька, дарадца Г., памёр маладым. Маці, лэдзі Мэры, хутка адправілася за ім. На той момант Фрэдэрыку было пятнаццаць*. У горадзе пятнаццаць гадоў – не надта сур’ёзны ўзрост: дзіця можа заставацца дзіцем нават пасярэдзіне другога дзясятка*, але ў глушы, прычым такой велічнай глушы, як гэтае старое княства, пятнаццаць гадоў – гэта зусім іншае.

Прыўкрасная лэдзі Мэры!* Як магла яна памерці? Няўжо ад сухотаў? Але я малюся пра тое, каб пайсці яе дарогаю. Я хацеў бы, каб усё дарагое мне загінула ад гэтай пяшчотнай хваробы. Як гэта чароўна – адысці ў росквіце юнае крыві, калі сэрца – сама жарсць, уяўленне – сам агонь, адысці на зыходзе году, сярод згадак пра шчаслівыя дні і быць назаўсёды пахаваным у раскошнай восеньскай лістоце!

Так і памерла лэдзі Мэры. Малады барон Фрэдэрык стаяў ля труны маці зусім самотны, без аніводнага сваяка. Ён паклаў далонь на яе ціхамірны лоб. Яго далікатнае цела ні разу не скаланулася, ніводзін уздых не вырваўся з яго суворых грудзей. З дзяцінства бязлітасны, натурысты і імпэтны, да згаданага мной узросту ён паспяхова засвоіў усе самыя жорсткія, распусныя і безразважныя спосабы бавіць час, паставіўшы заслону перад плынню пабожных думак і светлых згадак.

Паводле ўмоваў, акрэсленых загадам бацькі, пасля смерці апошняга малады барон адразу ж завалодаў усёй вялізнай маёмасцю роду. Мала хто з венгерскіх дваранаў атрымліваў такое багацце. Сярод незлічоных замкаў асаблівай раскошнасцю і памерам вылучаўся Метцэнгерштэйн. Ніхто і ніколі не вызначаў дакладна мяжу гэтае вотчыны, аднак галоўны парк маёнтка раскінуўся больш як на пяцьдзясят міляў па перыметры.

Калі такое багацце перайшло да такога маладога і добра вядомага ў грамадстве ўласніка, амаль ва ўсіх зніклі сумневы наконт таго, як найбліжэйшым часам будзе паводзіцца барон. І праўда: ужо ў наступныя тры дні спадчыннік пераірадзіў Ірада* і з лёгкасцю пераўзышоў усе чаканні сваіх самых захопленых прыхільнікаў. Ганебныя оргіі, страшэнныя здрады, нечуваныя злачынствы хутка ўпэўнілі яго напалоханых васалаў, што ні рабская пакорлівасць, ні самае патрабавальнае сумленне не абароняць іх ад бесчалавечнасці і крывавых іклоў гэтага дробнага Калігулы*. Ноччу чацвертага дня загарэліся стайні Берліфітцынгаў, і між суседзямі імгненна разышліся чуткі, якія аднагалосна дадалі падпал да спісу іншых жахлівых злачынстваў барона – як дробных, так і пачварных.

Падзея выклікала шалёны гармідар, а малады дваранін тым часам сядзеў, занурыўшыся ў думкі, у вялізнай самотнай верхняй зале фамільнага палаца Метцэнгерштэйнаў. З багатых, хаця і выцвілых габеленаў панура глядзелі прывідныя велічныя абліччы тысячы яго знакамітых продкаў. Тут святары ў дарагіх гарнастаях і ўплывовыя біскупы па-сямейнаму сядзелі з уладаром і тыранам і накладалі вета на прыхамаці часовага караля ці адным папскім дэкрэтам спынялі мяцежны скіпетр архіворага. Тут цёмныя высокія постаці князёў Метцэнгерштэйнаў на мускулістых баявых конях скакалі па целах зрынутых ворагаў і палохалі рашучасцю людзей нават з самымі трывалымі нервамі – і тут жа спакуслівыя лебядзіныя фігуры дамаў мінулых дзён праплывалі ў віхурах уяўных танцаў пад гукі выдуманых мелодыяў.

Але пакуль барон прыслухоўваўся – ці ўдаваў, што прыслухоўваецца, – да ўсё большага хвалявання з нагоды стайняў Берліфітцынгаў, а можа, абдумваў яшчэ адну прыгоду, яшчэ адну рашучую і дзёрзкую ідэю, яго позірк мімаволі прыцягнула фігура велічэзнага каня незвычайнае афарбоўкі, выяўленага на габелене, што належаў сарацынскаму продку з сям’і ворагаў. Конь нерухома, нібы статуя, стаяў на першым плане карціны, а на заднім плане пераможаны вершнік паміраў ад кінжала аднаго з Метцэнгерштэйнаў.

Калі Фрэдэрык заўважыў, куды несвядома скіраваўся яго позірк, на яго вуснах з’явілася жорсткая ўсмешка, але вачэй барон не адвёў. Наадварот, ён ніяк не мог зразумець, што за неадольная трывога распасцерлася над ім шчыльным покрывам. З цяжкасцю прымірыў ён свае мройныя і бязладныя пачуцці з неабходнасцю абудзіцца ад іх. І чым даўжэй ён глядзеў, тым больш паглынала яго насланнё, тым цяжэй было паверыць, што ён здолее калісьці адвесці позірк ад гэтага зачараванага габелена. Але калі шум звонку раптам узмацніўся, ён адчайна сабраў сілы і скіраваў позірк на двор, дзе ўбачыў барвовыя водбліскі – на вокны палаца іх кідалі ахопленыя полымем стайні.