Тор Хейердал: Падарожжа на «Кон-Цікі»

Марскія качачкі — вусаногія рачкі, якія вядуць жыццё, прымацаваўшыся да каменняў і плывучых прадметаў.

Спагецці — італьянскія вельмі тонкія макароны без прасвету ўнутры.

Тэндэр — маленькая металічная рамка са шрубай для нацягвання тросаў або дроту.

Нутаддзен — горад у паўднёвай Нарвегіі ў правінцыі Тэлемарк з насельніцтвам каля 6 500 чалавек.

Тры высокія хвалі, якія апісвае Хейердал, — гэта, відаць, «тсунамі» — вялізныя хвалі, што ўзнікаюць пры моратрасеннях — тэктанічных рухах марскога дна, ачаг якіх знаходзіцца пад дном мора або на ўзбярэжнай частцы сушы. Хвалі гэтыя праходзяць цераз акіян з сярэдняй хуткасцю 200 метраў у секунду. Напрыклад, хваля японскага землетрасення 1854 года дасягнула Сан-Францыска праз 12 1/ 2гадзін; у 1868 годзе хваля землетрасення ў Перу праз 12 1/ 2гадзін дасягнула Гавайскіх астравоў, праз 19 гадзін — Новай Зеландыі, а праз 24 гадзіны — Японіі. Пры праходзе праз больш мелкаводныя ўчасткі акіяна хуткасць руху хвалі запавольваецца да 140 метраў у секунду пры глыбіні 2 тысячы метраў і да 16—20 метраў у секунду пры глыбіні 25—50 метраў. Дайшоўшы да берага, хваля дасягае вялікай вышыні, часам больш за 20 метраў, і, заліваючы ўзбярэжжа і падаючы, робіць страшэнныя разбурэнні і можа з’явіцца прычынай гібелі дзесяткаў тысяч людзей. Хвалі, якія дагналі «Кон-Цікі», мяркуючы па іх напрамку, ішлі ад берагоў Паўднёвай Амерыкі.

Вызначэнне месцазнаходжання карабля ў моры робіцца спачатку па «лічэнню» — для гэтага неабходна ведаць хуткасць ходу, якая бярэцца з паказанняў лага, і напрамак руху карабля, які вызначаецца компасам. На «Кон-Цікі» лага не было, і хуткасць ходу вызначалася па адставанню трэсак, як гэта апісана ў тэксце. Але і пры поўным уліку хуткасці і напрамку рэзультат атрымліваецца не зусім правільны, бо паказанні лага крыху недакладныя, і немагчыма таксама дакладна ўлічыць знос карабля ветрам і плынямі. Таму неабходна як мага часцей вызначаць месцазнаходжанне судна па сонцу або зорках пры дапамозе секстанта. Для гэтага трэба ведаць таксама вельмі дакладна і час, які цяпер правяраюць, прымаючы спецыяльныя сігналы часу вялікіх радыёстанцый; раней час вызначалі па дакладных гадзінніках — хранометрах.

Некаторыя астравы Палінезіі, аб якіх упамінае Хейердал, былі адкрыты ўпершыню рускімі мараплаўцамі (I. Ф. Крузенштэрнам, Ю. Ф. Лісянскім, В. М. Галаўніным, О. Е. Кацэбу і інш.) і атрымалі рускія назвы. Так, востраў Ангагау быў названы іменем Аракчэева, востраў Такуме — Валконскага, востраў Рароіа — Барклая дэ Толі, востраў Фангахіна атрымаў назву «востраў Прадпрыйманне» — па назве карабля экспедыцыі О. Е. Кацэбу.

Марскія вугры — рыбы з атрада вугрападобных; дасягаюць у даўжыню 2—3 метры і важаць да 65 кілаграмаў. Пражэрлівыя драпежнікі. Вядуцца ў трапічных і ўмераных водах Індыйскага, Атлантычнага і Ціхага акіянаў.

Хрысціянія — ранейшая назва сталіцы Нарвегіі Осла.

Бінг Кросбі — Гары Л. Кросбі — сучасны амерыканскі кінаартыст.

Вахінэ — па-палінезійску «жанчына».

Сем гномаў — з казкі братоў Грым «Беласнежка і сем гномаў».

Якое судна? (франц.).