Усевалад Нястайка - Тарэадоры з Васюкоўкі

жаласна-жаласна выводзіў Ява.

яшчэ больш жаласна падцягваў я.

Доўга мы спявалі. Амаль усе песні, якія ведалі, праспявалі. Чамусьці асабліва добра спяваліся тыя, што пачыналіся з «ой»: «Ой, у полі магіла», «Ой, я няшчасны», «Ой, не свяці, месячыку», «Ой, не шумі, лужок», «Ой, чаму ты, дубе», «Ой, адна я, адна», «Ой, у полі жыта». Гэтае «ой» мы выкрыквалі так, як быццам нас у бок нехта штурхаў.

Добра пайшла ў нас таксама песня «Раскинулось море широко». Асабліва куплет «Напрасно старушка ждет сына домой». Тройчы мы спявалі гэтую песню, і тройчы, калі даходзілі да гэтага «напрасно», у мяне пачынала шчымець у горле.

Нарэшце мы зусім захрыплі і спыніліся, змоўклі.

Мы ляжалі, знясіленыя ад голаду, песень і безнадзейных думак.

— Недарма я адчуваў, што сягоння нешта будзе! — уздыхнуў Ява.

Я выпадкова засунуў руку ў кішэню і раптам намацаў там нешта цвёрдае. Выцягнуў і ледзь не падскочыў. Дык гэта ж цукерка, якую я яшчэ ўчора забыў з'есці! Ды яшчэ й мятная. І піць меней будзе хацецца.

— Ява, — хрыплю, — бач!

Ява глянуў і ўздыхнуў.

— Адна?

— Адна.

Цукерка зляжалася ў кішэні, размякла, абгортка прыліпла так, што і зубамі не аддзярэш. Раней я яе, мабыць, проста выкінуў бы. Але цяпер гэта была такая каштоўнасць, што ой-ой-ой!

Я асцярожна перакусіў цукерку, але няўдала — адна палавінка атрымалася большай, другая — меншай. А яшчэ кусаць — толькі раскрышыць. Я ўздыхнуў і працягнуў Яве большую.

— Чаго гэта? Давай мне тую.

— Не, — кажу, — бяры. Ты вельмі есці хочаш.

— Чаму?

— Таму, што я, — кажу, — добра снедаў. Яешню еў, і каўбасу, і малако піў.

— А я? Я бульбы цэлую талерку з'еў. Значыць, ты галаднейшы за мяне. Бяры.

— Не. Я яшчэ пірог з яблыкамі во такі і варэння сподачак. Бяры ты.

— А я два пірагі, і цэлы глечык малака, і шклянку смятаны, і яшчэ сыр, і...

— А я яшчэ блінцы і...

Нашы сняданкі рабіліся ўсё большымі і большымі. Калі б іх скласці разам, дык атрымаўся б, мабыць, дзённы рацыён слана. Закончылася тым, што Ява ад большай палавіны вельмі спрытна адкусіў маленькі кавалачак, і такім чынам «порцыі» зраўняліся.

Мы стараліся смактаць цукерку як мага даўжэй, але праз некалькі хвілін ад яе ў роце ўжо і паху не засталося. Есці захацелася яшчэ мацней. І есці, і піць. Асабліва піць. Мы нават забылі пра голад. Вады, мы хацелі толькі вады. Вось цяпер мы адчулі сябе па-сапраўднаму няшчаснымі. Мы ледзь варушылі перасмяглымі вуснамі. Сонца пачало садзіцца, набліжаўся вечар. Мы з жахам падумалі пра сваё будучае.

І раптам мы пачулі, як нехта ахрыплымі, гугнявымі галасамі выводзіць песню.

Нас падкінула, як на спружынах. Людзі!

— Гэй! Гэй! — закрычалі мы і прыціхлі, прыслухваючыся.

І тады мы, забыўшы пра ўсё на свеце, кінуліся на песню і адчайна закрычалі:

— Людзі! Пачакайце! Людзі! Родненькія! Сюды!..

І здаецца, я нават крыкнуў ганебнае: «Ратуйце!» — дакладна ўжо не прыпомню.

Песня перарвалася.

— Родненькія! Пачакайце! — праверашчалі мы і змоўклі, чакаючы адказ.

І недзе зусім блізка пачулі галасы:

— Гука-ае нехта...

— А, пайшлі!

— Не! Крык-чыць нехта... Каб я так бога бачыў!

Мы так і прыселі. Вось бяда, дык гэта ж Бурміла! І Кныш.

— Ды пайшлі! — кажа Кныш. — Гэта нехта жартуе.

— Не, не жартуе. Ратуйце крык-чыць. Агу! Хто тут ёсць? Дзе вы? — загукаў Бурміла.

Ява глянуў на мяне і прыклаў палец да вуснаў: «Цс!» Але ўжо было позна.

— Тут, — піснуў я. Яно неяк само вырвалася, я не хацеў.

Кукуруза над намі рассунулася, і мы ўбачылі чырвоныя насы Кныша і Бурмілы.

— Го-го! Дык гэта вы? Галубчыкі! — расплыўся ў яхідна-радаснай усмешцы Кныш і падміргнуў Бурмілу. — Што я табе казаў. І заблудзіліся? У кукурузе? Га-га! Го-го! Ге-ге-ге!

Ён аж надвое перагінаўся, трымаючыся за жывот, так рагатаў. Бурміла смяяўся толькі праз пэўныя прамежкі часу. Ён быў п'янейшы за Кныша. Смех булькаў у яго недзе ўсярэдзіне, а на паверхню вырываўся невялікімі порцыямі, як пара з імбрыка, які вось-вось закіпіць.

— Гы-ш... Гы-ш... Гы-ш!..

— Эх, вы... с-смаркачы! — нарагатаўшыся, сказаў Кныш. — Ну, трымайцеся за дзядзькавы штаны, бо зноў згубіцеся.

І, абняўшы Бурмілу, ён павярнуўся да нас спіною.

Я іду ў сельмаг. Маці паслала. Па алей. Гэта на наступную раніцу пасля трагедыі ў кукурузе.

У краме і каля крамы поўна людзей — сёння нядзеля. Хто купляе, хто піва п'е, хто проста гамоніць, семкі лузгае. Сельмаг у нас насупраць клуба — тут заўсёды людна, а ў нядзелю тым больш.