— Забудзься на Луізу,— змрочна сказала яна Фоку, які спалохана высунуў галаву з-пад стала.
— Што ты плявузгаеш, старая вядзьмарка?! — ускіпела мамачка Тарэза.— Мой сын возьме яе ў жонкі!
— Забудзься на Луізу,— паўтарыла Варажбітка.— Яна не для цябе.
— Замаўчы! — не сунімалася мамачка Тарэза.— Якраз такі яна толькі для яго.
Фока разгублена лыпаў вачыма і не ведаў, што казаць.
— Не спяшайся насустрач сваей смерці,— паківала галавой Варажбітка.
— Што?! — громам пранёсся па пакоі голас мамачкі Тарэзы.— Старая вядзьмарка! Як ты магла такое ляпнуць?! Прайдзісветка! Фокачка, мы ідзём адсюль!
Раззлаваная мамачка Тарэза ўхапілася рукамі за край стала і з сілай перакуліла яго. Карты і грошы пасыпаліся на падлогу. Кубачак адскочыў да самай сцяны, але застаўся цэлы. Фока ўскочыў на ногі і першы кінуўся да дзвярэй. Мамачка Тарэза накіравалася следам.
— Пастойце,— крыкнула Варажбітка,— а як жа яшчэ пяцьдзесят залатых манет, якія вы павінны заплаціць пасля варажбы?!
— Пяцьдзесят залатых манет? — спынілася мамачка Тарэза, і злая усмешка прабегла па яе твары.— Дык ты ж ашуканка. Толькі вар'ят можа паверыць у твае казкі. Яшчэ дзякуй, што мы не забіраем у цябе тыя грошы, якія далі раней.
— Ага, столькі грошай далі! — падтакнуў Фока.
— Можаце забраць назад свае грошы! — Варажбітка, нібы яе хто ўкусіў, ускочыла з крэсла і кінула калючы позірк на гасцей.— Менш смецця будзе ў доме.
— Ах так! — сціснула зубы мамачка Тарэза.— Фокачка, збяры грошы!
Фока паслухмяна кінуўся падымаць раскіданыя па падлозе залатыя манеты, але раптам твар яго збялеў.
— Мамачка! — закрычаў ён.— Глядзі, мамачка, што гэтая зладзейка з імі зрабіла!
У яго руках залатыя манеты ператварыліся ў бляшаныя. Мамачка Тарэза цяжка задыхала і доўга не магла прамовіць ні слова.
— Што ж,— нарэшце сказала яна, звяртаючыся да Варажбіткі,— калі грошы для цябе смецце, не варта табе іх дарэмна даваць. Фокачка, мы ідзём адгэтуль!
— Ідзіце, ідзіце,— прабурчала Варажбітка.— А я пагляджу, чым усё скончыцца. Я пагляджу. Даўненька я не бачыла такога. Ідзіце, ідзіце, а я пагляджу, ідзіце на сваю пагібель. Так вам і трэба!
I Варажбітка глуха зарагатала.
Раздзел чацвёрты
ФОКА I ЛУІЗА
Луіза сядзела на лаўцы і чытала кнігу. Казка так захапіла яе, што яна не заўважыла, як праляцела некалькі гадзін.
— Прывітанне, Луіза,— нечакана пачула яна над галавой жаночы голас.
Луіза адарвалася ад кнігі. Маленькая і вельмі тоўстая цётачка глядзела на дзяўчынку з паблажлівай усмешкай. Побач з жанчынай стаяў такі ж невысокі і пухленькі хлопец і часта-часта лыпаў вачыма.
— Добры дзень,— сказала Луіза.
— Ну як? — мамачка Тарэза — а гэта, вядома ж, была яна — павярнулася да свайго сына.— Як табе нявеста?
— Гы-гы-гы,— здавалася, у Фокі адабрала мову. Нарэшце ён сказаў: —Тое, што трэба!
— I я так думаю,— пагадзілася з сынам мамачка Тарэза, агледзела Луізу з ног да галавы і зноў усміхнулася.
— Дзіцятка, я хачу сказаць, што табе вельмі пашанцавала.
— Чаму? — не магла нічога зразумець Луіза.
— Ты спадабалася майму сыну і мне таксама!
— Ну і што?
— Як — што? Ён хоча ажаніцца з табой!
— Ажаніцца?! — усклікнула Луіза.— Але... але я не хачу выходзіць замуж — ні за вашага сына, ні за чыйго іншага!
— Гэта яшчэ чаму? — здзівілася мамачка Тарэза.— Я, напрыклад, заўсёды хацела выйсці замуж! А пасля, паглядзі, які прыгажун у мяне сын!
Пры гэтых словах Фока пачырванеў і заўсміхаўся.
— Паглядзі, паглядзі на яго! — з захапленнем казала мамачка Тарэза.— Такога хлопца ты не знойдзеш ва ўсім горадзе!
Луіза зірнула на Фоку і засмяялася, але, каб не пакрыўдзіць мамачку Тарэзу і яе сына, тут жа прыкрыла рот рукой.
— Але я яшчэ ніколі не думала аб замужжы...— стараючыся быць сур'ёзнай, сказала Луіза.— Я не ўяўляю сабе... і наогул...
— Дзіцятка мае, думаць цяпер за цябе будзе мой сын.
— Але мне толькі чатырнаццаць гадоў! — усклікнула Луіза.
— Чатырнаццаць? — мамачка Тарэза яшчэ раз здзіўлена агледзела дзяўчынку з ног да галавы.— Вось як? Што ж, значыць, нам трэба пагаварыць з тваімі бацькамі.
— У мяне няма бацькоў,— ціха сказала Луіза.
— А хто ёсць? — асцярожна спытала мамачка Тарэза.
— Брат.
— Цудоўна! — усклікнула мамачка Тарэза.
— Што — цудоўна? — не зразумела дзяўчынка.
— З братам тваім мы дамовімся. Пакуль табе не споўніцца васемнаццаць гадоў, ты пажывеш у нас. Пасля...
— Але я не хачу жыць у вас! — перабіла жанчыну Луіза.
Читать дальше