Уладзімір Караткевіч - Быў. Ёсць. Буду

Так было і доўга так будзе:
Палілі вёскі й палі,
З гарадоў рабілі руіны і груды
Ўсёй зямлі - усе каралі.
Не, не ўсе. Ў даўніну забытую
Быў адзін - адзіны, і ён
Для простых кінуў эліту,
Для кахання пакінуў свой трон.
Заблукаў ён на паляванні,
І з дачкой палясоўшчыка Рут
Прасядзеў ля агню да світання
І найлепшую стрэў зару.
І кінуў магнатаў без жалю,
Палюбіў курных хатаў дым,
І аддаў сваё сэрца не зaмкам і залям,
А халупам і бедным братам сваім.
Палюбіў іх песні і словы,
Бо казаў іх каханай рот,
І зляцелі ў многіх галовы
З тых, хто мучыў і нішчыў народ.
І аднойчы сказаў ён магнатам,
Сказаў словы дзіўныя ён:
"За каханне у простай хаце
Я пакіну бацькоўскі трон.
А паколькі мне вецер вее
З нейкай іншай, свабоднай зямлі,
То ў Ісландыю, край завеі,
Мы сплывем на сваім караблі".
...І ў той час, калі йшчэ не ўкрылі
Крылы ветразяў мачты ўзлёт,
На прычале конна з'явіліся
Сваякі тых, што нішчыў народ.
Гналі коннікі ў дзікім намёце.
Кожны меч свой цягнуў з нажон:
"Не каханнем - макітрай заплоціш
Ты, што, дурню, кінуў свой трон".
Нараджала маланкі зброя,
І пад вечар ад роднай зямлі
Ў край далёкі, край мёртвых герояў
Ён адплыў на сваім караблі.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Раздзімаў яму ветразі вецер,
І адплыў у Нязнанае ён...
Той адзіны кароль на свеце,
Што аддаў за каханне свой трон.

Сон розуму пачвар раджае,
І панствуюць яны над ім,
Паветра крыкам запаўняюць,
Вішчаць і кідаюцца ў дым.
І вар'яцее мозг ад плачу
На самай праведнай з планет.
Чуць не магу!!! Ўглядаю. Бачу
І мацаю каравы свет.
Што з ім? Які смяшлівы д'ябал
Зямлёй гуляе, як мячом?
Чаму аднога ўладай вабіць?
Чаму другога б'е мячом?
У ведзьмы на грудзях звісае
Дух цемры, злосны і тупы.
Свет забівае і ўмірае.
Хто не асёл - той нетапыр.
І хто паверыць, нават з кроўных,
Што цяжка мне узнёсласць мар,
Дзіцячую сваю любоўнасць
Хаваць за жорсткасць і кашмар?
Іначай нельга, бо адразу
Раздражніш лютую змяю...
Іначай схопяць і абразяць,
І граззю ў душу наплююць.
У царстве смерці і трывогі
Ёсць для мяне адзін маяк,
Што асвятляе мне дарогі...
Іспанія, зямля мая!
Ахутаная ў сан-беніта
З дурацкім вострым каўпаком,
Равучым полымем абвіта,
Ў турме задушана шнурком.
Вайна!
Забілі маці ў полі.
Нясуць. А захад дагарэў.
Дзіцёнак сіры, бедны, кволы
Ідзе за ёй і вочы трэ.
Не бачылі бы лепей вочы
Вось гэта:
новай смерці цень,
Маленькую фігурку ноччу,
Кранаючую, як прамень.
Хто высушыць дзіцяці слёзы?
Хто ён, загублены ў хмызах?
Язміну кветка на марозе.
На веях мёртвая сляза.
"Матуля, бедная!
Як гэта вытрымаць?!
Якая мужнасць!"
Суцэльны крык ірвецца з горла,
Крык фарбы, крык іглы ў турме.
І ўрэшце: "Ісціна памёрла!"
Памёрла пад вясёлы смех.
Глухім жыву і паміраю,
Глухім крычу пад градам куль,
Глухім, бо слухаць не жадаю
Хлусню, што панствуе паўсюль.
Пакуль пад гукі новай песні,
Харалу, што залье палі,
Святая праўда не ўваскрэсне,
Ўсё ж уваскрэсне на зямлі.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Тады - пачую.

Не злабіся на ерэтыкоў,
Не цягні ў самае неба выю.
Свет без іх - чародка прасцякоў,
Свет жывы - пакуль яны жывыя.

Ты мудрэц - пакуль мудраць яны.
Ёсць яны - няма ў табе падману.
Не гані агнём іх, не кляні,
А малі аб іх уратаванні.

Што такое ёсць справядлівасць,
Калі капнуць глыбока?
Яе няма, калі гнецца
Хоць адна ад крыўды спіна.

Як кулак - не кулак без пальца,
І "ў абодва не зрыць" аднавокі,
Так грамадства з адным нешчаслівым
Каштуе не болей лайна.

Нязносны гонар тым, што робім сёння. Дулю!
Вазьмі у звычай, сын герояў і багоў,
Не пагарджаць святым сваім мінулым,
А заслужыць яшчэ,
і вартым быць яго.

З амбона хтось крычаў пра шлях да раю.
Адзін маўчаў, паказваючы згоду.
Другі маўчаў - на знак сваёй нязгоды...
Маўчанне адназначным не бывае.

Ну й свінства ж ты зрабіў...
Ледзь дашукаўся кораня.
Глядзі,
ў наступны раз не зносіш галавы.
Давай
на антыбрудэршафт з табою дзёрнем.
Хачу ад сёння быць з табой на "вы".