Уладзімір Арлоў - Паром празь Ля-Манш

Нахілюся над студняй,
каб убачыць самога сябе.

Глядзяць на мяне
з глыбіні
то сьветлагаловы хлапчук,
то сівабароды стары,
а часам
няма адлюстраваньня,
быццам не нахіліўся ніхто
над студняй.

Няўжо гэта я — хлапчук?
Няўжо гэта я — стары?
Няўжо гэта я —
адсутнасьць адлюстраваньня?

Вечар, які бавіш
удваіх з «Sarmatiae Europeae
descriptio...»,
MDLXXXI*
віцебскага камэнданта
Аляксандра Гваніні,
не вяшчуе нічога,
апрача ленаватай чародкі думак
пра ўвішнага італійца,
што з маўклівага дазволу Кліё
беспардонна сьпісваў
у свайго падначаленага
Мацея Стрыйкоўскага.
(Абвінавачаньне ў плягіяце
здымаецца з прычыны даўніны.)
Зялёны авал сьвятла
на велічным стале,
вартым штабу маршала Нэя,
дзе шарыкавая асадка
на месцы цяжэзнага каламара
з пазалочанымі музамі і гусіным пяром
выглядае як міні-спадніца
на шчадралюбных клубах
каралевы Боны.
Легкадумныя дыялёгі
з героямі гравюраў
на ломкіх аркушах in folio
колеру леташняй аўсянае саломы.
Вялікаму князю Альгерду
можна выказаць шчырае спачуваньне
(калі летапісцы, як зазвычай,
ня ўводзяць нас у зман),
што ён ня ведаў смаку
перабрадзілага вінаграднага соку.
У Віценя
ніхто не замінае запытацца
пра эпікурэйскія вусы
карчомнага заўсёдніка,
а яго мосьць Скіргайла
няхай узгадае, як полацкія месьцічы
прывязалі яго задам наперад
да старое кабылы.
Habent sua fata libelli** —
аздобленае пацінаю выслоўе
таксама гучыць легкаважна.
I раптам
ад паліцы з гатычнымі шрыфтамі
вее трывожны ветрык.
Тамы ў цісьнёных пераплётах
спакваля поўняцца непрыхільнасьцю.
Альгерд
на тытульным аркушы
пагардліва падцінае вусны.
Сьвідрыгайла
выцягвае з тула стралу.
Нічога добрага не абяцае
насуплены пагляд
Вітаўта.
Цяжкія завесы
набываюць зьнячэўку
скульптурную рэльефнасьць —
іх хочацца падняць, каб пераканацца,
што там сапраўды пуста,
але лепей пакінуць
гэтыя падазроныя складкі ў спакоі.
Стары лёнданскі дом
абуджаецца якраз у тую хвіліну,
калі ты неабачліва аказаўся
ягоным закладнікам,
дом,
які прасьцюжана ўздыхае,
які бярэ ўнізе нечай рукою
тэлефон,
прымушаючы ўявіць стол бастыёнам
і пасунуць бліжэй
сьціплы томік in quarto
пад даўжэзнай барокавай назваю
«Собрание припадков краткое...» еtс.,
здаецца, адзіную кнігу,
выдрукаваную па-беларуску
за ўсё доўгае XVIII стагодзьдзе.
(Факт, безумоўна, з гаркавым прысмакам,
хоць стагодзьдзе ўсё ж прамінула ня марна.)
Нешта дзеецца з часам:
стагодзьдзі набываюць
розную працягласьць і шчыльнасьць і,
што самае небясьпечнае,
пачынаюць дыфузаваць,
у выніку чаго
твой 1994-ты можа апынуцца дзе-небудзь
паміж Вялікай францускай рэвалюцыяй
і Люі Філіпам...

Каб упэўніцца, што зьмены
яшчэ не зрабіліся незваротнымі,
ты асьцярожна сустракаесься вачыма
зь люстрам кніжнае вітрыны.
Павагаўшыся, люстра пацьвярджае:
гэты чалавек — пакуль што ты.

Ня сьпі, калі сонца сядае,
бо засьнеш зь ім разам,
а ўраньні ўжо не прачнесься.
Не глядзі ў люстэрка апоўначы,
бо растанеш у ім,
як солі драбінка
ў студні.
Не любіся зь дзеўкамі ў жыце
і ў красках не любіся,
бо колькі каласоў зломіш —
столькі людзей
ад голаду сканае,
а колькі красак зьвяне —
столькі дзетак
на сьвет не народзіцца.

Пажатае жыта даўно,
і поплаў мой
скошаны.
Сонца сядае.
Глыбее ў дубовай асадзе
бабуліна люстра.

Аднойчы прачнецца тэлефон,
што гаварыў некалі
тваім голасам,
прачнецца на мансардзе,
якую,
утульна ўладкаваўшыся
паміж попелкай
і томам «Махабхараты»,
вартуе
масянжовы Буда,
на мансардзе,
якая ў тое лета
была кансьпіратыўнай кватэраю
матылькоў-крапіўнікаў,
на мансардзе,
якой даўно няма,
на мансардзе,
якую
адчыняе ў сьвет
геаграфічная мапа Эўропы
на ўсю сьцяну,
і,
валяючыся ў ложку,
мы выбіраем на ёй
краіны і гарады,
да якіх яшчэ далей,
чым да маладзіка,
што да замарачэньня гушкаецца
на ясені за вакном,
над лавачкай, дзе
мы хацелі ператварыцца
ў дрэвы,
каб спыніць
бурштынавае імгненьне
таго вечара,
і прыдумалі з гэтай прычыны
ерэтычную малітву,
вартую вясёлага аўтадафэ
на Высокім рынку,
што была запісаная
тваім рок-н-рольным почыркам
і схаваная між старонак
старадаўняе кнігі,
каб спыніць
бурштынавае імгненьне
таго вечара,
калі сьвет быў неўміручы,
як перад шостым днём
тварэньня.
Аднойчы на той мансардзе
прачнецца тэлефон,
што гаварыў некалі
тваім голасам,
і я
здыму слухаўку.