Уладзімір Арлоў - Паром празь Ля-Манш

Парыжанка з Кносу,
ты едзеш у менскім трамваі № 6
з крыжыкам на язычніцкай шыі,
у суправаджэньні сіняга пеўніка,
які не пасьпеў зрабіцца мужчынам.
Каб прыдумаць табе біяграфію
(у грамадзкім транспарце
я баўлюся такімі бяскрыўднымі гульнямі),
дастаткова трох дрогкіх прыпынкаў.
Ты чамусьці працуеш архітэктарам,
начальнік называе цябе
танканогай карыятыдаю,
маючы наконт ножак зь цёплага мармуру
далёкасяжныя пляны.
Ты скардзісься каханку,
які, адрозна ад начальніка,
ад самае вясны не дарыў табе кветак
і не прыдумаў нічога лепшага,
як зваць цябе марцоваю коткай.
(Мужу на начальніка ня скардзяцца.
Мужу гатуюць на вячэру сіняга пеўніка.)
Усё гэта да позеху трывіяльна,
але
ў тваіх антрацытавых вачах
люструецца іншы жыцьцяпіс,
дзе кожны сюжэт
слухае ўтрапёных цыкадаў,
душна пахнучы лявандаю.
Цар Мінас
не прапускае ніводнага хітона
(твой — не выключэньне).
Царыца Пасыфая
(O tempora, o mores!)
закахалася ў белага быка.
Дэдал
заняў пасаду
прыдворнага мастака й дойліда.
Гэта ён
пакінуў твой птушыны профіль
колеру лесавога мёду
на сонечных скавышах
заблытаных палацавых пераходаў, якія —
шэпчуцца прыдворныя —
могуць завесьці неабачлівага чалавека
ў той час, дзе ён яшчэ не нарадзіўся,
або ў той, дзе яго ўжо няма.
Гэта ён
збудаваў Лябірынт,
але сьпярша
зрабіў сваёй гаспадыні
драўляную карову, дзе,
трапяткая ад юру, яна чакала
пасланага Пасэйдонам
рагатага каханка.
(Іхняга знакамітага сынулю
на экзамэне з гісторыі старажытнай Грэцыі
мой аднакурсьнік назаве Дзіказаўрам;
старэнькі прафэсар
дзівам пазьбегне інфаркту.)
Ты таксама ведаеш, што такое чаканьне —
ад карэньчыкаў валасоў
да вільготнае наквеці, якую
бессаромныя Дэдалавы вусны
ператваралі ў кветку шыпшыны
з нашых гіпэрбарэйскіх раздарожжаў
з разбуранымі капліцамі
ў сьціплым аздабленьні піжмы і крываўніку.
Шчасьце доўжылася
цэлых пяць начэй —
пяць цяжкіх амфараў бурштынавага віна,
пяць зорных пылінак Касіяпэі,
пяць усьмешак той,
што нарадзілася з марской пены, —
пакуль Дэдал
ня даў парады Арыядне,
якую няўдзячны Тэсэй
пакіне на гарачых камянях выспы,
дзе пасьля любоўных гульняў
грэюцца нэрэіды.
Цар Мінас
кінуў твайго каханка ў вязьніцу
(ганарар за драўляную карову
плюс ідэя з клубком нітак),
куды ты пакрыёма носіш яму
(ці не пазбавілі яго багі розуму?)
шарыкі воску і птушынае пер’е.
Яшчэ наперадзе
Траянская вайна,
бітва на Нямізе,
вынаходзтва трамвая і
трагічная сьмерць сіняга пеўніка,
якога зьесьць на вячэру твой муж,
і потым
ты асуджана прымеш порцыю
звыклых, як краявід за вакном, пяшчотаў,
а цела будзе ціха сьпяваць пра таго,
каму ты носіш васковыя шарыкі
зь пер’ем крыцкіх лебедзяў.

Я выйду на тваім прыпынку,
паднясу табе торбачку зь пеўнікам
у жалобным вянку з салатавых лісьцяў,
прыцішана прамоўлю на адвітаньне:
Бывай, парыжанка з Кносу,
і атрымаю ў адказ
спалоханы позірк,
якім не глядзяць на вар’ятаў.

Я забываю словы.
Словы забываюць мяне.
Мы сустракаемся на белым аркушы,
не пазнаючы адзін аднаго,
сьпяшаючыся разысьціся,
быццам у прыцемнай выгбе
дзе-небудзь у Рызе
каля сабору сьвятога Якуба
або на менскім праспэкце
насупраць кавярні «Паляўнічы».
Толькі твае імёны
яшчэ памятаюць мяне.
Я пакуль пазнаю іх
у крыклівых натоўпах чужых найменьняў,
выводжу іх на паперы
(чамусьці ў ніжнім левым кутку,
чамусьці зялёным атрамантам),
пішу іх сьцішана й асьцярожна,
захінаю рукой
ад ветру з расчыненага вакна —
каб не паляцелі ў невараць
чародкаю зялёных стракозаў.
Баюся заблукаць бязь іх
на гэтай гулкай белай роўнядзі,
дзе так часта надараюцца праявы
пад назваю fata Morgana.
Баюся заблукаць незваротна.

Цябе завуць Трава.
Цябе завуць Неба.
Цябе завуць Вогнішча.

Цябе завуць Дарога.

Прыкладна раз на год,
звычайна перад Калядамі
паводле грыгарыянскага календара,
мне сьніцца
полацкі архіварыюс Аўгустын Война,
маладжавы манах-базылянін
з залатым зубам,
таемны геданіст
і, магчыма,
мой продак,
які ня першы год
судзіцца з полацкімі езуітамі,
складаючы каліграфічным почыркам
дваццаць сёмую скаргу
каралеўскім камісарам.
Войну замінае спаць гадзіньнік
на касьцёле сьвятога Стэфана.
Война лічыць шарлятанствам
мэханічную галаву з калегіюму,
што гаворыць на ўсіх вядомых мовах,
і наагул
мае да Таварыства Езуса
спадчынную нялюбасьць,
за выняткам айца Папэ, якому
(зусім дарэмна)
давераны вінны склеп
(ён таксама мне сьніцца,
аднак трохі часьцей),
айца Папэ,
які можа нацадзіць з дубовае бочкі,
равесьніцы Літавора Храптовіча,
кухаль старога мёду і —
бывай, любая застуда.
Война здымае з паліцы
мае кнігі з аўтографамі,
сьпярэшчаныя іранічнымі маргіналіямі,
за якімі сарамяжліва хаваецца
чараватая пляшка,
і — у залежнасьці ад настрою —
звоніць па тэлефоне
спачатку айцу Папэ
або адразу мне самому —
тут я прачынаюся
ад начнога міжгародняга званка.
Хтосьці маўчыць у слухаўку,
плывуць па правадах
удары гадзіньніка сьвятога Стэфана,
пяюць на Дзьвіне цыбатыя асначы,
хіхікае па-змоўніцку айцец Папэ,
шэпча ўва мне ўпэўнены голас:
ты таксама
прысьнісься камусьці на Каляды,
набраўшы тэлефонны нумар,
які можна адшукаць
адно ў паперах каралеўскага камісара,
якому падае каліграфічную скаргу
полацкі архіварыюс Аўгустын Война,
маладжавы манах-базылянін,
таемны геданіст
і, магчыма,
мой продак.
Студня