Аркадзь Куляшоў - Хуткасць

I не адзін, як бачу, а са ўзводам...

К а п i т а н

Дарэмны страх. Я адпусціў салдат.
Нядаўна я мужчынскі бачыў профіль
На шкле акна. Хто гэта?

М а р ы с ь к а

Мефістофель,
Напэўна.

К а п i т а н

Дзе ж ён?

М а р ы с ь к а

Знік праз дымаход.
То першы цуд яго на Новы год.

К а п i т а н

Адказ хоць i містычны, але шчыры.
Ды я не стану вобыск учыняць.

М а р ы с ь к а

Чаму ж?

К а п i т а н

Мне не выгодна цуд штурхаць
На шлях, які канчаецца ў Сібіры,
А пачынаецца раней — з турмы...
Папераджаю, што шукаем мы
Дыктатара Літвы i Беларусі.
Так. Ён жа — Каліноўскі... Спадзяюся,
Астрог Марыю Юр'еўну міне.
За вас баюся... Пасвяціце мне!

М а р ы с ь к а вядзе капітана па выхад.

К а с т у с ь паказаўся ў акне. Адчыніў яго,
саскочыў з падаконніка.
Сеў каля каміна. Увайшла М а р ы с ь к а .

М а р ы с ь к а

А ты ўжо тут?

К а л і н о ў с к і

Азяб. Вярнуўся з даху,
Што з полюса.

М а р ы с ь к а

Дрыжыш?

К а л і н о ў с к і

Але, дрыжу
Ад холаду.

М а р ы с ь к а

I я дрыжу... Ад страху...
Нам трэба ехаць. Ехаць за мяжу!
Нам трэба ашукаць абавязкова
Яе...

К а л i н о ў с к i
Kaгo?

М а р ы с ь к а

Бяззубую каргу,
Якая зноў махнуць касой гатова.
Паедзем. Не пярэч.

К а л і н о ў с к і

Я не магу.
Не маю права.

М а р ы с ь к а

Гэта канчаткова?

К а л і н о ў с к і

Але.

М а р ы с ь к а

Сагрэўся?

К а л i н о ў с к i
Не.

М а р ы с ь к а

Што ж!.. Чаркай рому
Сагрэем, Яська, кроў... Тут недзе ром
Пакінуў граф... Памінкі па Арцёму
Нам трэба справіць.

К а л і н о ў с к і

Як?.. Памёр Арцём?..

М а р ы с ь к а

Паўстанцы пакаралі... Так, мінула
Сягоння сорак дзён... Спіць, дзе заснула
Яго Мальвіна непрабудным сном.
Яна мяне калісьці малаком,
Як я маленькаю была, карміла.
Далёкая, забытая магіла!..
Арцём, калі ад кулі паміраў,
То мне i ўсёй радні сваёй жадаў
Жыць доўга, не спяшацца з дамавінай
Так i сказаў: — Чым будзеце радзей
Вы засяляць клады мае з Мальвінай,
Тым будзе нам з ёй спачываць лягчэй..

К а л і н о ў с к і

За што ж яго?

М а р ы с ь к а

Гаўрылава... салдата,
Каб ён не трапіў сотніку ў палон,
Арцём схаваў, пашкадаваў, як брата.
Памянем жа! Мінула сорак дзён.
(Моўчкі выпіваюць.)
Ах, Яська, Яська, дарагі мой госць,
Любіў Яцына паўтараць, бывала.

К а л і н о ў с к і

Але, любіў... Чаму ты не сказала
Адразу мне?

М а р ы с ь к а

Бо Яську шкадавала.
Цяпер кажу. Знай праўду ўсю, як ёсць.
Мне Яську шкода. Караля не шкода!..
За ўладу ён усіх панішчыць рад.

К а л і н о ў с к і

Пры чым тут я?

М а р ы с ь к а

Не ты, дык твой загад
Штурхнуў Арцёма ў ямку, ваявода!
Адважыўся штурхнуць — трымай адказ!
Я на паўстанне мела спадзяванне
Адзінае. Цяпер само паўстанне,
О, божа, не за нас, а супраць нас!
Свет — наш Мантэкі, час — наш Капулеці!
Мы ўладай ix асуджаныя дзеці.
Пераараная ix лемяхамі,
Знясіленая злом, стаю адна.
Арцём, Арцём!.. Чаму ты паміж намі
Сцяною вырас? Да нябёс сцяна!
О, божа, стыне кроў мая ад жаху!

К а л і н о ў с к і

Сябе я вінаватым не лічу...

М а р ы с ь к а

Ты барабаншчыку i трубачу,
Якія павядуць цябе на плаху,
Скажы лепш гэта... Ты цяпер караеш
Мяне. Сябе. Хацела б знаць віну
Сваю перад табой?

К а л і н о ў с к і

Ты праклінаеш
Мяне?

М а р ы с ь к а

Ідзі!.. Не я цябе кляну,
A дзеці, што каханнем не зачаты,
А сонда, што ўставала над зямлёй,
Калі мы цалаваліся з табой
На паграбні каля зычлівай хаты,
Вяселле, што тады не знала бед,
Грымоты, пад якімі танцавала
Я, плачучы, цябе правёўшы ў свет!
Яшчэ кляне цябе твой кожны след,
Які пасля дажджу я цалавала...
Ідзі хутчэй, пакуль я не кляну
Сама цябе. Пакінь мяне адну!
Канцылярыя Мураўёва
Мураўёў i чыноўнік Масолаў.