Янка Купала - Над ракою Арэсай

Правялі ударна
Па даўгім абшары
Зімою мінулай
Яе камунары.

Не было ў іх спецаў,
Ані там прарабаў,
Самі ж яны зналі
Інжынерства слаба.

Зналі адно толькі,
Што чыгунка трэба,
Як дождж на пасевы,
Як да стравы хлеба.

Гутарак нямала
Прыйшлося правесці,
А тут з мінскіх цэнтраў
Аніякай весці.

Раяцца, мудруюць
Камунары чынна;
Думка аб чыгунцы
Ім загнала кліна.

Узяцца проста з моста
За гэтую справу,
Нарабіць так можна
Шкоды для дзяржавы.

За блытню ж такую
Дасціпных малойцаў
Ужо не пагладзяць
Гладка па галоўцы.

Раяцца з сабою
Весела, то хмурна,
Часам згодна, ціха,
Часам вельмі бурна.

Аж тут абазваўся
Громка Адзярыха:
— Будзем мець чыгунку,
Хай мне будзе ліха!

Служыў на заводзе
Калісь я ў майстэрні,
Склёпываў рысоры,
Складываў шасцерні.

Вылажу й чыгунку,
Будзьце ўжо спакойны.
Усё, што належа,
Зробім самастойна.

Пад яго камандай
Пайшла справа гладка…
I палеглі шпалы,
Як за кладкай кладка.

Па іх рэйкі — шнурам,
Як на скрыпцы струны.
I ўжо ўсё гатова,—
Карыстай, камуна!

Строіў Адзярыха
Для працоўных масаў,
Чырвонаармеец,
Адстаўны да часу.

Не вучыўся ў ВТУЗах,
Не быў інжынерам,
Камунар быў толькі,
На аўто шлях мераў.

3 тым ці іншым стажам,
Але камуністы,
Пралажыў чыгунку
Па шляхах дрыгвістых.

*

Бягуць каляіны
У сем кіламетраў,
Цягнік — па калеях,—
Адно свішчуць ветры.

Камунары пішуць —
Стараюцца ўмела,—
Што ўжо іх чыгункай
Можна ездзіць смела.

— Прыедзьце, ўпішыце
Ў дзяржаўны прыбытак,
Правам узаконьце
Новы наш здабытак.

Прыехалі «спецы»,—
Як жа не прыехаць,—
Пачалі дарогу
Аглядаці нехаць.

— Як так? Дзе дазволы? —
Пачалі адразу:
— Хто форміў па форме
Падрады, заказы?

— Хто месца адводзіў?
Планаваў хто планы?
Чаму цыркуляры
Ў вас не захаваны?

I ўсё так бурчэлі,
А зласней, чым далей,
I не далі рады:
Каляю прынялі.

*

Свіснуў раз, свіснуў два
Шустры паравозік,
I павёз, і павёз
За возікам возік.

Ваганеткі бягуць
Па рэйках чыгунных
Туды ў «Сосны», ў саўгас
Ад самай камуны.

Ад саўгаса назад
У камуну едуць.
Колькі радасці той,
Трэба толькі ведаць!

То не жарт, то не смех,—
Маюць на падмогу
Ў гаспадарцы сваю
Жалезну дарогу.

Ты кукуй, не кукуй,
Зязюлечка-птушка…
Камунарцы цягнік
Празвалі «кукушкай».

А на рэчцы на Арэсе
Сталася прыгода:
Ідзе наступ на балота
3 поўначы, з усходу.

Там красуе ўжо камуна
На тарфянні бурым…
Паляшук жа адзіночка
Ўсё йшчэ бровы хмура.

Не хмурыся, добры дзядзька,
Гэтак хмурна, сумна!
Для тваёй жа лепшай долі
Вырасла камуна.

*

А па рэчцы па Арэсе
Бегае «маторка»; —
Стары човен, як карыта,
Пазірае горка.

Дажывае свайго веку
На яве ўжо новай,
Бо ўжо човен у Палессе
Ўрэзаўся сталёвы.

Новы човен сілы повен,
Гордасцю лялее…
Паланеецца Арэса
Чырвонай лілеяй.

*

А на рэчцы на Арэсе
Тэмп узяты шпаркі:
Камунары, камунаркі
Глядзяць гаспадаркі.

Тут спаборніцтва ў пашане,
Ударніцтва такжа,
Кожны месца сваё знае,
Бо іначай — як жа?!

Не пагаснуць для іх зоркі,
Як дасюль не гаслі;
Пашыраецца камуна,
Пашырае яслі.

*

А на рэчцы на Арэсе
Растуць акцябраты,
Піянеры, камсамольцы —
3 бальшавіцкім гартам.

Расце змена камунарам
Стойкім, гартаваным.
Служыць будуць камунарству
Як бацькі, аддана.

Не папусцяць сябе ў крыўду
Ў буры, ў ліхалецці;
Для іх цэлы свет — край родны
Для іх сонца свеціць

*

А на рэчцы на Арэсе
Будынкі, будынкі!
Пахнуць соснаю смалістай,
Пахнуць свежым тынкам.

Сцены гладка склютаваны,
Стрэхі з бляхі белай,
Столь, падлога габляваны,
Вокны ў сажань цэлы.