Янка Купала: Над ракою Арэсай

Каб на стале бліноў і сала
Гара высокая ляжала,
Ды не рабіць зусім нічога
Ні для сябе, ні для нікога?

Другі з пяцярых:
— Ты контрафалдаў
Нам не мялі,—
Свабодных земляў
Шмат на зямлі.

Не трэба нам
Тваіх балот,
Дзе ногі сам
Паломіць чорт.

Адзін з чангарцаў
(да пяцярых):
— Як вам не сорам, як не стыд
Сябе так весці між братвы!
Чангарцы вы дасюль былі
I не чангарцы ужо вы!

Як добрых тутка вас прыняў
Камуны вольнай калектыў,
Каб вольна, згодна, без прынук
3 балота йсці да яснаты.

I праўду кажа старшыня,
Да слоў яго і я дадам:
Вы нашай здрадзілі сям'і —
Не месца ўжо ў камуне вам!

Другі з камунараў:
— Ды што з імі цацкацца,
Ды што валаводзіцца?
Без гэткіх камуншчыкаў
Камуна абойдзецца.

Не нам з адшчапенцамі
Такімі ўжо братацца,
3 няўдалай «брыгадаю»
Пара нам рассватацца!

Трэці з камунараў:
— Пад партыйным кіраўніцтвам
Працуем на якасць,
Нам урад ідзе насустрач
I наша грамадскасць.

За ўсім крэпка назіраем
Вокам гаспадарскім
I мітрэнжыць не дазволім
Лад наш камунарскі.

Ці то лодыр, ці прагулыпчык —
Тут не жыць такому…
Забірай манаткі з хаткі,
Выбірайся з дому!

Старшыня Модзін:
— Таварышы, цішэй!
А то ўжо надта громка,
У нашай грамадзе
Яно як бы й няёмка.

3 усіх вашых прамоў
Мне ясна тут адно:
3 камуны трэ было
Іх выключыць даўно.

Але, як проста кажуць,
Лешп позна, як ніколі;
Я галасую справу,
Як быць тут — ваша воля!

Хто «за», за выключэнне,—
Прашу падняць тых рукі.
Хто проць, хто устрымаўся? —
Няма. Без лішняй мукі.

Прайшло аднагалосна,
Каб выключыць за барскасць
3 камуны пяцярых тых
3 дывізіі Чангарскай.

Чацвёрты з камунараў:
— Ды выдаць ім паперы
I прыпісаць за кару,
Каб у Саюзе зналі,
Што з іх за камунары.

……………………….

А траіх чангарцаў
Працуе й сягоння
На тых раскаваных
Камунарскіх гонях.

Як з плеч гара звалілася
3 нялёгкай гэнай з'явай.
3 «пяцёркай» расквіталіся
I далей зноў за справу.

У думках прасвятлелася
У камунараў нашых,
Камуне новастворанай
Разлад ужо не страшан.

Кіпіць работа цяжкая
Ад рання і да ночы,
Ніхто не йдзе з дакорамі —
Такі ўжо люд рабочы.

Загон балотны шырыцца,
Ачышчаны з карэння,
Іграюць пілы пілынчыкаў —
На дошкі йдзе бярвенне.

Адны рыхтуюць торфішча
Для севу безупынку,
Другія — дрэва звонкае
Пад новыя будынкі.

Цягнулася так месяцы,
Ды выплыла такое,
ІПто не хапае нечага
Камуне маладое.

Яны ўсе аглядзеліся,
Што ў іх няма жанчынаў,
Што так без гаспадыніных
Рук трудна жыць мужчынам.

*

Сход. На сходзе, як звычайна
Старшынёй таварыш Модзін;
3 нейкай думкаю патайнай
Сход вачыма ён абводзіць.

— Буду коратка мець слова,—
Кажа ён, як бы меў клопат: —
Для камуны нашай новай
Жанчын трэба, ну, і ўсё тут.

— Трэба! Трэба! — стогалосна
Загучэла гулка маса,
Ажно рэха пайшло ў соснах
Ад тэнораў і ад басаў.

— Галасую! — крычыць Модзін.
— Так прыняць? нашто час траціць!
I прынялі, і ніводзін
Проць не меў чаго сказаці.

— Дык вось, — Модзін далей кажа,
Па чарзе дадому едзьце,
I хай кожны з вас разважа,
Як і што мець на прымеце.

Ліквідуйце гаспадаркі —
Парасят, авечак, коні,
I прывозьце у камуну
Камунаркі, хоць сягоння.

Хто жанаты — вязі жонку,—
Без падушкі ці з падушкай;
Хто не мае жонкі,— звонку
Пашукай сабе падружку.

Пасля гэтакай прамовы
Ідуць весела дахаты,
Усе давольны з пастановы —
Нежанаты і жанаты.

I жаніцца, дык жаніцца,—
Байцы рады пастарацца,—
Святлей будзе у святліцы,
Ямчэй пойдзе ў полі праца.

А ў рабоце на балоце
Немалая будзе помач,
Бо жанчына пры ахвоце
Не паддасца ўжо нікому.

*

Шум і гоман вакол,
А што за навала?
То камуна ужо
Ўдвойчы большай стала.

I работа пайшла
Там спарней удвое,
Камунарскі народ
Ходзіць буйным роем.