Максим Танк - Нарач

— Што ж пайшоў ад нас дарогай
невядомаю,
Што пакінуў нам, сіротам
беспрытульным,
Слёз гаручых тоні цёмныя, азёрныя,
Падвалокі, як з палову, гора поўныя?
Паплывуць чаўны рыбацкія, як некалі,
Толькі наш адзін на жвіры застанецца,
Не пацешаць нас ніколі птушкі з выраю,
Не пачуем болей слова твайго шчырага,

Не пасвеціць на нас сонейка гарачае,
Не павеюць ветры рыбныя, азёрныя…
Будзем рана мы хадзіць зарой па беразе,
Рыбака свайго, аратага шукаючы,
Заімгляцца нашы вочы, быццам восенню,
На азёры, на палосы паглядаючы…

— Хай не бядуе;
Блізкія, суседзі памогуць…
— Не заракайся астрогу
I торбы жабрацкай насіць.
З улову заўсёды
Частку Прахораву могуць
Узяць удава і Тацяна —
Для бацькі старога.
Не будуць сіроты
Ласкіпанскай прасіць!..

— …Ды устань, падыміся, паглядзі ты,
наш родненькі,
Колькі ў хаце людзей назбіралася!
Як не ў беднага,
а ў багатага на вяселейка.
Толькі ўсе маўчаць, не пяе ніхто
і не цешыцца.
Хату новую, габляваную далі табе,
Вокны новыя, страха шчыльная,
сасновая.
Не пальецца дождж шэрай восенню,
Не падзьме ў парог вецер снежнымі
завеямі!..
Усе ў задуме цяжкой
Апусцілі галовы,
А шмат хто выйшаў з хаты,
Насунуўшы шапку на лоб.
Жвірам распаленым
Секла кожнае слова,
Секла па тварах рыбацкіх
Дажджом сталёвым.
Гора, здавалася,
Хату,
I вёску,
I Нарач перарасло…

— …Дык чаму ж закрыў дачасна свае
вочы ты?
Хоць яшчэ раз глянь, Прахор, мой
сокал!
Хоць адно пакінь сіротам слова цёплае!
Хоць скажы-парадзь, як жыць нам
беспрытульным?
Паглядзі, — прыйшлі блізкія і знаёмыя,
Нарачанцы, мястраўцы, баторынцы.
Папрасі іх, каб за дзетак заступіліся,
Каб глуміцца не далі над імі, беднымі.
Папрасі, каб наша гора палыновае,
Нашу крыўду, слязьмі горкімі абмытую,
Вятры жоўтымі лістамі не завеялі,
Каб яны яе адпомсціць не забыліся!..

Дрогнулі сцены ў хаце,
Быццам ударылі крыгі.
— Не, не забудзем!
— Адпомсцім! Чуеце, рыбакі?!

Труну панеслі мужчыны,
Узняўшы на плечы, праз выган…
Плакалі над памежкам
Кагаркі і кулікі.

Курган на кургане
I крушні сівога камення,
Ды, рукі узняўшы,
Застылі крыжы.
Высяцца цяглыя сосны,
Раскінуўшы змрочныя цені
Над тымі, што болей не ўстануць,
Не вернуцца жыць.
Памалу з магільніка
Разыходзяцца людзі.
Слязамі не збудзіш
Заснуўшых магіл!
Паліць гарачае сонца,
I вецер яго не астудзіць.
Гараць на усходзе
Чырвоныя хмараў стагі.
Ідуць рыбакі,
пахаваўшы Прахора,
Настрэчу буры,
Буры, якаяужо
Абняла паўкраіны.
Дзьме, наганяючы
Цені, чорныя хмары вецер,
Падае сонца у возера
Лістам сарваным з асіны.
Гулка грыміць гром
Над нарачанскім гасцінцам.
Хмары развеялі
Грываў чорныя столкі.
Пугі маланак свішчуць
Праз гул навальніцы,
Грому шарахаўкі
Грымяць пад дугою вясёлкі.
Гнуцца да самай зямлі
Старыя на могілках сосны.
Раз і яшчэ раз ударыў
Віхор ашалеўшы, сляпы,
З сіняга возера
На бераг хвалямі плёснуў,
Пад хмары узняўшы
I снежную пену, і пыл.
Раптам змоўкла усё.
Толькі вячэрнюю ціну
Рве Нарач хвалямі ў пене,
Топіць у тонях на дно.
Недзе крычаць пастухі,
Гонячы ў выган скаціну.
I сыпануў на плечы загонаў
Шчырымі жменямі дождж.

Хутка пачнуць на азёры качкі злятацца,
А нашы яшчэ падвалокі ловяць на беразе вецер.
Не зарабіў у рубашцы, дык не заробіш ў сярмяжцы,
Кажуць старыя.
У нас і так усю восень пустуюць
Аруды ў клецях.

Цёпла і ціха цяпер —
Будзе багаты улоў —
Начамі туманы бялеюць.

Хацеў бы яшчэ раз сустрэцца я з вамі,
Калі прашумяць навальніцы,
Калі над азёрамі і над палямі
Заззяюць свабоды зарніцы.

Прымем заўсёды, як госця, цябе.
Не забывай нас!
Што ж, развітаемся…
Сёння туманам
Заслала ноч усё.
Да Мядзеля хай правядзе Тацяна.

З садоў, як з цёмнай рамы,
Над белым воблакам туману
Касцёл падняўся белымі мурамі,
Застыў, як хваляй выгнаная крыга.
Спіць бераг Мястра, выгнуўшыся лукам.
Сустрэліся ў апошнім развітанні рукі
I вочы — дзве зары
Кароткай летняй ночы.

Тацяна,
Жыццё маё пайшло крутой дарогай. I
Не ведаю, ці дачакаешся мяне ты.
Яшчэ ў мяне шмат беспрытульных дзёі
Але да вас я некалі прыйду.
Чакай, Тацяна!