Янка Купала - Шляхам жыцьця

А кемкую меў ён натуру, —
Спанатрыў, дзе праўду шукаці,
У тахт беларусавай думцы
Патрапіў запеці, зайграці.

Калі засьмяецца, бывала,
То хоць за бакі ты бярыся;
Калі ж і разжаліцца сумам,
Дык хоць ты зь сьлязою жаніся.

Умеў ён прынадна настроіць
Тон ёмкі ў дудзе-самагудзе,
Што нам і цяпер яна грае,
I вечна канца ёй ня будзе.

Чвэрць веку, як бае ўжо недзе
Сьвятым беларускія песьні,
А быццам ён з намі талкуе
Аб нашай зіме і прадвесьні.

Жыве паміж намі дудар наш…
Жыць кожны так будзе, мой братку,
Хто родну старонку палюбіць,
Маўляў добры сын сваю матку.

I сышла ты, пясьнярка народаў,
Божы сьветач жывых пакаленьняў,
Ў новы край невядомага быту
Ад жыцьцёвых няпраўд і цярпеньняў.

I пакінула загадку сьвету —
Ўсім няшчасным і зблізка, і здалі:
Ці то сонца зайшло назаўсёды,
Ці ім долю мо' іх пахавалі?..

Бо як песьня твая ўсемагутна
Безгранічна зьвінела, будзіла, —
Так няма ні граніцы, ні меры
Ўсёй жальбе над тваёю магілай.

I хаця сэрца сьціхла, заныла,
Хоць, як зоры, ўжо вочы ня сьвецяць, —
Голас думак тваіх яшчэ будзе
Не з адным гаманіці сталецьцем.

Дух твой зь сьветласьцяй неба сальецца
I з праменьнямі сонца сьвятога
Сьлёзы-росы высушываць будзе
І паказываць к праўдзе дарогу.

Памяць насып-магілку ўхарошыць
З жывых кветак рукою сірочай,
Як квяцісты былі твае песьні
Сярод земскай і сьцюжы, і ночы.

А зь мільёнаў грудзей набалелых
Плысьці ўздох зь веку ў век не пакіне
Па заступніцы ўсіх нешчасьлівых,
Па вялікай пясьнярцы-княгіні.

Важна рэй Ігнат Буйніцкі
Ў танцах нашых водзіць,
Аж здаецца — усё чыста
Хадыром зь ім ходзіць.

Калі пусьціцца скакаці, —
Ажна сэрца скача;
Лепшых танцаў і ўвесь Піцер
Бадай што ня бачыў.

Ці «Мяцеліца», ці «Юрка»,
«Мельнік», ці «Антошка», —
Ўсё ў яго сыходзіць гладка,
Не змыліць ні трошка.

Пад дуду і пад цымбалы
Топне, прысьпявае…
Сьцеражыцеся, ўсе людзі:
Беларус гуляе!

Не ўнімайся ж і скачы нам,
Покі сілы хваціць,
Мо' пачнуць і думкі нашы
Весялей скакаці!

Сягоньня на Ўкрайне вялікае сьвята:
Ў дзень гэты радзіўся тварэц «Кабзара».
На ўсіх і павага, і стройныя шаты,
I песьні ня моўкнуць свайго песьняра.

Праслаўнаму бацьку ўкраінскай свабоды
Паклон б'е разбуджана ўся старана,
Талкуюць аб гэтым Дняпровыя воды,
I думае думу стэпоў цішына.

Пясьняр кабзарысты нікім не забыты,
Як жыў дзеля песьні, так зь песьняй ня ўмёр;
Здабыў сабе славу ня з мармурнай пліты,
А з слоў, што ня крыша ні век, ні тапор.

Сын беднай сямейкі, нядужы рукамі,
Штыхам і гарматам ён пострахам быў;
Кавалі яго, як зьвяра, ланцугамі
I кідалі ў лёхі, каб згінуў, ня жыў.

Сьляпні! Ім і думкі адбеглі з трывогі,
Што людзі — як ён — і ў магілах ня мруць,
Што можна зьвязаць толькі рукі і ногі,
А вольныя думы — хто важыўся скуць?!

Бываюць упадкі — люд стогне балесьне;
Пясьняр паявіўся, і ўцехі зьвіняць;
Пясьняр умірае… а песьня?.. а песьня?..
Эх! каменю толькі ня дана паняць!

Жыве гэта песьня, як віхар клакоча,
Над лесам магілішч, над цьмою бяжыць,
Зрывае запоры і брамы ламоча,
I крыўда нямее, і змога дрыжыць.

Калісь воклік песьні і сьвет нам адмене,
Адслоне другія пуціны жыцьця,
Шчасьлівасьці яснай узойдуць праменьні,
Аквеціцца доляю лепшай зямля.

Дык дай жа чэсьць песьні на Ўкрайне! За Ўкрайнай
Той кожны, хто праўды ня здрадзіў жывой;
І ўспомніце «бацьку», што пеў незвычайна,
Што славе ўкраінскай служыў ўсёй душой.

О, слаўны ўкраінча, сын верны народу!
Ты роднага слова ў сабе не глушыў,
Цярпеў і вучыў, як цярпець у нягодах,
Аж люд твой паняў, чаго ты яго ўчыў.

На поўдзень, на поўнач, на ўсход, захад сонца,
На кобзах людскіх душ твой грае «Кабзар»,
У хатцы, ў падвале, ў цямніцы, ў карчомцы
Калоціш ты сэрцы, як звонам званар.

I к нам тваё слоўца ня раз далятала;
Мы слухалі ўцешна, што бае сусед.
Цяпер жа нясём ліст к вянку тваёй хвалы,
Прымі, брат, і наш беларускі прывет!