Montagu Butler - Step by Step in Esperanto

Se amas Dio, prosperas ĉio. Deziro tre granda, sed mankas la forto. Kastel’ en aero, malsato sur tero.

198. Verbs from noun-roots (124)show action corresponding to the noun = like that of (the person or animal), relating to (the thing) named. Li azenas ( acts like a donkey ), reĝas, sekretarias, tajloras; ŝi harpas, krajonas, monologas, muzikas; ĝi flamas, floras, fumas. Matenas ( it is morning ), vesperas, kaj tago malaperas!

199. DEKSTRA( on the) right (hand); maldekstra, left (hand). La dekstra flanko, the R.H. side. Tiu brako (kruro, mano, okulo, orelo, piedo) estas la dekstra, kaj tiu (la alia) estas la maldekstra.

200. FREMDA, strange, not one of us, foreign. Fremda homo (lando, lingvo, literaturo, mondo). Fremd(land)a (aŭ, alilanda) birdo (besto, floro). Mi estas homo: nenio homa estas por mi fremda.

201. ĜUSTA, correct, accurate, just right, as it should be, proper. Ĝusta (malĝusta) adreso (litero, metodo, nomo, opinio, vojo). Li estas la ĝusta homo en la ĝusta loko. Ĉio en la ĝusta tempo!

“Ĉu mi estas sur la vojo, kiu kondukas( leads ) al Blumonto?” “Ho jes! Sed vi iras en la malĝusta direkto.”

202. PRAVA, (in the) right (speaking of a person), sound, correct (in opinion, conduct) . Bill estas prava = la opinio aŭ konduto de Bill estas ĝusta.

Kvankam vi estas prava, tamen eble mi ankaŭ ne estas tute malprava. Kompreneble mi pravas (estas prava)! Vi efektive malpravas (estas malprava) (197).

203. SOLA, alone, solitary ( =sen alia). La sola maniero, the only way. Unu sola fenestro, one solitary window. Ŝi ne estas kun li; li estas sola.

Vi ne estas la sola guto en la maro, you are not the only drop in the sea . Similarly: … woman in the world; … apple on the tree; … fish in the river; … flower in the garden.

204. TUTA, whole, entire, complete, total. La tuto, the whole, all of it, all the … La tuta vojo, the whole way, all the way . Esperanto estas lingvo por la tuta mondo.

La tutaadreso (domo, kreto, libro, mateno, nokto, poemo, pomo, tago,tempo, vespero).

205. NE-may be used as a prefix. Vi estas neĝentila(one word) (= vi ne estas ĝentila), You are not polite. Nesperta, inexperienced. Nesufiĉa, insufficient. Nediskreta, indiscreet. Nebrita, non-British. Matura, ripe, mature; nematura, unripe, immature.

Ĉevalido estas nematura ĉevalo; bovido, nematura bovo; birdido, nematura birdo.

206. SEN-as a prefix = less . Senmona, moneyless. Senkaŭza, causeless. Sensignifa, meaningless, insignificant. The root following sen-is thought of as a noun: senmona= sen mono; senkaŭza= sen kaŭzo; sensignifa= sen signifo.

(a) Senedza virino, senglora vivo, senluma ĉielo, senmetoda laboro, senorda ĉambro, sensuna tago. Libro senbilda, arbo senbranĉa, pano senbutera, rozo sendorna, lando senhoma, lernejo seninstruista, karakterosenmakula, domo sennoma, floro senodora, koro sensenta, nokto senstela, kanto senvorta.

Fiŝo: senpieda senvoĉa besto en la akvo.

(b) Translate, adding suitable nouns as in (a): Air-(blood- child- cloud- colour- death- end- fear- friend‑ hat‑ head‑ heart‑ hope leaf- life‑ love‑ money- noise‑ rain‑ shape- sight‑ sleep‑ smoke‑ sound- speech- thought- tide- tooth- value- work- worth‑)less .

207. MAL-(opposite, contrary) reverses; ne-(negative) denies; sen-(privative) shows absence.

Nebela, not beautiful, plain; malbela,positively and downright ugly . Nebona, not good; malbona, definitely bad; ne malbona, not bad. The difference between ne-and mal-is not always so obvious: nehonesta,for example, is very close to malhonesta.

Malutila, injurious, detrimental, harmful; neutila,not useful; senutila,without use, useless. Malespera,despairing; senespera,hopeless. Malsimila,dissimilar; sensimila, unique.

208. Cp. neagrabla, malagrabla. Make similar pairs with the roots fort, ĝentil, jun, kuraĝ, laŭt, plen, profund, rapid, riĉ, saĝ, serioz, simpl.

209. Pardonu! Pardon! Penu! (169) Try (take pai ns, make an effort)! Provu! Try (make the experiment)! Restu! Stay, Remain! Ripozu! Take a rest! Estu kuraĝa (preta)! Be brave (ready)! Faru aŭ mortu! Do or die! Gaju kaj ĝoju! Be merry (gay) and rejoice!

210. Ne flustru! Don’t whisper! Ne paŝu sur la herbo! Don’t step on the grass! Ne babil-(balbut- batal- disput- grumbl- hezit- malĝoj- plend‑)u! Don’t chatter, (stutter, fight, dispute, grumble, hesitate, be-miserable, complain)!

211. Mi STARIĜAS, I stand-up (motion); mi staras, I am-standing (position). Mi SIDIĜAS, I sit-down (motion); mi sidas, I am-seated (position).

The precise translation of Stand-up! Sit-down! is Stariĝu! Sidiĝu! (619)Nevertheless, thebriefer forms Staru! Sidu! (70)are also possible (to bestanding one must have stood up!).

212. (a) Promise! Go, then! Don’t come to me! Don’t play, but work! Don’t ask (hurry, laugh, smoke, speak, stand, stand-up, sit-down)!

(b) Ne diru, sed montru ( point, show ) (Ne montru, sed diru): Kie estas la tablo? plafono? pordo? etc.

(c) Akvo ne restas sur la montoj, kaj kolero( anger ) ne restas en noblakoro. Enigmo: Kio iras al monto kaj valo, sed restas sen movo( movement )? (1191).

(d) Balbuta parolo, demanda rigardo, flanka afero, flata vorto, hezita respondo, instrua libro, kolera vizaĝo, montra fenestro, soprana voĉo, urĝa demando.

(e) Balbut-(batal- disput- flustr- hezit- paŝ- pen- plend- prov- rest- ripoz‑ ven‑)o.

213. DENOVE, again. Pensu denove! Think again! Voku denove! Call out again!

Li atendas kaj plendas, kaj denove atendas! Ask (come, go, sit-down, try, write) again!

214. FOR, forth, away (of distance or of disappearance) (120). Fora, absent, distant. For de tie! Away from there! Li iras for(or, Li foriras), He goes away. Iru for!(or, Foriru!), Go away!