Гі Мапасан - Навелы

Чатыры жанчыны ішлі ўперадзе, трохі воддаць за імі — трое мужчын.

Люазо, які выдатна разумеў сітуацыю, раптам запытаўся, колькі ж яшчэ ім давядзецца тырчаць у гэтай трушчобе з-за «нейкай шлюшкі». Граф, нязменна паважны, сказаў, што нельга вымагаць ад жанчыны такой цяжкай ахвяры, — падобная ахвяра павінна быць толькі добраахвотная. Пан Карэ-Лямадон заўважыў, што, калі французы пойдуць у контрнаступленне цераз Дзьеп, — а пытанне стаяла менавіта гэтак, — дык сутычка з прусакамі адбудзецца не інакш, як у Тоце. Гэтае меркаванне занепакоіла яго субяседнікаў.

— А што, калі нам выправіцца пеша? — прапанаваў Люазо.

Граф паціснуў плячыма:

— Ды вы што? Па гэтакім снезе, з жонкамі? Дый за намі адразу ж пашлюць пагоню, схопяць праз дзесяць хвілін і, як вязняў, аддадуць у рукі салдатні.

Вядома, гэтак яно і сталася б. Усе замоўклі.

Пані гаманілі пра ўборы; але нешта, здавалася, скоўвала, расчужвала іх.

Нечакана ў канцы вуліцы вынік прускі афіцэр. На фоне снежнага абшару выразна вымалёўвалася яго высокая фігура — як аса ў мундзіры; ён ішоў, выварочваючы калені, той асаблівай паходкай ваеннага, які стараецца не запэцкаць свае дбайна наваксаваныя боты.

Размінаючыся з панямі, ён пакланіўся ім і пагардліва глянуў на мужчын, у якіх, зрэшты, хапіла годнасці не зняць галаўных убораў, хоць Люазо было і пацягнуўся да сваёй шапкі.

Пампушка ўспыхнула да вушэй, а тры замужнія жанчыны адчулі глыбокае прыніжэнне, што гэты салдат сустрэў іх у таварыстве з дзеўкай, з якою ён абышоўся так бесцырымонна.

Загаварылі пра яго постаць, пра твар. Пані Карэ-Лямадон, якая ведала багата афіцэраў і добра разбіралася ў іх, лічыла, што гэты не такі ўжо і нягеглы, нават шкадавала, што ён не француз, бо з яго атрымаўся б дужа вабны гусар, які несумненна зводзіў бы з розуму жанчын.

Вярнуўшыся з прагулкі, падарожнікі не маглі дабраць да галавы, чым заняцца. Дайшло нават да шпілек па сама малой прычыне. Абед прайшоў у маўчанні і цягнуўся нядоўга, потым усе разышліся ў надзеі заснуць і хоць гэткім чынам уходаць час.

Калі на наступны дзень падарожныя сышлі ўніз, ва ўсіх на тварах ляжала стома, а на сэрцы — злосць. Жанчыны амаль не размаўлялі з Пампушкаю.

Зазваніў звон. У царкве рыхтаваліся да хрышчэння. У Пампушкі было дзіця, якое гадавалася ў сялян у Івэто. Яна бачылася з ім не часцей разу на год, ніколі пра яго не хвалявалася, але думка пра немаўля, якое нехта намерваўся хрысціць, выклікала ў яе душы неспадзяваную гарачую хвалю пяшчоты да свайго дзіцяці, і ёй няўтрымна закарцела паглядзець хрышчэнне.

Як толькі яна пайшла, спадарожнікі пераглянуліся і падсунуліся бліжэй адзін да аднаго — усе адчувалі, што трэба ўрэшце нешта вырашыць. Люазо раптам трапіла думка: ён сказаў, што трэба прапанаваць афідэру затрымаць адну Пампушку, а астатніх адпусціць.

Пан Фалянві згадзіўся выканаць даручэнне, але амаль адразу вярнуўся назад: немец, які выдатна ведаў чалавечую натуру, выставіў яго за дзверы. Ён быў намераны затрымваць усіх падарожнікаў датуль, пакуль яго жаданне не будзе задаволена.

Гэтага аказалася задосыць грубай душы пані Люазо.

— Не сядзець жа нам тут да старасці! Раз у гэтай паскудніцы такое рамяство, раз яна займаецца гэтым з усімі, дык якое ў яе права на нейкія пераборы?! Скажыце, цаца якая! Ды ў Руане з кім толькі не блыталася, нават з вознымі! Вось гэтак, мадам, з вознымі прэфектуры! Хто-хто, а я дык ведаю — ён у нас віно бярэ. А цяпер, калі трэба выбавіць нас з бяды, дык гэтая дзеўка строіць з сябе незачэпу! Па-мойму, гэты афіцэр вельмі прыстойны. Можа, ён даўно ўжо не бачыў жанчын і напэўна аддаў бы перавагу каму-небудзь з нас трох. А ён усё-такі задавольваецца тою, што даступная любому. Бо паважае замужніх жанчын. Падумайце толькі, ён жа тут гаспадар! Варта яму толькі сказаць: «Я хачу», — і з дапамогай салдатаў ён можа сілай авалодаць намі!

Жанчыны здрыгануліся. Вочы гожанькай пані Карэ-Лямадон успыхнулі, яна трошкі нават збялела, быццам мысленна ўжо бачыла, як афіцэр спрабуе сілай авалодаць ёю.

Мужчыны, якія перагаворваліся воддаль, падышлі да паняў. Люазо ажно шалеў і гатовы быў выдаць ворагу «гэтую дрэнь», звязаўшы ёй рукі і ногі. Але граф, нашчадак трох пакаленняў пасланнікаў і сам надораны знешнасцю дыпламата, выказаўся за прымяненне спрытнага манеўра.

— Трэба яе пераканаць, — сказаў ён.

І змова пачалася.

Жанчыны падсунуліся бліжэй, размова стала агульная, і кожны паніжаным голасам стаў выказваць сваю думку. Зрэшты, на выгляд усё было вельмі прыстойна. Пані асабліва ўмелі падбіраць далікатныя словы і вытанчаныя ўдалыя выразы для азначэння сама брыдкіх паняццяў. Старонні нават нічога не зразумеў бы — настолькі засцярожліва падбіраліся выразы. Але так як годная цнота, у якую захінаецца кожная свецкая пані, уласцівая ім толькі напаказ, усе яны ў глыбіні душы з вялікай асалодай неспатольна смакавалі гэтую фрывольную прыгоду, адчуваючы сябе ў сваёй сферы, абладжваючы гэтую любоўную справу з пажадлівасцю кухара-ласуна, які гатуе абед другому.