Мухаммад Самандаров - Архитектуравий лойиҳалашнинг ижтимоий асослари

Индивидуал аҳоли пунктлари кўплаб тарихий шаклланишларда ўзгаришларни бошдан кечирмоқда, улар ижтимоий тараққиётнинг биринчи ва иккинчи жиҳатларини акс эттиради.

Юқорида айтилганлар архитектура ва шаҳарсозлик ривожланишининг умумий концепциялари, шунингдек, аниқ аҳоли пунктлари ва ҳудудий тизимларни ривожлантириш лойиҳалари билан боғлиқ гипотезаларни тегишли ретроспектив тадқиқ қилиш ва ишлаб чиқиш зарурлигини аниқлайди. Бундай тадқиқотларнинг йўналиши кейинги бобда ижтимоий ҳаёт динамикасини ҳисобга олиш билан боғлиқ ҳолда кўрсатилади.

Aрхитектура ва шаҳарсозлик ечимларининг асоси сифатида ижтимоий ва ҳаётий фаолиятнинг хусусиятлари

Бино, меъморий ва фазовий муҳит компонентларининг бутун миқдори.

Жамиятни фазовий ташкил этишда ҳал қилувчи момент ишлаб чиқариш соҳасидаги фаолият ва умуман меҳнат фаолияти ҳисобланади.

«Кахим одамлари ўзлари учун зарур бўлган ҳаётий воситаларни ишлаб чиқариш

усулини нафақат одамларнинг жисмоний мавжудлигини такрорлаши нуқтаи

назаридан кўриб чиқиш керак. Бундан ҳам каттароқ даражада, бу шахсларнинг маълум бир фаолият услуби, уларнинг ҳаётий фаолиятининг маълум бир тури, аниқ турмуш тарзи». Тарихий турдаги бино ва иншоотлар, турар -жой ва турар -жой шакллари ижтимоий такрор ишлаб чиқариш усулларининг ривожланишини, меҳнатнинг ҳақиқий шаклларини ва унинг фазовий ташкил этилишини изчил акс эттиради.

Ўрта асрларнинг кенг аграр зоналари билан; саноатлаштириш ва саноат ишлаб чиқаришининг концентрацияси билан боғлиқ бўлган йирик ва заиф шаҳарларда аҳолининг концентрацияси – агломерациялар ва улкан урбанизациялашган ҳудудларнинг шаклланишининг замонавий тенденциялари – ҳудудий ишлаб чиқариш алоқаларини фаоллаштириш ва ўзаро ишлаб чиқариш ғояларини амалга ошириш тенденцияларининг акси сифатида. табиий муҳит…

Юқорида айтилганлар ишлаб чиқариш жараёнларининг ривожланиш истиқболларини ва ўзаро боғлиқликни, аслида ишлаб чиқариш технологияларини бутун яшаш муҳитининг фазовий ташкил этилишига фаол таъсир этувчи омиллар сифатида ўрганишнинг муҳимлигини белгилайди. Ишлаб чиқаришдаги ўзгаришлар ҳам таъсир қилади. одамни ишлаб чиқариш субъекти сифатида баҳолаш, унинг малакасига, умумий маданиятига, ижтимоий муносабатларга қўйиладиган талабларни аниқлаш, бу ўз навбатида бутун истеъмол соҳасининг фазовий ташкил этилишига таъсир қилади.

Илмий -техник тараққиёт кенг кўламли ўзгаришларни таъминлайди

ишлаб чиқариш жараёнида инсон ва табиат ўртасидаги муносабатлар сифатида меҳнат объектлари воситаларига таъсири, мавжуд ўзгаришларнинг ўзгаришини ва янги ишлаб чиқариш жараёнларининг шаклланишини белгилайдиган энг муҳим силжишлар:

янги материаллардан фойдаланиш, уларнинг анъанавий хусусиятларининг ўзгариши; ишлаб чиқаришнинг энергия базасини ўзгартириш; замонавий технологияларга кимёвий ва биологик жараёнларни киритиш; техник тизимларнинг ишлаш параметрларини (қувват, тезлик, босим, ҳарорат ва бошқалар) ошириш; ишлаб чиқариш тизимларининг мураккаблиги ва кўламининг сифат ўзгариши. Техник тараққиёт табиий ресурсларни истеъмол қилишнинг тубдан янги имкониятларини беради, ижтимоий-иқтисодий ривожланиш базасини кенгайтиради ва айни пайтда табиий ландшафтларга босимни оширади. Эҳтимол, айнан мана шу экологик жиҳат бизнинг давримизда инсониятнинг ишлаб чиқариш фаолияти ривожланишининг замонавий босқичининг энг муҳим характеристикаси бўлиб хизмат қилади ва башоратли тушунчаларнинг янги «ҳисобини» талаб қиладиган бурилиш нуқтасини белгилайди.

Ўтган аср технологиянинг қудрати ва шунга мос равишда инсон имкониятларининг чексизлиги белгиси остида профессионал шаҳарсозлик ғояларини шакллантирди.

Концентрацияланган ишлаб чиқариш, супер кучли энергия манбалари афзалликлари ҳақидаги ғоялар 60-йиллардаги шаҳарлар техник супер гигантлари концепциясини вужудга келтирди. Ва бугун, 20 ёшда янги мафкура, биз замонавий муаммоларни янгича тушуниш билан туғилганмиз. У табиатни ва инсонни ўзи яратган технологиялардан ҳимоя қилиш мафкураси сифатида шаклланган. Саноатлаштириш ва техник устуворликлар даври инсон тафаккурини кўкаламзорлаштириш даври билан алмаштирилмоқда. Бу ўзгариш, биринчи навбатда, ишлаб чиқариш фаолиятидаги ўзгаришларда, шундан сўнг – инсон ҳаётининг барча жабҳаларида акс этиши керак.

Aрхитектура ва санъатнинг ривожланиш йўллари қурилиш тўғридан -тўғри замонавий ишлаб чиқариш қандай ривожланишига боғлиқ, қишлоқ хўжалиги ишлаб чиқаришини техниклаштириш ва кимё, кенг ҳудудларни ихтисослаштириш натижасида моно тузилиш, уларнинг элементларининг кенг кўламли таркиби, қишлоқ аҳоли пунктларининг концентрацияси билан ажралиб турадиган янги турдаги қишлоқ аҳоли пункти ва аграр ландшафт шаклланди.