Мухаммад Самандаров - Архитектуравий лойиҳалашнинг ижтимоий асослари

Шундай қилиб, кундалик меҳнат жараёнлари фазовий параметрларни белгилайдиган маълум бир биология билан эмас, балки муайян жараёнларнинг ижтимоий аҳамиятига кўра турли гуруҳларнинг ва ижтимоий намойишлари билан тавсифланади.

Фазода амалга ошириладиган ижтимоий назоратнинг табиати тўғрисида (тўлиқ эркинликдан хулқ -атворни қатъий тартибга солиш бор) ва ҳоказо.

Атроф -муҳит, имкониятларни танлаш имкониятини ишга солинг, уларни қайта бажаришни таъминланг, шунингдек фаолият орқали.

Шундай қилиб, шаҳарликлар ҳайвонот боғлари ва шаҳар марказлари ҳақидаги билимларга ўз баҳоларини қабул қилиш частотасида, ёки геллар гуа жойини танлаш мактубида билдирмайдилар. Ижтимоий институтлар (масалан, хизмат кўрсатиш сектори) майдонидан фойдаланишни ташкил қилади.

Ахборат категориялари фаолиятини ташкил этиш жараёнида

Оммавий рейтинг ва индивидуал, объектнинг ўзи ва фаолият воситасининг моддий муҳитини шакллантириш сифатида. Бундай эҳтиёжлар нафақат утилитар параметрлар, балки маънавий оламнинг ифодаланишида, турмуш тарзининг шаклланишида ва хусусиятларга, семантикага ва муҳитга нисбатан ифодаланади.

Юқорида айтиб ўтилган чегаралар тадқиқот фаолиятининг вазифаларини белгилайди, худди учинчи ижтимоий тоифалар эмас ва архитектура шаҳарсозлик билан боғлиқ. Улар қуйидаги бўлимни ўз ичига олади: ишлаб чиқариш ва истеъмол соҳасидаги реал қалъанинг фаолиятини таҳлил қилиш ва уларни фазовий ташкил этиш талаби; коммуникатив фаолиятни таҳлил қилиш.

Бу ишлаб чиқаришнинг кучли жамиятида асосий ҳаракатлар менинг эҳтиёжларим ва мотивларим ижтимоий шартли изчил қадриятлар ва меъёрлар билан белгиланади.

Aрхитектура социологияси учун шахслар ва гуруҳларнинг қадрият йўналишини ўрганишнинг икки жиҳати муҳим аҳамиятга эга. биринчиси – космосда ҳақиқий хулқ -атвор асоси сифатида, иккинчиси – ижтимоий асос сифатида атрофни баҳолаш.

Ижтимоий назоратнинг зарур шартлари билан аниқланган (кўрсатилган шартларга қўшимча равишда) зоналар ва ҳудудларни назорат қилиш;

атроф-муҳитни баҳолашнинг муайян ахлоқий жиҳатлари, ҳаёт сифати ва даражаси, жойнинг обрўси, унинг тарихчиси, маданий ёки сиёсий аҳамияти, марказийлиги каби тоифаларда ифодаланган жамоат лойиҳаларини ҳудудий-фазовий ташкил этишнинг адолатлилигини баҳолаш;

эстетик фазилатлар атроф -муҳит сифатига таъсир қилади, ўз-ўзини тасдиқлаш атроф-муҳит билан шахсни аниқлаш.

Эҳтиёжлар рўйхатида турли даражаларни кўришингиз мумкин: ҳаётий эҳтиёжларнинг пастлиги; юқори – ижтимоий ва амалий, одамни ижтимоий жараёнлар ва тузилмаларга қўшилиши билан боғлиқ; энг юқори – бу шахсни жамият билан, унинг ўзига хослиги билан боғлиқ, амалга ошириш, ўзини тасдиқлаш.

Ўтмишнинг архитектураси катта мижоз томонидан кўрсатилган барча кўрсаткичларнинг интуитив комплекс баҳосига асосланган бўлиб, у бир вақтнинг ўзида меъмор томонидан қалбакилаштирилган оммавий ахборот воситаларининг «истеъмолчиси» бўлган.

Бинолар ва турар жойларнинг барқарор стереотиплари ижтимоий гуруҳларни баҳолаш тизимлари, шахсни турар -жой биноларида, ҳаёт жараёнларини фазовий ташкил этишнинг қабул қилинган тизими билан идентификациялашни назарда тутаман.

«Оммавий» архитектурага ўтиш, қабул қилинган қарорларни асослаш ва баҳолаш доирасини муқаррар равишда торайтириб юборди. «Уй – турар -жой учун машина» ибораси функционализм мафкурасини аниқ акс эттиради. Дизайн фазовий хатти -ҳаракатларнинг технологик схемасини эслатувчи функционал дастурга асосланган.

Бу ишлаб чиқариш биноларида ишлаш ва уй жараёнлари ва мактаб ўқувчиларининг мактаб биносидаги хатти -ҳаракатларига ҳам тегишли. Aтроф -муҳит физикасига қўйиладиган талаблар – ёруғлик, ҳарорат ва намлик шароитлари, атроф -муҳит ифлосланишининг рухсат этилган максимал кўрсаткичлари ўрганилиб, хулқ -атвор параметрланади.

Ранин дизайнидаги бу функционал ва технологик ёндашув бизнинг асрнинг ўрталарига қадар ҳукмронлик қилади. Шу билан бирга, амалда чексиз имкониятлар иллюзияси мавжуд. Aтроф -муҳит элементларининг функционал, технологик ва физик ечим усулларини такомиллаштириш орқали инсон ҳатти -ҳаракатларининг «манипуляцияси». Шаҳарсозлик ёндашуви шунга ўхшаш, унинг асосий мазмуни ҳудудни функционал тақсимлаш, биноларни жойлаштириш ва коммуникацияларни йўналтиришдир.

Ҳозирги вақтда дизайннинг эстетик ва композицион жиҳатларига унчалик эътибор берилмайдиган, тор функционал ёндашувнинг йўқлиги аниқ кўрсатиб ўтилган. Бу кўп жиҳатдан саноат уй -жой қурилишининг композицион имкониятларининг чекланганлиги билан боғлиқ. Aтроф -муҳитнинг монотонлиги, эстетик тўлиқсизлигини бартараф этишга уринишлар шаҳарсозликнинг ривожланиши ва мураккаблашиши билан боғлиқ.