Хайриддинмурод Абулфайзов - Медиаконвергенция шароитида газеталар таҳририятининг иқтисодий-молиявий аҳволи - муаммо ва ечимлар

Мажбурий обунасига ҳам, яхши таҳлилий мақолалар ёритилаётганига қарамасдан кечикиб етказилаётганига ҳам кўниш мумкиндир. Лекин газеталарнинг оёғига тушов бўлаётган яна бир нарса – унинг ўқувчиларга етказилиши жуда катта муаммоларга сабаб бўлаётганидир. Чунки почта аввалгидек ишламаяпти.

Босма нашрларнинг энг асосий устунлиги, феномени унинг юқори даражада ишончлилиги бўлиб келмоқда. «Асрлар давомида мисқоллаб тўпланган ишонч, журналист томонидан ёзилган сўзнинг муҳаррир, мусаҳҳиҳлар томонидан ҳижжалаб текширилгани босма нашрларнинг ютуғидир. Ҳалигача блог соҳасида ишончнинг гигант етишмовчилиги кузатилмоқда» 19 19 Полесков К. К. Перспективы газеты в ХХI веке // Четыре века газеты. Будет ли пятый. М.: Ф-т журналистики МГУ, 2010. .

Ахборот асрида яшаяпмиз. Ўлчовлар ўзгарган. Ҳозир ўзбекча битилган матнни хоҳ у кириллча, хоҳ лотинча имлода бўлсин, Google исталган тилга таржима қилмоқда. Яхшироқ нарса ёзиб, наинки Ўзбекистонни, балки дунёни забт этиш мумкин. Совет давридаги 100—200 минглаб тиражлар тушга кириб чиқади ҳануз. Ҳалигача «Ўзбекистон адабиёти ва санъати”нинг миллионлаб тиражи ҳақида гапириб юрадиганлар бор (бунда газеталар дотация билан чиққани, эвазига йиллик обуна пули арзимас мири бўлгани, муқобил танлов йўқ бўлганини ҳеч ким гапирмайди).

Амалиётчи мутахассис Шуҳрат Шокиржонов таъкидлаганидек, газета молиявий жиҳатдан мустақил бўлиши керак. Ана шунда маҳаллий раҳбарлар билан тузилган пинҳона келишувлар ўз-ўзидан парчаланади. Таҳририят бировнинг қўлига қараб қолмасдан чинакам мустақил ОАВга айланади. Бинобарин, айрим муттаҳам раҳбарлар ўзларининг ғайриқонуний хатти-ҳаракатларини қўрқиброқ амалга оширади. Тикланаётган тўртинчи ҳокимият янада мустаҳкамланади. Таҳририят ҳам халқ ишончини қозониб, мухлислар ҳам орттиради. 20 20 https://kun.uz/news/2020/04/28/kelajagi-savol-ostida-qolgan-bosma-nashrlar-ular-yashab-qolish-uchun-nimalarni-ozgartirishi-kerak?ysclid=l6qr9q05uz233414991

Давлат улуши мавжуд газета таҳририятлари сотувга қўйилган. Ҳозир, айниқса, туманларда кимнингдир бу маҳаллий нашрларни харид қилиши саволли ҳолат.

Босма нашрлар ва интернет қарама-қаршилиги бўйича ҳолат бизда худди шундай. Босма нашрлар ўзига хос тарзда қадрият сифатида намоён қилинмоқда. Ҳозир босма нашрларга келган кўргуликларнинг бошида халқнинг ишончи йўқотилгани турибди. Ишончни қозониш учун танланган восита (обунага мажбурлаш ва эвазига кечикиб борадиган қоғоз) ўзини мутлақо оқламайди. Хуллас, изланиш, изланиш ва яна изланиш керак. Журналистлар ўз касбий маҳоратини ошириши лозим. Улар индивидуаллашуви зарур. Энг аввало, ўзининг ҳуқуқий билимини ошириши керак. Замонавий журналист фақат ёзарман эмас, салкам юрист бўлмоғи шарт. Журналист нафақат чиройли ифодалай олиши, фото ва видеога олишни, овоз билан ишлашни ҳам ўрганиши лозим. Замон шуни тақозо қилмоқда. Онлайн нашрларда аллақачон журналистларнинг катта ўрни бор. Катта футбол жамоаларида юлдуз тўптепарлар катта маош эвазига шартнома асосида трансфер қилинганидек, журналистлар аллақачон манфаатли таклифлар билан бир таҳририятдан иккинчисига ишга ўтмоқда. Босма нашрлардаги етук журналистлар ҳам ўз «мени”ни намойиш этиб, отилиб чиқиши лозим. Қайси таҳририят шундай журналистларни бир жойга тўплай олса, яшаб кетади. Йўқса, футболдагидек қуйи лигага равона бўлади.

Текст предоставлен ООО «ЛитРес».

Прочитайте эту книгу целиком, на ЛитРес.

Безопасно оплатить книгу можно банковской картой Visa, MasterCard, Maestro, со счета мобильного телефона, с платежного терминала, в салоне МТС или Связной, через PayPal, WebMoney, Яндекс.Деньги, QIWI Кошелек, бонусными картами или другим удобным Вам способом.

https://www.pv.uz/uz/news/gazeta-taraiet-indeksimihttps://www.pv.uz/uz/news/gazeta-taraiet-indeksimi

http://uza.uz/oz/politics/matbuot-va-ommaviy-akhborot-vositalari-khodimlariga-27-06-2019

https://www.pv.uz/uz/news/gazeta-taraiet-indeksimi

https://m.kun.uz/news/2020/05/28/koronavirus-sababli-avstraliyada-100dan-ortiq-gazetani-chop-etish-toxtatiladi

http://uza.uz/oz/politics/matbuot-va-ommaviy-akhborot-vositalari-khodimlariga-27-06-2019

Киверин В. И. Экономика редакции газеты. Учебное издание. М.: Аспект Пресс, 2002. Основы медиабизнеса: учебник для студентов вузов / под ред. Е. Л. Вартановой / Е. Л. Вартанова, А. В. Вырковский, В. Л. Иваницкий и др. – Аспект Пресс Москва, 2014. – 400 с. ISBN 978-5-7567-0724-3 Демина И. Н. Экономика предприятий средств массовой информации. – Иркутск, 2001; Иваницкий В. Л. Основы бизнес-моделирования СМИ: Учеб. пособие для студентов вузов. – М.: Аспект-Пресс, 2010.