Анатоль Астапенка - Паслухайце нацыяналіста

Нягледзячы на колькасную перавагу расейцаў, галасаванне было вельмi бурным i часта вынiкi былi на карысць гасцей, бо лiчыўся толькi адзiн голас ад дзяржавы.

У сваiм уступным слове, старшыня iнiцыятыўнай групы Юры Лiстоў сказаў, што спешка ў правядзеннi канферэнцыi абумоўлена пагрозай адраджэння камунiстычных арганiзацый. Дзеля правядзення будучага суду над КПСС, камунiстычнай iдэалогiяй i камунiстычнай сiстэмай – "мы павiнны стварыць у першую чаргу ГАСПАДАРЧЫ орган", – падкрэслiў ён.

Трэба было разгледзець два прапанаваныя аргкамiтэтам падыходы да будучага Суду. Першы – звярнуцца да ўрадаў пацярпелых краiн i на дзяржаўным узроўнi правесцi будучы Суд. Але iснуе вельмi просты аргумент супраць гэтага варыянту: а цi згодзяцца былыя партапаратчыкi – ельцыны, краўчукi, бразаўскасы i г.д. капаць пад сабой яму? Пэўна ж – не. Другi падыход – МАК збiрае з аўтарытэтных асобаў Мiжнародны грамадскi Суд (МГС) з дыслакацыяй у Нюpнбергу i дабiваецца яго прызнання ААН, iншымi мiжнароднымi арганiзацыямi, грамадскасцю i ўрадамi дзяржаў. Гэты Суд квалiфiкавана, у адпаведнасцi з мiжнародным правам, Канстытуцыямi адпаведных краiн, разглядвае злачынствы КПСС. Тыя матэрыялы МГС, па якiх патрабуюццца юрыдычныя санкцыi, павiнны быць перададзены Вярхоўным Судам дзяржаў i мiжнароднуму Суду ў Гаазе, ААН дзеля прыняцця мер.

У спpэчках па гэтых пытаннях канструктыўна выступiў прадстаўнiк РУСа юрыст, маёр юстыцыi ў адстаўцы Н.Н.Новiкаў. Ен прапанаваў трэцi варыянт, сутнасць якога ў тым, што, каб арганiзаваць Суд над КПСС, неабходна прыняць мiжнародны статут, як гэта было ў Нюрнбергу i прапанаваў звярнуцца да дакументаў мiжнароднага права. Яшчэ ў 1907 г. ў Гаазе была пpынятая канвенцыя, ратыфiкаваная 33-ма дзяржавамі. Згодна яе, дзяржавы могуць стварыць незалежную камiсiю, на якую кладзецца аб'ектыўнае разрашэнне гэтых пытанняў. Далейшы магчымы ход дзеянняў наступны. Неабходна збiраць крымiнальныя матэрыялы ў кожнай дзяржаве i ўжо потым выходзiць на мiжнародны Суд. Сп. Новiкаў выказаўся з недаверам аб магчымасцях грамадскасцi ў працэсе "Нюрнберг-2".

Юры Лiстоў у сваю чаргу адзначыў, што ўся судовая ўлада знаходзiцца ў руках наменклатуры, i таму неабходна, каб была паралельная юрыдычная сiстэма, якая закладзена ў другiм варыянце.

У вынiку абмеркавання, большасць выказалася за сiмбiёз другога i трэцяга варыянтаў. Потым было пpаведзена галасаванне за стваpэнне МАК, дзейнасць якога будзе накiравана на ажыццяўленне выпpацаваных падыходаў да Суду. Станоўчае pашэнне было пpынята большасцю галасоў.

Была прынята Дэкларацыя канфеpэнцыi "Нюpнбеpг-2" аб утварэннi МАК па Суду над камунiзмам. (Змест яе прыводзіцца ніжэй у артыкуле 4). Вырашана стварыць iнфармацыйны бюлетэнь каб асвятляць ход працы МАК. Наступнае пасяджэнне аргкамiтэта было запланавана на травень 1993 года.

Далей абмеркоўвалiся розныя падыходы да будучага Суду. Пасля працяглага, знаёмага мне па "расейскаму духу" выступлення прадстаўнiка Массавета Цiтова А., дысанансам прагучала кароткае i вельмi змяшчальнае выступленне прафесара з Румынii У.Перчака. Ён адзначыў, што за камунiстычныя злачынствы ў Румынii нясуць непасрэдную адказнасць толькi дзве фiгуры – генерал Нiкольскi i яшчэ адзiн iдэолаг, якi ўцёк у Маскву. Неабходна, каб нiшто не дыктавалася Масквой – адзначыў Перчак. I, галоўнае, трэба судзiць не асобных людзей, а сам камунiзм. Але калi судзiлi фашызм у Нюрнбергу, за iнiцыятарамi стаялi танкi i гарматы, а зараз ўсю наадварот – за намi дубiнкi i для нас жа самiх. Таму нам трэба быць вельмi адзiнымi, згуртаванымi.

Я ў сваiм дакладзе распавёў пра дзве распрацаваныя Мiнскiм аргкамiтэтам Заявы (яны змешчаныя на пачатку гэтага раздзела), дзе выказвалiся нашыя погляды на гэтую праблему. Першая Заява пад назвай "Мы заклiкаем кожнага, каго трывожыць небяспека нэабальшавiзму, далучыцца да нас" была надрукаваная ў газеце "Свабода"(№ 5,1992 г.). Другая Заява, распрацаваная з хрысцiянскiх пазiцый па iнiцыятыве Алега Бембеля, пераказвалася ў "Добрым вечары".

Прыемна адзначыць, што прыняты ва Уладзiміры "Зварот" Мiжнароднай канферэнцыi "Нюрнбег-2" да народаў, кiраўнiцтва мiжнародных органаў, шмат у чым пераклiкаецца з нашым першым Зваротам, у прыватнасцi, у той частцы, якая тычыцца рэестру бальшавiсцкiх злачынстваў. Аднак трэба адзначыць, што падыход, распрацаваны Мінскiм аргкамiтэтам "Нюрнберг-2", якi, дарэчы, узнiк яшчэ ў 1992-м годзе, ахоплiвае ўсё большае кола праблем звязаных са злачынствамi камунiзму, чым той, якi прапанаваны iнiцыятыўнай групай РУС на чале з Юрыем Лiстовым. Сутнасць нашага падыходу ў асуджэннi не толькi КПСС (як прапанавана групай Лiстова), а ў асуджэннi камунiзму ў розных аспектах – гэта i суд над камунiстычнай iдэалогiяй, якая грунтуецца на кульце гвалту, суд над злачыннымi арганізацыямi – КПСС, КДБ i г.д. i, нарэшце, суд над арганiзатарамi i выканаўцамi камунiстычных злачынстваў. Акрамя таго, адметнасць беларускага Звароту ў тым, што па нашаму меркаванню "мэта будучага трыбуналу – не помста, не новыя ахвяры, не каменеванне грэшнiкаў, а падвядзенне рысы, найперш юрыдычнай, над усiмi злачыннымi скрыўленнямi шляхоў чалавечай гiсторыi, без чаго немагчыма сапраўднае пакаянне, трывалая гармонiя памiж людзьмi, прыродай i Богам."