Анатоль Астапенка - Паслухайце нацыяналіста

Падобны ліст я высылаю таксама ў (SW) з інфармацыяй, што напісаў таксама і да WPana. На жаль, мноства працы пасля з'езду ў Кракаве, а перад тым на Вальным Сойму ZOP не даў магчымсці распачаць гэтую акцыю раней, але хіба лепей пазней, чым ніколі!

У любым выпадку прэзідыум ZOP аднагалосна ўхваліў поўную падтрымку, хаця нашыя магчымасці ( перад усім фінансавыя, ды і Швейцарыя малая краіна) вельмі сціплыя. Аднак, мы павінны аб'яднацца па ўсяму свету, каб справядлівасць гістарычная адносна камунізму і бальшавізму здзейснілася. І каб нам, яго ворагам, як найлепей і хутчэй удалося.

Жадаю добрага здароўя, вялікага шчасця і поспехаў у Новым 1994 г. застаюся з выразам павагі і сярдэчнымі віншаваннямі.

Mgr. marian-F Respond-Glowаcki, Prezes ZOP-u.

25–26 чэрвеня 1994 г. у Варшаве праходзiла другая нарада МАК – Мiжнароднага Арганiзацыйнага камiтэта “Нюрнберг-2”(“НБ-2”). Мэта МАК - падрыхтоўка будучага Мiжнароднага Суду над злачынствамi камунiзма па аналогii з вядомым працэсам у Нюрнбергу, дзе быў асуджаны фашызм.

Iнiцыятарам правядзення на гэты раз стаў аддзел МАК у Швейцарыi. Ядро камiтэта складае Саюз палякаў у Швейцарыi. Старшыня – пан Мар’ян Рэспонд Главацкi. Саюз палякаў у Швейцарыi – гэта галоўным чынам людзi, якiя пасля другой сусветнай вайны засталiся на сталае жыхарства ў Швейцарыi. Прычыны тут былi самыя розныя: хто ўцякаў ад камунiстычнага рэжыму, а хто i проста знайшоў тут працу, балазе рабочая сiла (ды яшчэ квалiфiкаваная) была пад той час у вялiкай пашане.

Можна задацца пытаннем: чаму менавiта ад Швейцарыi iшла iнiцыятыва 2-й канферэнцыi “НБ-2”? Нагадаю, што ў студзенi 1992 г. адбылася першая, устаноўчая канферэнцыя МАК, месцам правядзення якой з’яўляўся расійскi горад Уладзiмiр, я прысутнiчаў на гэтай канферэнцыi як дэлегат ад Беларусi i даў iнфармацыю ў артыкулах, змешчаных у газетах “Навiны БНФ” i “Выбар”.

Дык вось, яшчэ ва Уладзiмiры я расказаў i пра працу мінскага аргкамiтэта “НБ-2”, што быў створаны адразу пасля забароны КПСС у 1991 г. Адным з вынiковых дакументаў нашага аргкамiтэта стаў “Зварот 1” (гл. вышэй). Гэты зварот быў надрукаваны ў газеце “Свабода” i падпiсаны лiдэрамi асноўных апазiцыйных партый i рухаў. Менавiта на гэтым звароце я i засяродзiў асноўную ўвагу удзельнiкаў канферэнцый ва Уладзiмiры.

Далейшы шлях дакумента быў наступным. У траўнi 1993 г. у Мінску праходзiла мiжнародная канферэнцыя “Дэмакратыя i незалежнасць” (Аб серыi гэтых канферэнцый я пiсаў у раздзеле 2). Згаданы “Зварот 1” быў вынесены на абмеркаванне канферэнцыi. У вынiку абмеркавання, iдэя Суду над камунiзмам была ўхвалена, а зварот быў прыняты ўсёй канферэнцыяй. Праз некаторы час пасля канферэнцыi, дзякуючы сакратару партыi Свабоды Польшчы Войтэку Стандо, “Зварот 1” быў надрукаваны ў польскай газеце “Solidarnosc wolczanca”. Пасля гэтая газета трапiла ў Саюз палякаў у Швейцарыi i непасрэдна да пана Рэспонд-Главацкага.

Напярэдаднi новага 1993 г. я атрымаў лiст ад пана Рэспонда, у якiм ён пiсаў, што мы (г. зн. Мінскi аргкамітэт МАК) распачалi вельмi патрэбную справу, i са свайго боку ён зробiць усё магчымае, каб распаўсюдзiць iдэi “НБ-2” па ўсёй Заходняй Еўропе, а таксама ў ЗША i В’етнаме.

Далей падзеi развiвалiся iмклiва. У шэрагу краiн Заходняй Еўропы былi ўтвораны мясцовыя камiтэты “НБ-2”. А ў Польшчы рэгiянальныя фiлii МАК “НБ-2”, апроч Варшавы, былi ўтвораны ў Лондане, у Гданьску, Вроцлаве, Кракаве i iншых месцах.

I вось вынiк – 2-я Мiжнарордная нарада МАК “НБ-2”. Яна мела i сваю назву: “Аб справядлiвасцi гiстарычнай”. Па рашэнню Управы Беларускай нацыянальнай партыi я выехаў, каб прыняць удзел у 2-й канферэнцыi МАК “НБ-2”.

Ранiца 25 чэрвеня. Варшава. Пасля абрыдлых, бясконцых беларускiх дажджоў у сталiцы Польшчы незвычайна лагодна i радасна ззяе сонейка. На вулiцах дворнiкi акуратна складваюць начное смецце ў спецыяльныя полiэтыленавыя мяшкi. Вельмi чысты горад. У гарадскiх аўтобусах большасць месц – вольныя. Нiхто нi каго не сварыцца, не высвятляе адносiн. Нязвыкла...

Нарэшце гатэль “Еўрапейскi”. Знаёмства з панам М. Рэспонд-Главацкiм. Яму 75 год, але на выгляд не больш за 60. Канферэнцыя распачала сваю працу а 11 гадзiне. Краiны-ўдзельнiкi: Швейцарыя, Англiя, Францыя, Румынiя, Канада, ЗША, В’етнам, Польшча, а таксама прадстаўнiкi краiн былога СССР – пан Карпiч Казiмеж з Лiтвы, ды я з Беларусi. Прадстаўнiкi Заходняй Еўропы, ЗША i Канады – гэта галоўным чынам эмiгранты з краiн Усходняй Еўропы i былога СССР. Акрамя краёвых фiлiй МАК “НБ-2”, у нарадзе бралi ўдзел дэлегаты ад партый, арганiзацый накшталт “Мартыралогу”, ветэраны Армii Краёвай i, нават, члены экзатычнай арганiзацыi “Саюз палiтычных вязьняў, прыгавораных да смяротнага пакарання пад час камунiстычнага рэжыму”. Усяго было (разам з журналiстамi) каля 150 чалавек.