Юрий Туронок - Беларусь пад нямецкай акупацыяй

Русіфікатарская палітыка савецкіх уладаў ёсьць найважнейшым крытэрам для ацэнкі пазыцыі і дзейнасьці беларускіх палітычных колаў і той часткі грамадзтва, якая ўва ўмовах нямецкай акупацыі імкнулася да захаваньня і ўзмацненьня сваёй нацыянальнай ідэнтычнасьці. Досьвед падказваў ім, што даваенныя прынцыпы савецкай нацыянальнай палітыкі ня зьменяцца і пазьней, а пасьляваенная рэчаіснасьць пацьвердзіла гэтыя прагнозы. Таму, з гледзішча нацыянальных інтарэсаў, іх дзеяньні былі апраўданыя, дарма што яны не маглі прывесьці да стварэньня самастойнай беларускай дзяржавы. Гэтыя дзеяньні ўмацоўвалі нацыянальную самасьвядомасьць грамадзтва і стварылі факты, якія сьведчаць, што стаўленьне нямецкай цывільнай адміністрацыі да беларускай справы было лепшае, чым пры савецкай уладзе. Той факт, што ў зьняволенай беларускай сталіцы працавалі толькі беларускія школы, аў вызваленай — амаль толькі расейскія, дастаткова сымбалічны і не патрабуе камэнтараў. Гэтай ацэнкі не мяняе факт нацысцкага генацыду, бо колькасьць ахвяраў НКВД у саміх толькі Курапатах пад Менскам не саступае памерам эсэсаўскіх злачынстваў падчас усіх карных акцыяў у Беларусі.

АК — Армія Краёвая

БІП — Бюро інфармацыі і прапаганды Галоўнага камандаваньня АК

БКА — Беларуская краёвая абарона

БКС — Беларускі камітэт самапомачы

БНА — Беларускае народнае аб’яднаньне

БНК — Беларускі нацыянальны камітэт

БНП — Беларуская незалежніцкая партыя

БНС — Беларуская народная самапомач

БНР — Беларуская Народная Рэспубліка

БНТ — Беларускае навуковае таварыства

БСА — Беларуская самаахова

БССР — Беларуская Савецкая Сацыялістычная рэспубліка

БЦР — Беларуская цэнтральная рада

ВКЛ — Вялікае Княства Літоўскае

ГАБ — Генэральная акруга Беларусь

ГГ — Генэральнае губэрнатарства

ГК АК — Галоўнае камандаваньне Арміі Краёвай

ГПО — Генэральны плян «Ост»

КП(б)Б — Камуністычная партыя (бальшавікоў) Беларусі

КПЗБ — Камуністычная партыя Заходняй Беларусі

НДР — Нямецкая дэмакратычная рэспубліка

НСРПН — Нацыянал-сацыялістычная рабочая партыя Нямеччыны

ПБН — Партыя беларускіх нацыяналістаў

РННА — Расейская нацыянальная народная армія

РОА (Русская освободительная армия) — Расейская вызваленчая армія

СБМ — Саюз беларускай моладзі

СД — Служба бясьпекі

СС (Schutzstaffeln) — Ваенізаваныя ахоўныя атрады

УКП(б) — Усесаюзная камуністычная партыя (бальшавікоў)

УКБ — Ударны кадравы батальён

УПА — Украінская паўстанцкая армія

ФРН — Федэрацыйная Рэспубліка Нямеччына

ЦА ЦК ПАРП — Цэнтральны архіў Цэнтральнага камітэту Польскай аб’яднанай рабочай партыі

AAN — Архіў новых актаў у Варшаве

AGKBZH — Архіў галоўнай камісіі па расьсьледаваньні гітлераўскіх злачынстваў у Польшчы

ATW — Амэрыканскі вайсковы трыбунал

HJ — Гітлерюгенд

HSSPF (Hoherer SS-und Polizeifiihrer) — Галоўнакамандуючы СС і паліцыі

HSSPF RМ u WR (Hoherer SS-und Polizeifiihrer Russland-Mitte und Weissruthenien) — Галоўнакамандуючы СС і паліцыі Цэнтральнай Расеі і Беларусі

ОКН (Oberkommando des Heeres) — Галоўнае камандаваньне сухадольных войскаў

ОТ — Ваенна-будаўнічая арганізацыя Тота

RFSS (Reichsfiihrer SS) — Райхсфюрэр СС

RKO — Райхскамісарыят Остлянд

RKU — Райхскамісарыят Украіны

RMfdbO (Reichsministerium fur die besetzten Ostgebiete), ОMi — Імпэрскае міністэрства ўсходніх земляў

RSHA (Reichssicherheitshauptamt) — Галоўная ўправа бясьпекі Райху

SSPF (SS-und Polizeifiihrer) — Начальнік СС і паліцыі

ZWZ ((Zwiazek Walki Zbrojnej) — Зьвяз узброенай барацьбы

Права пераможцы.

БССР — Беларуская Савецкая Сацыялістычная рэспубліка.

СС (Schutzstaffeln) — Ваенізаваныя ахоўныя атрады.

Галоўная ўправа СС — вядучы кіраўнічы орган гэтай арганізацыі, да кампэтэнцыі якога належалі справы кадраў, права, адміністрацыі і г. д. — А. П.

Бэргер Готлаб (1896–1975) — генэрал войскаў СС. 20 жніўня 1943 г. быў прызначаны начальнікам 1-га галоўнага аддзелу імпэрскага міністэрства акупаваных усходніх земляў. — А. П.

Цанава Лаўрэнці (1900–1955) — у канцы 1930 — пачатку 1950-х кіраўнік органаў дзяржаўнай бясьпекі БССР, фармальны аўтар кнігі «Всенародная партизанская война в Белоруссии против фашистских захватчиков». — А. П.

Панамарэнка Панцеляймон (1902–1984) — былы першы сакратар ЦК КП(б)Б і начальнік Цэнтральнага штабу партызанскага руху. — А. П.