Сельма Лагерлеф - Пярсцёнак Лёвеншольдаў (на белорусском языке)

Неўзабаве стала вядома, што дзяўчына Спак больш, чым хто iншы з дамачадцаў, карыстаецца ўвагай прывiду. Яна бачыла яго так часта, што амаль прывыкла да яго. Ён з'яўляўся заўсёды iмгненна i нечакана - то на лесвiцы, то ў сенцах, то ў цёмным кутку кухнi.

Але прычыны ўзнiкнення прывiду разгадаць так i не ўдалося. Праўда, у душы дзяўчына Спак таiла цьмянае падазрэнне - цi няма ўжо чаго ў маёнтку, што мог бы адшукваць прывiд. Але як толькi яго ахоплiваў позiрк чалавека, то ён тут жа знiкаў, i яна нiяк не магла зразумець ягоных задум.

Дзяўчына Спак заўважыла, што, насуперак словам баранэсы, уся моладзь у Хедэбю была цвёрда ўпэўнена ў тым, што па маёнтку блукае не хто iншы, як стары генерал Лёвеншольд.

- Ён пакутуе ў магiле, - казалi маладыя паненкi, - i яму цiкава паглядзець, што мы задумваем тут у Хедэбю. Нельга ж адмовiць яму ў гэтым маленькiм задавальненнi.

Аканомка ж, якой кожны раз пасля сустрэчы з Генералам даводзiлася бегчы ў кладоўку, дзе яна зводдаль ад надакучлiвага выскаляння служанак магла ўволю трымцець ад страху i ляскаць зубамi, аддала б перавагу, каб прывiд не так жвава цiкавiўся Хедэбю. Але яна разумела, што ўсiм астатнiм членам сям'i яго проста будзе неставаць.

Вось, напрыклад, сядзелi яны аднаго разу ўвесь доўгi вечар i рукадзельнiчалi - цi то пралi, цi то вязалi i шылi, ведучы адначасова свае размовы. Тут адна з паненак раптоўна ўскрыкнула ад жаху. Яна нiбы ўбачыла чыйсцi твар, не, уласна кажучы, нават не твар, а толькi два рады зiхоткiх зубоў, шчыльна прыцiснутых да шыбы. Паспешлiва запалiлi лiхтар, адчынiлi дзверы ў сенцы, i ўсе на чале з баранэсай выбеглi з залы, каб знайсцi парушальнiка спакою.

Але, вядома, так нiкога i не змаглi знайсцi. Усе зноў вярнулiся назад, наглуха зачынiлi аканiцы i, пацiснуўшы плячыма, сказалi, што гэта, напэўна, быў не хто iншы, як Генерал. Але тым часам санлiвасць ужо прайшла. Нарэшце з'явiлася падстава для разважанняў, калаўрот закруцiўся з новай сiлай, зноў развязалiся языкi.

Сям'я Лёвеншольдаў была пераканана ў тым, што варта толькi вечарам пайсцi з залы, як ёю тут жа завалодае Генерал, i што яго абавязкова знайшлi б там, калi б хто-небудзь адважыўся зайсцi. Лёвеншольды нiколькi не пярэчылi, каб ён там знаходзiўся. Дзяўчына Спак нават лiчыла, што дамачадцы нямала радавалiся, думаючы аб тым, што iхнi беспрытульны продак мог спакойна пабыць у цёплай i ўтульнай зале.

Калi Генерал перабiраўся ў залу, яму падабалася, што яна прыбраная i прыведзеная ў парадак. Кожны вечар аканомка бачыла, як баранэсы з дочкамi складвалi сваё рукадзелле i бралi яго з сабой: калаўроты i пяльцы для вышывання таксама выносiлi ў iншы пакой. На падлозе не пакiдалi нават абрыўка нiткi.

Дзяўчына Спак, якая спала ў каморцы побач з залай, прачнулася аднойчы ноччу таму, што нейкi прадмет гучна стукнуўся аб сценку, каля якой стаяў яе ложак, а потым скацiўся на падлогу. Не паспела яна апамятацца, як зноў пачуўся стук i зноў штосьцi пакацiлася па падлозе, а потым усё паўтарылася яшчэ двойчы.

- Госпадзi Божа мой, што гэта ён там задумаў? - уздыхнула аканомка, таму што адразу зразумела, хто вiноўнiк усёй гэтай сумятнi.

Так, суседства з iм было зусiм не з прыемных. Усю ноч напралёт яна ляжала, аблiваючыся халодным потам i баючыся, што прывiд Генерала зойдзе i пачне яе душыць.

Калi ранiцай яна пайшла ў залу паглядзець, што там здарылася, то паклiкала з сабой i кухарку i пакаёўку. Але нiчога там не было разбiта, не вiдаць было якога-небудзь беспарадку, не лiчачы таго, што пасярод залы на падлозе ляжалi чатыры яблыкi. Як жа гэта яны так схiбiлi! Якраз напярэдаднi вечарам усе, седзячы каля камiна, елi яблыкi i чатыры яблыкi пакiнулi на камiннай дошцы. Ды гэта яўна не спадабалася Генералу. Дзяўчыне Спак давялося згладзiць сваю нядбайнасць бяссоннай ноччу.

З iншага боку, дзяўчына Спак нiколi на магла забыцца, як аднойчы ёй давялося сутыкнуцца з сапраўднай дружалюбнасцю Генерала.

У маёнтку Хедэбю быў званы абед з мноствам гасцей. Дзяўчына Спак стамiлася ад клопатаў - мяса на ражнах, лёгкае пячэнне i паштэты ў духоўцы, кацялкi з булёнам i патэльнi з падлiўкай на плiце. Але i гэтага мала. Аканомцы давялося асабiста прысутнiчаць у зале i наглядаць за тым, як накрываюць стол; ёй давялося прыняць серабро, якое ўласнаручна выдала па падлiку баранэса. Патурбавалася яна i аб тым, каб вiно i пiва дасталi са склепа i каб уставiлi свечкi ў люстры. Калi ж яшчэ ўзяць пад увагу, што кухня ў Хедэбю знаходзiлася ў аддаленым флiгелi i, каб патрапiць туды, трэба было бегчы цераз увесь двор, што з-за гэтага ўрачыстага выпадку кухня была бiтком набiта прышлымi, да таго ж i нявопытнымi слугамi, то можна сабе ўявiць, што кiраваць усiм гэтым павiнен быў чалавек умелы.