Анатоль Бензярук - Свята для сэрца

Давай адшукаем на карце Брэсцкую вобласць. Часам яе завуць Брэстчынай, ці Берасцейшчынай. Менавіта ў яе склад уваходзіць твая малая радзіма, таму суседзі называюць усіх нас берасцейцамі . Але гэтыя мясціны часам яшчэ клічуць Палессем. Атрымліваецца, што мы яшчэ і палешукі .

Вось колькі шмат у цябе імёнаў, паважаны чытач!

Брэстчына размяшчаецца на паўднёвым захадзе Беларусі. Плошча нашай вобласці – 32 тысячы квадратных кіламетраў. Здаецца, зусім няшмат, за дзень-другі яе можна праехаць уздоўж і ўпоперак. Але ў свеце ёсць краіны, нават меншыя за нашу вобласць. Напрыклад, Бельгія ці Албанія меншыя за нашу Брэстчыну.

Вобласць складаецца з 16 раёнаў. Кожны з іх мае свае асаблівасці. Напрыклад, на той плошчы, што займае Столінскі раён, можна было б размясціць ажно пяць Жабінкаўскіх!

Кожны раён мае свой адметны знак – герб .

Сярод гербоў сустракаюцца вельмі старажытныя. Божая Маці з маленькім Хрыстом на руках і святая Ганна, змешчаныя на прыгожым гербе Кобрыншчыны, аберагаюць Беларусь ужо доўгія стагоддзі. А вежы на камянецкім і высокаўскім знаках расказваюць пра гісторыю мясцін, што спрадвеку баранілі край.

Косаўцы змясцілі ў сябе на гербе Косаўскі палац, ляхаўцы – Ляхавіцкі замак, а бярозаўцы – былы Бярозаўскі манастыр. Адметны знак Пружанаў радніць беларускі горад з італьянскім Міланам!

У Брэста (старажытнага Берасця) на блакітным полі ёсць сярэбраны лук са стралой. Таму многія гарады Брэсцкай вобласці цяпер маюць на гербах менавіта лукі са стрэламі. Сярод іх Белаазёрск, Драгічын, Іванава. А ў Пінска лук залаты: напамін пра тыя часы, калі горад сам быў сталіцай.

Брэстчына заўжды была гасцінным, хлебасольным ды гандлёвым краем. Пра гэта сведчаць гарадскія знакі Баранавічаў і Давыд-Гарадка.

Любяць палешукі кветкі і дрэвы, якія ёсць на гербах Жабінкі, Івацэвічаў, Лунінца, Маларыты. Асабліва яны шануюць бусла. Вераць, што белакрылая птушка селіцца толькі каля добрых людзей, прыносіць у сем’і дзяцей, аберагае Беларусь ад няшчасцяў. Нездарма буслы кружаць на гарадскіх знаках Ганцавічаў і Століна.

Слова мяжа зразумее кожны. Азначае яно тое, што знаходзіцца “паміж”, “меж”... Межаваліся тыя, хто працаваў на зямлі і валодаў ёю. Межавацца было нескладана, калі абшары падзяляліся самой прыродай: ракою, ручаём, узгоркам, лесам. На дрэвах ставілі знакі-насечкі ці высякалі крыжы. Ужо ў старажытнасці гэтыя насечкі называлі граніцай . Так мы гаворым і цяпер.

Наша вобласць месціцца на поўдні Беларусі. Мы суседнічаем з Гродзенскай, Мінскай і Гомельскай абласцямі, маем агульную граніцу з замежнымі краінамі – Польшчай і Украінай. А Брэст – самы вялікі горад у свеце, у якога гарадская мяжа супадае з дзяржаўнай граніцай.

1.А цяпер паўторым:

– мы зямляне, бо жывём на планеце. . . . . . ,

– мы беларусы, бо жывём у краіне. . . . . . . ,

– мы палешукі, бо жывём на . . . . . . . . . . . . ,

– мы берасцейцы, бо жывём у. . . . . . . . . . . .

Яшчэ ўспомні назву сваёй малой радзімы і дапоўні:

– мы . . . . . . . . . , бо жывём у . . . . . . . . . . . .

2.Раскажы, з чаго складаецца твая малая радзіма? Намалюй яе.

3.Што цікавага ты можаш расказаць пра раён, у якім жывеш?

4.З якой краінай наша вобласць мае самую працяглую граніцу? А з якой краінай яна мяжуецца па рацэ?

5.Напішы лісты сябрам з іншых абласцей Беларусі. Раскажы, як цябе клічуць, даведайся, а як завуць іх?

З даўніх часоў лясы баранілі нашых продкаў. Сотні гадоў назад у іх можна было сустрэць не толькі зайца, лісу ці ваўка, але нават зубра – велічнага цара беларускага лесу. А вавёрка магла перабрацца з Іспаніі на Беларусі, не спускаючыся на зямлю. Цяпер такімі гушчарамі можа пахваліцца толькі Белавежская пушча – самы вялікі запаведны лес у Еўропе.

Палессе – надзвычай прыгожы край з багатай прыродай. Ёсць ў нас шматлікія рэкі. Вось коціць свае хвалі Прыпяць. Піна з Ясельдай, Бобрык з Гарынню, Цна з Ланню – шматлікія яе дзеці-прытокі. Багатыя, рыбныя рэкі, маляўнічыя ў іх берагі.

Палескія абшары перарываюцца ўзвышшамі: Прыбужскім, Баранавіцкім, а яшчэ – Загароддзем. На Брэстчыне некалькі соцень азёр. Самае глыбокае – Сомінскае ў Івацэвіцкім раёне дасягае 33 метраў!

А яшчэ неацэннае багацце Палесся – балоты. Яны актыўна ўтвараюць кісларод, патрэбны для ўсяго жывога. За гэта наш край называюць “лёгкімі Еўропы”.