Уладзімір Арлоў - Ордэн Белай Мышы (зборнік)

– Я таксама заўважыў, – пагадзіўся пісьменнік.

– І чым гэта тлумачаць? – У голасе ў караля нечакана прарэзалася сталёвая нотка.

– Думка арнітолагаў мне невядомая, – унікліва адказаў пісьменнік. Краем вока ён скасавурыўся на жанчыну і змеціў, што тая наструнена ловіць размову з усімі яе неспадзяванымі адценнямі і паваротамі.

– Пры чым тут арнітолагі! – уквелена тузануўся ў крэсле кароль. – Я хачу ведаць, чым гэта тлумачаць у вашым асяроддзі.

– Вы мяне крыху здзіўляеце, ваша вялікасць…

– Можаш не адказваць. Я выдатна ведаю гэтую показку. Гракі баяцца, што іх саб’юць на мяжы з зенітак альбо не пусцяць назад, калі яны будуць ляцець з выраю.

– Ваша вялікасць…

– Ну што, ваша пісьменніцкая мосць? Я ўзнагароджваю цябе найвышэйшым ордэнам дзяржавы, а ты круцішся як уюн на патэльні!

Ад шчокаў жаравалосай прыгажуні адхлынула кроў, і вострае пісьменнікава вока імгненна адзначыла гэта. Верагодны кавалер ордэна Белай Мышы з’еў чарнаслівіну, каўтануў віна і загаварыў:

– У мяне ёсць чатыры правілы: не верыць, не баяцца, не прасіць і не дзячыць.

Кароль засяроджана жаваў. Было такое ўражанне, што разам з кавалкам бараніны ён хоча перажаваць і сваю ўквеленасць. І сапраўды, праглынуўшы мяса і запіўшы яго бургундскім, манарх загаварыў амаль зычліва:

– Мы, каралі – вынятак з правілаў. пісьменнікі, спадзяюся, таксама. А правілы, мой дарагі, бываюць і ў каралёў. Я, да прыкладу, мог узнагародзіць самога сябе, ды гэта не ў маіх правілах. Рэкамендую келіх бажале.

– З прыемнасцю… Але факт застаецца фактам: я не маю ніводнага чытача і ад гэтага нікуды не схаваешся.

– А ў мяне няма ніводнага падданага.

– Гэта не адно і тое ж. Вы, ваша вялікасць, можаце выдаць указ і прызначыць сваімі падданымі ўсіх жыхароў краіны, апрача дыпламатычнага корпусу.

– Паслухай, пісьменнік… – Ад віна, сытнай ежы і камінавай цеплыні кароль трохі захмялеў і пачаў расцягваць словы. – З такім самым поспехам я мог бы прызначыць усіх нашых суграмадзянаў тваімі чытачамі. Ды толькі ёсць рэчы, якія не вырашаюцца ўказамі. Сказаць, дзе я бачыў такіх падданых? Сапраўдны падданы ганарыцца сваім манархам. Ён называе ў гонар манарха дзяцей…

– Шмат у каго я бачыў вашы партрэты… – асцярожліва азваўся пісьменнік, які раз-пораз хутка пазіраў на відавочна ўстурбаваную ходам гаворкі жанчыну.

– Бачыў вашы партрэты… – перадражніў кароль. – Res suіs vocabulіs nomіnare! Называй рэчы сваімі імёнамі!

– Ваша вялікасць мае сантымент да лаціны…

– Выдаткі адукацыі! – адмахнуўся манарх. Ягоны твар наліўся чырванню, а язык канчаткова развязаўся. – Ты ведаеш, хто ўгаварыў мяне змяніць наш Статут? Змяніць, каб унесці туды артыкулы пра скасаванне смяротнага прысуду і пра тое, што ў нашай краіне знаходзіцца геаграфічны цэнтр кантыненту? Гэты чалавек першы павесіў у кабінеце мой партрэт. А потым ён жа першы і здрадзіў мне. А перад тым як уцячы па каналізацыі за мяжу, пакінуў мне ліст. Ты чуў, што ён там напісаў? Зрэшты, адкуль ты мог чуць! Мой першы прэм’ер-міністр пісаў, што ніколі не любіў мяне. Што нават калі б цэнтр кантыненту і самога Сусвету знаходзіўся не проста ў маёй краіне, а непасрэдна ў маёй задніцы і нават калі б пра гэта сведчыў Статут, ён усё роўна не сеў бы са мной нават паср… на адным полі…

– Ваша вялікасць, тут жанчына…

– Дзе? А, яна… Яна ўсё ведае. Ну і што ты скажаш, пісьменнік, пра гэты ліст?

– Пакідаючы сэнс на сумленні аўтара, скажу, што сфармулявана даволі хвостка. Адчуваецца стыль.

Пачуўшы апошнія словы, жанчына ледзь прыкметна здрыганулася.

– Вось-вось, – працягваў кароль. – Ты не здагадваешся, хто мог яму дапамагчы? Што гэта за стыліст?

Пісьменнік задуменна пасмоктваў віно і маўчаў. Але кароль, відаць, і не спадзяваўся нешта даведацца. Ён дажаваў маслінку, выплюнуў костачку на далонь і стрэліў ёю ў полымя каміну.

– Назавем рэчы сваімі імёнамі. – Голас манарха зноў гучаў спакойна, нібы нядаўні ўсплеск эмоцыяў быў проста тэатральнаю карцінкай. – Цябе ніхто не чытае, а мяне ніхто не любіць. Я прапаную выгодныя ўмовы. Тваім чытачом буду я…

– А я – вашым падданым?

– Не здагадаўся. Маім улюбёным пісьменнікам. Я мяркую, разам нам не будзе сумна. Будзем сустракацца вось тут, ля каміна. Ты кажаш, Вечнасць – гэта адсутнасць часу. А што ў такім разе смерць? Мой знаёмы філосаф лічыў, што смерць – нішто, але што мы, ну там, будзем адчуваць гэтае нішто. Карацей кажучы, ты згодны.

Кароль глынуў віна і загадаў падаваць дэсерт. Пахолак з абліччам шпалернага героя нячутна выйшаў.