Таццяна Барысік - Жанчына і леапард (зборнік)

Заўчора ў ААТ «Добры гаспадар» адбылося традыцыйнае ўшанаванне ўдарнікаў працы, прымеркаванае да Дня работнікаў сельскай гаспадаркі і перапрацоўчага комплексу, а тут якраз у газеце на другую паласу не было чаго ставіць, вось і давялося Гаўрыльчыку перціся ў Слабодку.

Божухна! Колькі ж інтэрв’ю даярак, механізатараў, замалёвак, прысвечаных работнікам гандлю і лясніцтва, рэпартажаў са святаў ураджаю напісаў ён за пятнаццаць гадоў сваёй працы! Спачатку, як толькі прыйшоў пасля заканчэння інстытута ў рэдакцыю раёнкі, спрабаваў нават рабіць такія матэрыялы цікавымі. Тады былі іншыя часы, нават не верыцца ўжо. На старонках «Працоўнага шляху» знаходзілася месца і праблемным артыкулам, і нарысам мясцовых краязнаўцаў аб гісторыі вёсак, трагічных лёсах землякоў, знявечаных рэпрэсіямі, і вершам беларускамоўных паэтаў з тутэйшага літаб’яднання.

Але хутка ўсё змянілася – і часы, і галоўны рэдактар. З усяго шматаблічча і шматгалосся засталіся толькі звесткі з палёў, старанна спісаныя з райвыканкамаўскага інфармацыйнага стэнда, дурнавата-бадзёрыя рэпартажы з пасяджэнняў ды мерапрыемстваў, абавязковыя віншаванні-памінанні з нагоды юбілеяў або ўзнагароджанняў якою граматай мясцовых кіраўнікоў. Фотаздымак з пратакольным выразам твару, нуднае апісанне жыццёвага і працоўнага шляху, якое наўрад ці хто чытаў апроч самога юбіляра. Паміналаўка – так найчасцей клікалі газету яе прымусовыя падпісчыкі. Афіцыйная ж назва дашчэнту сцерлася з народнай памяці, і толькі прынцыповая пазіцыя выканкама не давала органу друку канчаткова спыніць сваё існаванне.

– У раёне далжна быць свая печаць! А каму не наравіцца, няхай у другі раён едзець! – гучала нязменнае на ўсіх сходах, днях інфармавання з кіраўнічае трыбуны.

– Дык мы не супраць, каб жа нармальная газета была, – бурчалі бюджэтнікі, супрацоўніцы калгасных кантор, паштаркі, падпісваючыся на «Працоўны шлях» узамен на прэмію ці адгул.

«Шчырыя» споведзі «простых» людзей засталіся таксама і асабліва множыліся напярэдадні прафесійных святаў. Пісаў іх звычайна Іван Гаўрыльчык. Цяперака ўжо сталы журналіст, ён без лішніх мудрагельстваў мяняў месцамі сказы, падстаўляў патрэбныя імёны. Ды і самі простыя людзі імкнуліся выглядаць як мага прасцейшымі – у сваіх расповедах баяліся ляпнуць языком лішняе. У выніку артыкулы, у якіх праслаўляўся чалавек працы, выходзілі падобнымі адзін да аднаго, бы меладрамы на тэлеканале «Расія», і пачыналіся прыкладна так: «Нарадзіўся ў сялянскай сям’і. Пасля заканчэння школы (варыянты: службы ў войску, вучобы ў сельгастэхнікуме) застаўся працаваць у роднай гаспадарцы». Калі ж герой інтэрв’ю ці нарыса быў не з мясцовых, а з наезжых, што апошнім часам здаралася ўсё часцей, дык з яго вуснаў чулася наступнае: «Родом я с Рязанщины (Казахстана, Молдавии, мать из Вологды, отца не помню). Вербовался на целину, служил на Дальнем Востоке, с первой семьёй на Сахалине жили, в Монголию по контракту ездил, в восьмидесятых снова на родимой Рязанщине очутился, потом судьба сюда закинула. Да, побросала меня жизнь…». Больш падрабязна, хаваючы татуіроўку – крыжык на руцэ, знаёміць з акалічнасцямі свайго лёсу грамадзянін свету не спяшаўся.

Івану заўжды карцела запытацца: «Чаго цябе, чалавеча, жыццё кідала, бы футбольны мячык па полі? Адусюль праганялі ці сам уцякаў, ажно пяты блішчэлі, так ад адыходнай кіем па спіне ратаваўся? Чаму ж толькі тут такія, як ты, знаходзяць адвечны прытулак?» Далейшы працяг размовы быў аднолькавы без варыянтаў. Усе перадавікі выказвалі шалёнае захапленне сваёй працай на родным прадпрыемстве ці ў калгасе, некаторыя нават спрабавалі акрэсліць перспектывы развіцця, праўда, не заўжды ўдала, дзякавалі кіраўніцтву, чуламу да патрэбаў простага чалавека. Часам імкнуліся паведаміць цікавыя факты сваёй біяграфіі кшталту: «Маці мая, Лаўрынько Ганна Паўлаўна, двойчы абіралася дэпутатам сельскага Савета. У 1988 годзе мяне за ўдарную працу ўзнагародзілі пуцёўкаю ў санаторыю, але ж я нікуды не паехала, бо не было каму хадзяйства глядзець».

Вольнага часу ў гэтых людзей амаль не было, таму ўзгадкі пра адпачынак разнастайнасцю не розніліся: «Люблю кветкі – у маім гародчыку іх багата. Па святах, альбо як кабана заб’ем, уся сям’я збіраецца за сталом…» Цікавосткі іншага кшталту з недалёкае пары лічыліся шкоднымі для друку. Ды і самі затурканыя «простыя людзі» лічылі за лепшае не распавядаць карэспандэнту ані пра даўнія крыўды, ані пра несправядлівасць, ані пра бацькоў і сваякоў з сумнеўным мінулым.