Таццяна Барысік - Жанчына і леапард (зборнік)

– Трусы для цябе, канечне, галаўней. А мае жаданні ў разлік не ідуць, – толькі і прамовіла я ў адказ. Даводзіць сваю невінаватасць у трусінай смерці не мела сэнсу. Блізкія людзі? Пэўна, каб загуляла на два дні на якой бяседзе, гэта было б ім лягчэй зразумець і перанесці.

Не размаўлялі два дні. Блізіўся мой дваццаць сёмы дзень нараджэння. І святкаваць яго не было ніякага жадання.

Раніцаю ў хату завітала свякруха з віншаваннямі ды вялізнай торбай:

– Паслухай мяне, Волечка, памірыцеся вы. Ды не лётай нікуды больш. Мужыка і дзяцей глядзі. Дзяніска во як усердзіўся! Ты ж ведаеш баб нашых – умомант мужыку галаву закруцяць. За яго любая пойдзе. Кіне сям’ю, а каму патрэбна ты і твае дзеці будуць? Нашто табе тое пісанне? Абы сляпіцца. Ты ж ужо матка дваіх дзяцей, а не школьніца якая. Лепш паляжы, адпачні, паглядзі тэлевізар…

Аднекуль са сховаў маёй памяці выплыў азызлы твар дзядзі Віці, гнілая матчына хата. Нібы на яве пачуліся галасы пляткарак:

– Я ж вам казала, толку не будзе! Матка семярых памяняла, і дачка з мужыком не ўжылася.

Мурзатае дзяўчо ў падраных калготках, аказваецца, нікуды не падзелася, да скону ўва мне будзе. Міжволі падумалася: «Насамрэч, дзе ж я падзенуся? У мяне ж нічога свайго няма і заробак малы». На хвіліну ўявіла, як мае дзеці ўсё дзяцінства і маладосць будуць выбівацца з галечы і апантана даказваць сваю «нармальнасць». На мары, здольнасці, свабоду выбару сілаў ужо не застанецца. Зачараванае кола. Не бывае пісьменнікаў з бедных сялянскіх сем’яў.

– У цябе ж дзень нараджэння сёння, дык я дару табе шапку норкавую, у кошт заробку ўзяла. А то ўсё ў вязанай, як дзіцё, бегаеш. Праздраўляю! – усміхнулася свякруха і паклала на край стала, ссунуўшы кубак, высокую, падобную на цэбар шапку. Кубак бразнуўся долу, разляцеўся на дробныя аскепкі. А разам з ім ляснулася ўся мая творчасць.

– На шчасце, на шчасце! – узрадавалася свякруха.

Аж млосна стала. Падзякаваўшы, я выбегла на двор. Трэба ж такому здарыцца: па вуліцы перлася цётка Ліля.

– Паглянь на яе! Пісацелька знайшлася, разумніца зас…ная! Дзяніска наш з сям’і харошай, а сціплы, не вытыркаецца нідзе. А яна, галадранка, адзелася, ад’елася, волю пачула! Казала яму: «Не бяры ты гэтай галытвы, вазьмі Ганьку Макараву». Не паслухаў цётку…

І тут я ўпершыню не стрывала звягі:

– Маўчы, авечка тарапатая! Мяне з пад плота не падняў, на сваім хлебе была! Даўбешка ты, дзве ізвіліны, а ўсюды язык свой паганы ўткнеш, глядзі, адкусяць.

Цётка ад нечаканасці аж збялела. Нешта буркнуўшы пад нос, пашыбавала дахаты.

З таго часу жыццё маё пайшло па наезджанай каляіне. Адзін дзень на другі падобны. З мужыком памірылася. Па першым часе на просьбы напісаць нешта адказвала рашучай адмовай. Пасля адчапіліся. Радня задаволеная. Нават Ліля больш не вяжацца, пасля таго, як я ёй адлуп дала, прызнала за сваю. Ды я яе і не пільнуюся. Вось з Нінай Адамаўнай, нашым заўклубам, пасябравала. Тая ўсё скардзіцца, што бацькі дзяцей у гурткі не пускаюць, кажуць, няхай лепш у градах. А я думаю, то яно і правільна, вышэй галавы не скокнеш…

Машыну новую купілі. Бычка на адкорм узялі. Дзеці здаровыя. Чаго Бога гнявіць – цяперашняе маё існаванне не такое ўжо і кепскае. Толькі вось ніяк не вызначуся, што яно мне больш нагадвае: нішчымны сталоўскі боршч ці вечарыну ў цёткі Лілі, дзе ўсе вакол рагочуць, а я – неапшчыцельная.

У аўтобусе смярдзела саляркаю, пад сядзеннем дрынчэла скрыня з нейкім жалеззем. За акном плылі ўчарнелыя ад восеньскіх дажджоў слівы, напаўпустыя вёскі; гарбузы на ганку хатаў, крытых шыферам ці чырвоным руберойдам, быльнёг у рост чалавека пад праваленымі стрэхамі з дранкі або гонты. Карэспандэнту раённай газеты «Працоўны шлях» Івану Гаўрыльчыку падавалася, што ў гэтую камандзіроўку ён едзе ўжо вельмі даўно. Як дванаццаць гадоў таму сеў у аўтобус «Панкратавічы – Слабодка», так з яго і не выходзіў, настолькі аднастайнымі і звыклымі былі навакольны краявід, штодзённае жыццё і праца.

Сёння, па заданні рэдактара, ён мусіў браць інтэрв’ю ў перадавікоў колішняга філіяла завода гароднінных кансерваў, а цяпер ААТ «Добры гаспадар», стратнай вытворчасці, што ўжо больш як чвэрць стагоддзя вырабляе нязменную закуску «Бурачковая» і кабачковую ікру ў паўлітровых слоіках. Прадукцыя тая хаця і была добра вядомая айчынным і замежным спажыўцам, але попыту ў іх не знаходзіла. У выніку гады тры таму завод абвясцілі банкрутам, што, аднак, не перашкодзіла ягонаму кіраўніцтву будаваць сабе катэджы, набываць аўтамабілі, і, рэарганізаваўшы прадпрыемства ў акцыянернае таварыства, па-ранейшаму працягваць выпуск экалагічна чыстай кабачковай ікры ды закускі «Бурачковая».