Мөхәммәт Мәһдиев - Әсәрләр. 4 томда / Собрание сочинений. Том 4

– Әнә безнең Габдерәүф абый кызын карагыз. Алай чибәрләнеп кенә йөреп булмый ул. Больницага нәрсәгә кереп чыкты дип беләсез? Һи-и-и… Имеш, гастрит. Булыр гастрит. Кызларныкын белгән инде аны. Өч көнлек гастрит ул, белдегезме шуны? Га-а-астр-иит…

Ямьсез сүз шул көнне үк гөнаһсыз кызга барып җитте.

Тавис әле шулай клуб тирәсендә болагайланып йөрисе иде, кинәт кенә йөрәге купты.

Колхоз идарәсеннән клубка таба Нәбиев килә икән. Әйе, сайлауга район вәкиле булып Нәбиев килгән дип кемдер сөйләгән иде, әмма Тавис моны аңламыйча гына, кайсы Нәбиев икәнен белмичә генә тыңлады. Баксаң, чын Нәбиев – Тависның йортын салганда күп ярдәм күрсәткән, әбисе ягыннан туганы, яңа өйнең түрендә утырачак Нәбиев икән. Әйе, йорт салынып беткәннән бирле күрелмәгән Нәбиев икән.

– Йөрәгем урыныннан төшеп китте дип торам. Колан Кырдан ничек чыгып киткәнне белмим. Ничә чакрым йөгергәнмендер. Тыным буылып үләм дип торам. Ярый әле арттан ат килеп җитте. Чулак Абдул авырып ята, өендә генә тавыш бирәсе икән. Сайлау комиссиясе аты. Шуңа утырып кына кайтып, кайткач бер стакан бырага салып, кеше булдым. Хатынга сөйләгән юк инде аны. Ул чүпрәк баш нәрсә белә, нәрсә аңлый ул. Хатын-кыз кешемени ул. Таиландта, Бирмада аларны хөкүмәт эшенә якын да китермиләр.

Ул көнне урамда гел Тавис кына сөйләде.

Һәм менә көз җиткәндә, аны Ташлытауга судка чакырдылар. Аш пешерүче кыз, нахак сүзгә бик гарьләнеп, аны судка биргән иде. Сайлау көнне шулай сөйләнгәнен ишеткәч, ул түзеп калган иде. Әмма җәй уртасында Тавис, Колан Кырга килеп, кибет алдында тагын шулай сөйләнеп торганына чыдый алмады – судка бирде.

Октябрь ахырында Кәшфи башкалага механизаторлар слётына китте.

Малай – Ташлытауга, судка.

…Башкаладагы җыелыш бик зурдан иде. Килгән кешеләргә искиткеч зур игътибар күрсәттеләр. Кәшфи монда кара куллы тракторчылар гына булыр дип уйлаган иде. Җыелыш барышында болар алдына чыгып космонавт та, композитор да, бер академик та сөйләде. Барысы да игенче хезмәтенең изгелеге, Кәшфи һөнәренең мактаулы икәнлеге турында сөйләделәр. Җыелышның беренче көнендә алар хөрмәтенә зур концерт бирелде.

Башкаланы карап, гостиницага җәяү кайттылар. Урамда тимер итеп туңдырган, чалт аяз салкын күктә чекерәеп йолдызлар яна. Салкын кырыс җил, зур йортлар арасында исәргә үзенә җай тапмыйча, өстән, баш өстеннән бәрә сыман иде. Башкала чиста, урамнар аяк тавышына зыңгылдап тора.

Гостиницага кайтып, соңгы хәбәрләрне тыңлаганда, Кәшфи сискәнеп китте, һава хәлен тапшыручы диктор «Волга-Вятка ягында кинәт суытты, салкынлык төнлә 20 градуска җитте, мондый түбән температура фәлән елдан бирле күзәтелгәне юк иде» дип әллә ниләр әйтеп бетерде. Кәшфинең йөрәге туктады: капка төбенә алып кайтып туктаткан тракторының радиаторыннан суны агызмаган иде ул. Әйе, ул аны карап бетерә алмады, Тавис килеп мотоциклын сорады. Судка чакыралар, диде. Шул борчу белән трактор каралмады. Аннан шул борчу белән трактор онытылды. Кәшфинең йокысы качты. Техника харап булды болай булгач, ә син монда алдынгы исәбеннән утырган бул…

Икенче көнне аларны, группаларга бүлеп, Халык хуҗалыгы казанышлары күргәзмәсенә алып киттеләр. Кәшфи группасына авыл хуҗалыгы министры урынбасары җитәкчелек итә иде. Группа белән радио, телевидение һәм газета корреспондентлары да йөрде. Арадан берсе Кәшфидән интервью алмакчы иде – Кәшфи үтенечен әйтте дә салды: «Тракторым харап була, бездә суыткан», – диде. Бу сүзне министр ярдәмчесе дә ишетте һәм әһәмият бирде:

– Авылыгызда телефон бармы? – диде.

– Авылда юк, потомушто телефон линиясе, төп линия авыл кырыеннан уза, – диде Кәшфи. – Кайтыйм мин, – диде ул, еламсырап. – Хатынымны да бик сагындым. Балалардан башка бер көн торган кеше түгел мин…

– Авылдан еракмы? Төп линия?

– Ерак түгел, потомушто бер өч йөз, дүрт йөз метрлар булыр, – диде. – Кайтыйм мин. Хатынымны сагындым. Төпчек кызымны сагындым. – Аның күзләрендә яшь иде.

Корреспондентлар рәхәтләнеп елмаеп тыңладылар, Кәшфи сабый баладай дулкынлана, ашыга, каушый иде.

– Потомушто болай ул. Телефон булса, аны хатынга гына әйтәм мин. Минем хатын тракторның рәтен белә. Үз баласыдай карый ул аны. Потомушто трактор – кеше кебек нәзберек ул… Төпчек кызым йөткеребрәк калган иде. Потомушто…

…Кинәт кенә, нәкъ иртәнге 8 дә чылтыраган телефонга Таҗиева сискәнеп куйды. Әле кереп утырган иде генә югыйсә. Беренче телефон ничек булса, көне буе шулай була. Моны телефонлы кабинетта утырган кешеләр генә белә.