Сократ Янович - Сьцяна

- Люцыпар памыляецца! Чуеш, ён памыляецца! Памыляецца!!!

- Не крычы так, - страпянуўся чорт. - Вішчыш ты, бы ў шэсьцьдзесят першым годзе, э, калі ў краме, памятаеш, сам украў цукерку й прадаўшчыца...

Сьцяпан ударыў чорта нагою ў дыхавіну, ажно той скруціўся.

- Яшчэ слова - і я цябе заб'ю! - Сьцяпан патрос кулаком яму перад мордаю.

Рагаты, не разгінаючыся, соп.

Сьцяпан, злавесна пастаяўшы над ім, вярнуўся да логава.

- Такая, вось, удзячнасьць чалавека за сказаную яму праўду! - выпаліў чорт, і, быццам на магутнай спружыне, скакануў ён на абажур электрычнай лямпачкі пад стольлю. - Раз зь цябе гэткі аблуднік, э, дык больш нічога ты не даведаесься ад мяне, - скардзіўся ён. - Ты...

- Пан Сумленевіч! - Сьцяпан пагрозьліва прыўзьняўся.

- Пацалуйце мяне ў хвост, пане Сумленевіч!

Сьцяпан, азьвярэўшы, абхапіў пісьмовы стол і зь дзіўнай лёгкасьцю кінуў ім у пачвару. Затым, упёршыся рукамі ў сьцяну, ён захістаў пакоем.

- Разваліш будынак, жывіна! - крычаў чорт, ушчаперыўшыся ў абажур (ён высока паставіў свой хвасьціска, каб Сьцяпан да яго не дастаў). - Абціхні, чуеш! З турмы ня выйдзеш, э, выскачка!!!

- Яшчэ ты, чорце, калісьці падлезеш пад мой кулак, - Сьцяпан стомлена апусьціў руку; другая-ж аніяк не адставала яму ад сьцяны.

І як Сьцяпан ні выкручваўся, тая рука з расшчэмленымі пальцамі не паслаблялася, наадварот, як бы прастрамляла яна мур навылет. Сьцяпан згодліва аглянуўся на чорта, які з удаванай заклапочанасьцю чысьціў сабе капытцы. Рабілася страшна. «Пане чорт!» - Сьцяпан разявіў рот, каб лісьліва аклікнуць... Ён прачнуўся.

У вакно сьвяціла сонца.

Сьцяпан з панікай паглядзеў на гадзіньнік: стрэлка ўказвала дакладна сёмую; ён хуценька прыпарадкаваў няхітрую пасьцель.

Яму цяжка было выпрастацца - ад невыгоднага ляжаньня спруцянеў карак. Сухія яго вусны паліла гарката ад выкураных папяросаў.

З калідора наляталі ўрыўкі размоваў; пачынаўся працоўны дзень.

У габінэт, у гэтую начлежню Сумленевіча, ніхто не заглядваў, і ён мог спакойна пагаліцца. Сьцяпан, быццам вопытны кансьпіратар, на слых улавіў зручны сабе момант, каб ціха шмыгануць у мужчынскую прыбіральню, да ўмывальніка, са шчотачкай і зубной пастай.

Убягаючы туды, ён з разгону сутыкнуўся з маладою супрацоўніцаю, якая выходзіла якраз адтуль з поўным чайнікам вады (у дамскай прыбіральні быў папсаваны кран над умывальнікам, з чым усе звыкліся). Начыньне выпала перапалоханай дзяўчыне з рук, і, са страшэнным грукатам, выкацілася яно, менавіта, у калідор, непрыстойна заліваючы паркет. А сама яна, не ўстаяўшы на высокіх абцасах, упала на плечы. Сьцяпан машынальна быў прытрымаў яе за грудзі; далікатная блюзачка на ёй разьдзерлася ад таго.

Ашаломлены, ён застыў над паўголай жанчынай, якая, ня страціўшы памяці, нема закрычала: - Рату-ун-ку-у-у!!

- Выбачайце мне, - прамовіў Сьцяпан. - Выбачайце...

- Ратунку!!! - яна галасьлівіла, як матацыкл у тунэлі. - Ратуначку, людкове.

Нехта за сьпінаю Сумленевіча аддаў загад:

- Пане Валодзька, званеце ў міліцыю. Мігам!

Перад уваходам у туалет сабраўся гурт.

- Нумар! Нумар які?! - заікліва пытаўся той Валодзька.

- Дзевяцьсот дзевяноста сем! Ну!!!

Іншыя - шапталіся: «Гэта-ж Сумленевіч... Так, Сьцяпан... Гэта ён... Ай-яй-яй...»

Сьцяпан нахіліўся над няшчаснай, каб вынесьці яе адсюль, але яна, ашалелая, укусіла яго за локаць (мела вострыя зубы).

- Мужчыны! - прарэзьліва заенчыў бабскі голас. - Чаго вы стаіце?! Ён заесьць яе тут!

На Сьцяпана накінуліся; чыесьці кулакі адпіхнулі яго прэч у закутак.

- Дагуляўся, бунтаўшчык!

- Ня дайце яму ўцячы, мужчыны! Трымайце яго, трымайце! Вяжэце!!!

Сьцяпан моўчкі заміргаў павекамі, бы зацюканы злодзей.

- Я таго й спадзяваўся па ім, - здаволена скрывіўся працаўнік адміністрацыйнай сэкцыі. - Бачыце, да чаго ён дажыўся...

- Канцы яму тут! - прарочыў рэфэрэнт з аддзелу паслугаў, якога здобіў высокі лоб інтэлігента.

- Халеры на яго! - ускіпеў нядаўні сябар Сьцяпана. - Ён-жа абяцаў мне дамагчыся павышэньня зарплаты, шыбенічнік!

- Хадзіў, лазіў ён, бы дырэктар які, і ўсё законы свае ўводзіў у нас, - зьедліва загаварыў шматгадовы працаўнік сэкцыі па справах грамадзкага самакіраваньня.

- То яму мыла таго мала было, то ручнікоў, то ладу й парадку, то яшчэ чагосьці, - намесьнік бухгальтара, ад усьцешанасьці, ажно пачысьціў сабе вуха, дбайна насучыўшы дзеля таго на запалку шматок першакляснай туалетнай паперы.

- Будзе яму цяпер, будзе, - праквакаў старэнькі працаўнік гаспадарчага рэфэрату.