Ursula Le Guin: De tomben van Atuan

‘Uit jouw mond klinkt hij erg gek.’

‘Dat zal best. Nu “arkemmikabat”,’ en hij strekte zijn hand naar haar uit opdat zij hem het steentje zou teruggeven. ‘Moet ik beslist naar Havnor gaan,’ vroeg ze. ‘Waar zou je anders heen kunnen gaan, Tenar?’ Zij aarzelde.

‘Havnor is een schitterende stad,’ zei hij. ‘En jij brengt haar de Ring, het teken van vrede, de verloren schat. Ze zullen je in Havnor als een prinses welkom heten. Om de grote gift die jij hen brengt, zullen ze je eer bewijzen; ze zullen je er welkom heten en je zult je er welkom voelen. Er woont een edel en grootmoedig volk in die stad. Zij zullen je vanwege je lichte huidskleur de Witte Dame noemen en ze zullen des te meer van je houden, omdat je zo jong bent. En omdat je zo mooi bent. Je zult kleren dragen als ik ze je door waan heb laten zien, maar dan echt. Je zult er dankbaarheid, lofprijzingen en liefde vinden. Jij die enkel nog eenzaamheid, afgunst en duister hebt gekend.’

‘Manan was er,’ zei ze afwerend en heel even trilden haar lippen. ‘Hij hield van me en hij was aardig voor me, altijd. Hij wilde me beschermen zo goed hij kon, en als beloning daarvoor heb ik hem gedood: hij stortte neer in de zwarte valkuil. Ik wil niet naar Havnor. Ik wil er niet heen. Ik wil hier blijven.’

‘Hier… in Atuan?’

‘In de bergen. Waar we nu zijn.’

‘Dan blijven we hier, Tenar,’ zei hij met zijn ernstige, kalme stem. ‘Ik heb geen mes bij me en als het gaat sneeuwen, krijgen we het hard te verduren. Maar zolang we aan voedsel kunnen komen…’

‘Nee, ik weet dat we hier niet kunnen blijven. Ik stel me maar wat aan,’ zei Tenar; ze stond op waarbij de walnootdoppen uit haar schoot op de grond vielen, en legde nieuw hout op het vuur. Zij stond daar tenger en rechtop in haar gerafelde en besmeurde mantel van zwarte wol. ‘Wat ik weet is nu alles zinloos,’ zei ze, ‘en iets anders heb ik nog niet geleerd. Ik zal het proberen te leren.’

Ged wendde zijn blik af; op zijn gezicht lag een uitdrukking van diepe ontroering.

De volgende dag trokken ze over de top van de geelbruine heuvelrug. Op de pas stond een harde wind die sneeuw met zich voerde, bijtend en verblindend. Pas toen zij aan de andere kant reeds een heel eind waren afgedaald en opdoken uit de sneeuwwolken rond de pieken, zag Tenar het land aan de overzijde van de muur der bergen. Het was helemaal groen — groen van pijnbomen, van grasland, van bewerkte en braakliggende akkers. Zelfs in de dode tijd van de winter, als de struiken kaal zijn en de wouden vol van grauwe takken, was het een groen land, vlak en vriendelijk. Ze keken erop neer vanaf een hoge, steile rots in de berghelling. Zonder iets te zeggen wees Ged naar het westen waar de zon was weggezonken achter tot een dikke roomlaag opgeklopte wolken. De zon zelf ging erachter schuil, maar langs de horizon lag een glinsterende streep, bijna even verblindend als de kristallen wanden van de Onderkrocht, een fel flonkerende lijst langs de rand van de wereld.

‘Wat is dat?’ vroeg het meisje en hij antwoordde: ‘De zee.’ Kort daarop zag zij iets minder wonderlijks dan dit, maar nog wonderlijk genoeg. Zij kwamen op een weg en toen zij haar volgden, bereikten zij met de avondschemering een dorp: een rits van tien of twaalf huizen vlak langs de weg. Beseffend dat zij nu onder mensen kwamen, wendde zij zich ontsteld naar haar metgezel om. Zij keek naar hem, maar zag hem niet. Naast haar liep in Geds kleren, met zijn gang en in zijn schoenen, een andere man. Hij had een witte huidskleur en droeg geen baard. Hij keek haar aan; zijn ogen waren blauw. Hij knipoogde. ‘Zullen ze erin trappen?’ vroeg hij. ‘Wat zeg je van je kleren?’ Zij keek omlaag; zij droeg de bruine rok en jak van een boerenvrouw, en een brede shawl van rode wol. ‘Oh,’ zei ze en bleef plotseling staan. ‘Oh, jij bent… jij bent Ged.’ Toen ze zijn naam uitsprak, zag ze hem duidelijk voor zich met het donkere, geschonden gezicht zoals zij het kende, en de donkere ogen; toch stond er die vreemde met zijn blanke huid. ‘Gebruik als anderen erbij zijn, niet mijn ware naam. Ik zal ook de jouwe niet gebruiken. Wij zijn broer en zuster en komen van Tenacbah. Als ik ergens een vriendelijk gezicht zie, zal ik maar eens om iets voor het avondmaal vragen.’ Hij nam haar bij de hand en zij gingen het dorp binnen.

De volgende morgen verlieten zij het weer met een volle maag, na een aangename nachtrust in een hooiberg. ‘Gaan wijzen vaak uit bedelen?’ vroeg Tenar, terwijl ze voortgingen over de weg door de groene velden waar geiten en kleine gevlekte koeien graasden.

‘Waarom vraag je dat?’

‘Het leek of je het meer gedaan had. Het ging je werkelijk heel goed af.’

‘Tja, goed beschouwd heb ik eigenlijk mijn hele leven lang al gebedeld. Wijzen hebben niet veel van zichzelf, weet je. Als ze rondtrekken, eigenlijk alleen maar hun staf en kleren. De meeste mensen halen hen met vreugde binnen en geven hen graag voedsel en onderdak. En soms doen we ook iets terug.’

‘Wat bijvoorbeeld?’

‘Nou, bij die vrouw in het dorp heb ik de geiten genezen.’

‘Wat mankeerden ze dan?’

‘Ze hadden allebei ontstoken uiers. Als jongen heb ik lang geiten gehoed.’

‘Heb je haar gezegd dat je ze genezen hebt?’

‘Nee. Hoe kon ik en waarom zou ik?’

Na een korte stilte zei ze: ‘Ik merk dat je toverkunst niet alleen voor belangrijke dingen geschikt is.’

‘Gastvrijheid en vriendelijkheid jegens een vreemde,’ zei hij, ‘dat is iets heel belangrijks. Alleen maar dankjewel zeggen is natuurlijk voldoende, maar ik had met de geiten te doen.’ In de namiddag bereikten ze een grote stad. Zij was gebouwd van gedroogde leem en zoals steeds in de Landen van Kargad liep er een muur omheen met vooruitstekende kantelen, wachttorens op vier hoeken en maar één enkele poort waardoor herders juist een grote kudde schapen naar binnen dreven. De met rode pannen gedekte daken van een honderdtal huizen piekten omhoog boven de muur van gele leem. Bij de poort stonden twee wachters die de roodgepluimde helmen van de Godkoning droegen. Tenar had mannen met zulke helmen een keer of twee per jaar naar de Plaats zien komen als begeleiding voor een offer van slaven of geld aan de Tempel van de Godkoning. Terwijl ze buiten langs de muur liepen, vertelde ze dit Ged en hij zei: ‘Als jongen heb ik ze ook gezien. Ze maakten een strooptocht naar Gont en kwamen ook naar mijn dorp om het te plunderen. Maar zij werden verdreven en bij Aarmond aan de kust vond een hevig gevecht plaats. Vele mannen lieten er het leven, honderden naar men beweert. Misschien zullen er, nu de Ring gevoegd is en de Verloren Rune hersteld, nooit meer zulke strooptochten en slachtingen tussen het Rijk van Karg en de Binnenste landen plaatsvinden.’

‘Het zou dwaasheid zijn, als zoiets bleef voortduren,’ zei Tenar.

‘Wat zou de Godkoning met zoveel slaven moeten aanvangen?’ Haar metgezel scheen hier even over na te denken. ‘Als de Landen van Kargad de Archipel aan zich onderwierpen, bedoel je?’ Zij knikte.

‘Ik acht het niet erg waarschijnlijk dat dat zal gebeuren.’

‘Maar kijk dan eens hoe machtig het Rijk is — die grote stad met haar muren en al die mensen. Hoe zouden jullie landenhun aanval kunnen weerstaan?’

‘Die stad is niet zo heel groot,’ zei hij voorzichtig en vriendelijk. ‘Als ik pas uit de bergen kwam, zou ik haar ook ontzettend groot gevonden hebben. Maar er zijn in Aardzee vele, vele steden waarbij deze vergeleken maar klein is. Er zijn vele, vele landen. Je zult ze allemaal zien, Tenar.’

Zij zei niets. Met een strak gezicht sjokte ze voort langs de weg. ‘Het is een heerlijke aanblik: de nieuwe landen die bij de nadering van je schip uit de zee omhoogrijzen. De weiden en wouden, de steden met havens en paleizen, de markten waar alles ter wereld te koop is.’