– Jest pani zorientowana w kwestii wirtualnych więzień?
Kolejny gest. Nikt nie lubi nazywać miejsca swojej pracy więzieniem. Różne twory językowe w rodzaju „zakład karny” cieszą się większą popularnością.
– Tylko w ogólnym zarysie – mówię po zastanowieniu.
– W takim razie zacznijmy od wprowadzenia… Karino, czy Piotr Abramowicz jeszcze wykłada?
– Tak.
– Nie widziałem go ze sto lat… Pierwsze kroki w tym kierunku zrobili Amerykanie; my, jak zwykle, ciągniemy się w ogonie. Wszyscy zdają sobie sprawę, że zakłady karne przeważnie nie służą swojemu celowi. Nie resocjalizują człowieka, który złamał prawo, przeciwnie, czynią go jeszcze gorszym, pozwalają wejść głębiej w środowisko kryminalne… Powstaje błędne koło, i w ten sposób sami przygotowujemy sobie nowy kontyngent więźniów. A przecież historia zna wiele przykładów pomyślnej reedukacji przestępców. Czym jest taka Australia, jeśli się nad tym zastanowić? Dawna kolonia karna. Wysyłano tam katorżników, umieszczając ich w takich warunkach, że uczciwa, rzetelna praca stawała się warunkiem przeżycia, no i osiągano wstrząsające efekty. Katorżnicy stworzyli własne społeczeństwo, resocjalizowali się, liczba ludności rosła…
Mam ochotę wspomnieć o królikach, które również wysyłano do Australii, ale milczę i kiwam głową.
– Celem idealnego więzienia jest stworzenie człowiekowi warunków do uświadomienia sobie ciężaru własnego przestępstwa. Do osiągnięcia katharsis, prawdziwej skruchy. W takim wypadku niezbędne jest indywidualne podejście do przestępcy. Jeden potrzebuje tylko pojedynczej celi i Biblii pod ręką, drugi kontaktu z ludźmi, trzeciego należy po prostu nauczyć czytać i pisać, a także dać mu jakikolwiek zawód. W zwykłym zakładzie taka różnorodność nie jest możliwa. I na tym właśnie polega sens wirtualnych więzień. Wykwalifikowani pedagodzy i psychologowie określają, jak najlepiej wprowadzić przestępcę na drogę poprawy i człowiek dostaje dokładnie takie więzienie, jakiego potrzebuje. Bezludną wyspę, małą wspólnotę wysoko w górach, w razie potrzeby nawet celę więzienną, ale czystą, suchą, ciepłą… Dodajemy też stałe elementy psychodramy, całe spektakle, w których więźniowie mimo woli biorą udział, jednocześnie wkraczając na drogę poprawy…
Podpułkownik wstaje i zaczyna chodzić po gabinecie. Wodzę za nim oczami niczym porcelanowy Chińczyk.
– Działamy już drugi rok. Mamy ponad dwustu podopiecznych… Wszyscy dobrowolnie wybrali zamknięcie w wirtualności.
Są tu najróżniejsi ludzie: od hakerów i dystrybutorów programów pirackich po zabójców i gwałcicieli. W rzeczywistym świecie ich ciała znajdują się w podmoskiewskim więzieniu… czy raczej lazarecie. Zakupiliśmy specjalne urządzenia, tak zwane deep box, kontenery Głębi. Człowiek umieszczony w takim kontenerze może przebywać w wirtualnym świecie całymi miesiącami, nawet latami.
Powie pani, że to droga zabawa? Nie da się ukryć, ale dzienny koszt utrzymania więźnia w zwykłym zakładzie również nie jest mały.
Poza tym, w efekcie otrzymamy ludzi uczciwych, którzy uświadomili sobie swoją winę, a to właśnie jest naszym celem. Nie kara za zbrodnię, bo przestępstwo już zostało popełnione, lecz zapobieżenie nowym przestępstwom, zwrócenie społeczeństwu zdrowego, przestrzegającego prawa obywatela…
Wiem o tym wszystkim. Przemowa podpułkownika do młodziutkiej pani inspektor, która pierwszy raz przybyła na wizytację wirtualnego więzienia, jest ze wszech miar słuszna.
Tylko dlaczego pańscy podopieczni mogą swobodnie opuszczać to wspaniałe więzienie i paradować po ulicach Deeptown, panie pułkowniku? A może nawet nie podejrzewa pan tego, Arkadiju Tomilinie, oficerze o długiej i efektownej karierze?
Chcę zadać to pytanie i zadam je. Ale nie teraz. Potem.
A na razie słucham – o wspaniałych systemach bezpieczeństwa, o ochronie przed przeniknięciami na serwer, o psychologach, lekarzach, o młodym personelu z niezaśmieconymi umysłami, o tym, jak wzruszające listy piszą więźniowie do swoich bliskich.
Herbatę przynosi nam surowa kobieta w mundurze – nie wygląda na sekretarkę, zresztą pan naczelnik nie ma sekretariatu. Pewnie pracuje w kobiecym bloku więzienia.
– To dobra herbata – mówi podpułkownik. Wsypuje trzy łyżeczki cukru, miesza i dodaje: – Z Krasnodaru. Używamy wirtualnych wzorców wyłącznie rosyjskich produktów.
Też mi powód do dumy!
Wirtualny patriotyzm nawet nie jest śmieszny. Przecież wystarczy choć raz wykosztować się na prawdziwą herbatę, na te słynne trzy Ustki zerwane ręcznie z samego wierzchołka! Oczywiście, jeśli jesteś oligarchą z tych, co to ich nie dobili na początku wieku, możesz pić herbatę po trzy dolary za gram nawet codziennie. Ale na jedną ceremonię picia herbaty stać każdego, dzięki czemu człowiek może się potem rozkoszować prawdziwą herbatą podczas każdej wizyty w Głębi.
Zostawiam te myśli dla siebie i piję posłusznie. Nie wiem, jak smakuje naczelnikowi więzienia, ale dla mnie to mętny, cuchnący płyn z pływającymi na wierzchu flisami. Do takiej herbaty faktycznie trzeba użyć cukru, wprawiając w osłupienie prawdziwych smakoszy tego napoju.
– Zacznie pani od sprawozdawczości? – pyta pułkownik mimochodem.
– Chyba tak… – Udaję, że się zastanawiam. – Albo raczej od sprawdzenia warunków pobytu.
Naczelnik kiwa głową. Albo rzeczywiście mu wszystko jedno, albo tak świetnie udaje.
– Mam ze sobą kilka skanerów – dodają. – Panuje opinia, że wirtualne więzienie jest niewystarczająco chronione przed ucieczką…
Śmiech Arkadija jest absolutnie szczery.
– Ucieczka? Dokąd, Karino? Och, te dinozaury sprawiedliwości… Wszyscy nasi podopieczni śpią mocnym snem za wysokim ogrodzeniem. Wokół nich jest tylko wirtualność!
– Tak – mamroczę – ale jeśli mordercom i gwałcicielom uda się rozbiec po Deeptown…
– Załóżmy! – Pułkownik gotów jest wyjść mi naprzeciw. – Więc jak to było? Żądny krwi psychopata Wasia Pupkin zdołał zbiec z wirtualnego więzienia…
Biedny Wasilij Pupkin, autor podręcznika do arytmetyki dla szkół parafialnych! Nie wiedział, jak okrutnie rozprawią się z nim uczniowie, udręczeni zadaniami o basenie i pociągach! Nie miał pojęcia, że jego nazwisko stanie się czymś w rodzaju symbolu.
– I co zrobi nasz psychopata w świecie wirtualnym? – pyta Tomilin. – Co, Karino?
– Popełni morderstwo – sugeruję.
– Wirtualne?
– A broń trzeciej generacji? Zabijająca ludzi z Deeptown?
Widzę, że Tomilin przestaje mieć o mnie dobrą opinię. Trudno.
– To prawda, dwa lata temu krążyły podobne plotki – przyznaje. – Opowiadano rozmaite historie, że jakiś haker zginął od wirtualnej kuli i tak dalej… Proszę mi wierzyć, narobiono tyle szumu, że w końcu wszczęto oficjalne śledztwo. Owszem, usiłowano skonstruować broń trzeciej generacji, ale próby nie zostały uwieńczone sukcesem. Poważni ludzie już dawno zarzucili tę sprawę… jedynie określone służby nadal ciągną na to pieniądze od swoich rządów.
– A przemoc seksualna? – Nie daję za wygraną. – To już jest możliwe w wirtualności!
Tu już pułkownik nie ma się czym wykręcić, porzuca ironiczny ton.
– Tyle że ucieczka z więzienia jest niemożliwa. Proszę, niech pani sama sprawdzi… Pierwszy uścisnę pani dłoń, jeśli udowodni pani coś innego.
Chyba wychodzę z roli. Porucznik Karina, dumna ze swojej misji, nie powinna popijać herbatki, nawet z Krasnodaru, i słuchać kawałów z brodą.
Читать дальше