Серж Мінскевіч - Усмешка жалобнай каралевы, альбо тайна магнітнага замка

— Які тавар на борце?

— Тады прывітанне, начальнік! — весела прамовіў Палямон.

Той толькі зіркнуў хцівым позіркам з-пад сваёй вялізнай чалмы. Яна адмыслова была такога ярка-сіняга, бліскучага колеру, каб яго — начальніка прыстані — здалёку ўсё прыезджыя бачылі.

Бердыбігей Гурахмалі яшчэ са сваёй глінянай хаціны, вокны якой выходзілі на мора, убачыў, як у бухту ўвайшла чужаземная ладдзя. Ён павесіў на кручок звычайную белую чалму, нацягнуў на лысую галаву чалму колеру баклажана, і з ганарлівым выглядам выйшаў на двор. Няўклюдна расстаўляючы пад сваім жыватом кароткія ножкі, ён спусціўся па каменнай лесвіцы да прыстані.

— Пільнасць нумар адзін! — сказаў ён двум вартаўнікам, якія стаялі злева і справа ад першай прыступкі лесвіцы, вядучай з прыстані ў горад.

Прыстань была маленькая, таму і начальнік таксама маленькі. Не, на выгляд-то ён быў вялікі — з круглымі шчокамі, мясістым грушападобным носам, з тоўстым, нібы кабачок-пераростак, жыватом і з насунутай на галаву чалмой начальніцкага колеру. А маленькі ён быў па рангу. Але на чужаземцаў Бердыбігей Гурахмалі жадаў зрабіць вялікае ўражанне.

— Тавар?.. Ёсць тавар? За тавар трэба плаціць мыту, — начальнік звярнуўся да Палямона на міжнародным кайнэ — гаворцы, якую ведаюць усе купцы, мараплаўцы, падарожнікі, адукаваныя альбо проста дапытлівыя людзі.

Смешна падскокваючы на караценькіх ножках, начальнік прыстані пачаў хадзіць уздоўж ладдзі і зазіраць за борт.

— Мы не купцы. Тавару няма. Мы рыбакі, — на міжнароднае кайнэ перайшоў і Палямон.

Тым часам Бердыбігей Гурахмалі наблізіўся да ладдзі ўшчыльную.

— Р’ібакі. Р’ібакі. — вымавіў начальнік прыстані на свой манер. — Усе гавораць — р’ібакі... Пр’ёстыя р’ібакі. А потым па ўсім горадзе водар заморскіх духмянаў разносіцца. А вы ведаеце, што нават за адно каліўца духмянаў вялікую мыту заплаціць належыць? — ён прыскокнуў над бортам ладдзі і шмаргануў носам.

За бортам, нахіліўшыся да самай палубы, каб яго не было відаць з берага, хадзіў Санцелямон. У руцэ ён трымаў дрэнна правяленую рыбу. Санцелямон даўно хацеў яе па кавалачках скарміць чайкам, але цяпер гэтая сапсаваная рыба была вельмі дарэчы.

Яго брат Панцелямон, тым часам сядзеў на носе ладдзі і сачыў за начальнікам прыстані. Назіраў, як той смешна скача.

Як толькі Бердыбігей Гурахмалі ў чарговы раз сагнуў у каленях таўсцюткія ножкі і прыгатаваўся прыскокнуць, Панцелямон махнуў рукой — даў знак Санцелямону.

— У мяне нос, ведаеце які! Ого-го! Я ўчую нават нязначны пах, — начальнік прыстані прыскокнуў і, выцягнуўшы да палубы свой мясісты нос, моцна пацягнуў у сябе паветра.

Панцелямон у гэты час з іншага боку борта прыпадняў дрэнна правяленую рыбу амаль да самога носа Бердыбігея Гурахмалі.

— Фу-фе-фі... — начальнік прыстані заціснуў нос рукамі, увесь счырванеў, як бурак, надзьмуўся і скрозь заціснуты нос сказаў:

— Так. духмянамі тут і не пахне.

Бердыбігей Гурахмалі адышоў ад ладдзі, пасылаючы ў яе бок страшныя зіркі. Аднак ён аніяк не хацеў суцішацца. Уважліва паглядзеў на Алеоллу, на Арціна, на Халямона, Панцелямона, і, нарэшце, на капітана-Палямона, прыжмурыў адно вока, ад чаго яго твар прыняў выраз чалавека, які ўсіх вакол ва ўсім самым дрэнным падазрае.

— А незвычайныя рэчы ёсць? — рэзка спытаў ён, каб раптоўным пытаннем ашаламіць рыбакоў-кантрабандыстаў, і самому тым часам прасачыць за іх рэакцыяй.

Аднак рэакцыя была зусім не такая, якую Бердыбігей Гурахмалі чакаў.

— Гэта якія? — спакойна перапытаў Палямон.

— Як гэта, якія. чароўныя, магічныя, чарадзейныя.

— Ёсць! — сказаў Палямон.

— Ага. Што гэта? Паказвай! — вочы Бердыбігея Гурахмалі радасна і ў той жа час зласліва ўспыхнулі.

Ён махнуў рукой двум вартаўнікам, якія ахоўвалі ўваход у горад:

— Сюды, хутчэй! Кантрабанда!

Вартаўнікі прыбеглі, спадылба зірнулі на Палямона і накіравалі вастрыё дзід у яго бок.

— І што ж гэта за чароўныя рэчы? — прыкрым голасам спытаў Бердыбігей Гурахмалі.

— Гэта толькі адна рэч, — прызнаўся Палямон.

— Хоць бы і адна, — пацёр ад задавальнення рукі начальнік прыстані.

— Гэта чароўны на смак вугор. Ён прызначаны для хана Ісмірая. Гэта дарунак ад светлаазёрскіх і сінеазёрскіх рыбакоў, а аднясуць яго да вашага хана вось гэтыя хлопец і дзяўчына, — Палямон паказаў на Алеоллу і Арціна.

— Наш хан нікога не прымае, — з пачуццём уласнай годнасці сказаў Бердыбігей Гурахмалі.

— Добра, можа быць і не прымае, але ж ён есць?