Poul Anderson: Wielki król

Cynthia wysunęła się z objęć Everarda, wróciła na swoje miejsce i jednym haustem dopiła drinka. Jej jasne loki zadrżały.

— Przepraszam — powiedziała cicho. Wyjęła chusteczkę i wytarła nią oczy. — Nie chciałam się mazać.

— Wszystko w porządku.

Wbiła wzrok w podłogę.

— Mógłbyś spróbować pomóc Keithowi. Zwykli agenci zrezygnowali, ale ty mógłbyś ich zastąpić.

Czy zdoła oprzeć się takiej prośbie?

— Mógłbym — powiedział. — Ale może mi się nie udać. Materiały archiwalne świadczą o tym, że jeśli nawet próbowałem, to poniosłem porażkę. Poza tym każda zmiana w czasoprzestrzeni jest źle widziana, nawet tak znikoma jak ta.

— Nie jest znikoma dla Keitha — oświadczyła.

— Wiesz, Cyn — mruknął — jesteś jedną z nielicznych kobiet spośród żyjących we wszystkich epokach, które wyraziły to w taki sposób. Większość powiedziałaby: „Nie jest znikoma dla mnie”.

Spojrzała mu w oczy i przez chwilę stała bardzo spokojnie. Później szepnęła:

— Przykro mi, Manse. Nie zdawałam sobie sprawy… myślałam, że skoro dla ciebie upłynęło tyle czasu, ty…

— O czym ty mówisz — próbował się bronić.

— Czy psychoanalitycy Patrolu nie mogą nic dla ciebie zrobić? — zapytała, ponownie pochyliwszy głowę. — Skoro potrafią wyrobić w nas odruch warunkowy, tak że po prostu nie potrafimy powiedzieć nikomu nie wtajemniczonemu o podróżach w czasie… sądzę, że potrafiliby wymazać z czyjejś pamięci…

— Zmieńmy temat — przerwał jej obcesowo. Przez chwilę gryzł ustnik fajki.

— No dobrze — rzekł w końcu. — Mam kilka pomysłów, których I nie wypróbowano. Jeżeli można uratować Keitha, jutro przed południem będziesz go miała z powrotem.

— Czy możesz mnie przenieść do tej chwili, Manse? — Zaczęła drżeć.

— Mógłbym, ale tego nie zrobię. Tak czy inaczej, jutro musisz być wypoczęta. Zabiorę cię do domu i dopilnuję, żebyś wzięła środek nasenny. Później wrócę tutaj i zastanowię się nad sytuacją. — Skrzywił usta w wymuszonym uśmiechu. — Przestań tańczyć shimmy, dobrze? Mówiłem ci, że muszę pomyśleć.

— Manse…

Palce Cynthii zacisnęły się na jego dłoniach.

Poczuł nagły przypływ nadziei, za co sklął siebie w duchu.

Jesienią roku 542 p.n.e. samotny mężczyzna przybył z gór do doliny Kur. Jechał na pięknym kasztanowatym wałachu, okazalszym nawet od większości koni kawaleryjskich, tak że gdzie indziej kusiłby bandytów. Jednakże Wielki Król żelazną ręką wymusił przestrzeganie prawa w swoim państwie i mówiono, że dziewica z workiem złota przeszłaby nie napastowana przez Persję. Był to pierwszy powód, dla którego Manse Everard postanowił cofnąć się do tego roku, szesnaście lat po przybyciu Keitha Denisona.

Drugim powodem było to, że chciał przybyć tam po wygaśnięciu wszelkich emocji, które najprawdopodobniej wywołał podróżnik w czasie w roku 558. Uważał, że bez względu na to, jaki los spotkał męża Cynthii, najlepiej będzie poznać go z pewnego czasowego dystansu, skoro zwykłe metody zawiodły.

Wreszcie, wedle biura środowiska achemenidzkiego [1] Achemenidzi — dynastia założona przez Cyrusa Wielkiego. Panowała w Persji do roku 330 p.n.e. (Przyp. tłum.) , jesienią roku 542 po raz pierwszy od czasu zaginięcia agenta Patrolu miał zapanować w Persji względny spokój. W latach 558 — 553 sytuacja była napięta, gdyż perski król Anszanu, Kurusz (który utrwalił się w historii jako Koresz i Cyrus), toczył spór ze swoim medyjskim zwierzchnikiem Astiagesem. Później Cyrus wzniecił bunt i przez trzy następne lata wojna domowa wstrząsała imperium, aż w końcu Persowie pokonali swoich północnych sąsiadów, lecz zaraz potem zwycięski władca stanął w obliczu buntów pokonanych oraz najazdów turańskich plemion. Potrzebował czterech lat, by spacyfikować zrewoltowane kraje i rozszerzyć swoje panowanie na wschodzie. Działania Cyrusa zaniepokoiły jednak innych monarchów: Babilon, Egipt, Lidia i Sparta zawiązały koalicję, by go zniszczyć. Wojskami inwazyjnymi dowodził w roku 546 lidyjski król Krezus. Lidyjczycy zostali pokonani, ale zbuntowali się i ponownie trzeba ich było poskramiać. Należało też uporządkować sprawy nieznośnych kolonii greckich w Jonii, Karii i Licji. Kiedy dowódcy Cyrusa zajmowali się tym na zachodzie, sam Cyrus musiał wojować na wschodzie, wypierając dzikich koczowników, którzy mogliby spalić jego miasta.

Teraz miał chwilę wytchnienia. Cylicja podda się bez walki, widząc, że inne podbite przez Persję kraje są rządzone humanitarnie, z zachowaniem niespotykanej dotąd tolerancji dla miejscowych zwyczajów. Cyrus pozostawi wschodnie rubieże swoim wielmożom i zajmie się konsolidacją państwa. Dopiero w roku 539 podejmie wojnę z Babilonem i podbije Mezopotamię. Później znów zazna spokoju do czasu, aż koczownicy zza Morza Aralskiego zbytnio urosną w siłę i wówczas Wielki Król stoczy swoją ostatnią bitwę, w której poniesie śmierć.

Manse Everard wjechał do Pasargade, jak gdyby podążał do krynicy nadziei.

Nie, ani ta, ani inne epoki nie były tak piękne, by ewokować tak kwieciste metafory. Manse jechał drogą, mijając pochylonych wieśniaków z sierpami w dłoniach lub prowadzących nie pomalowane skrzypiące wozy zaprzężone w woły, a dym z wypalanych ściernisk gryzł go w oczy. Obdarte dzieci ssące palce przed pozbawionymi okien chatami gapiły się na niego. Rozgdakana kura chodziła tam i z powrotem po drodze, aż zginęła pod kopytami konia królewskiego posłańca, który ją spłoszył. Oddział kawalerii wyprzedził Everarda. Uzbrojeni we włócznie jeźdźcy wyglądali dość malowniczo. Mieli na sobie workowate spodnie, zbroje, spiczaste lub ozdobione pióropuszami hełmy i barwne pasiaste płaszcze. Byli też zakurzeni, spoceni i opowiadali sprośne kawały. Perscy arystokraci posiadali duże domy z suszonej na słońcu cegły i przepiękne ogrody, ale stan prymitywnej gospodarki nie pozwalał na utrzymywanie wielu takich majątków. Pasargade było prawie zupełnie orientalnym miastem pełnym grząskich uliczek, wijących się między pozbawionymi okien chałupami, ludzi w brudnych turbanach i poplamionych szatach, wrzeszczących na bazarze handlarzy, żebraków wystawiających na widok publiczny swoje wrzody, kupców prowadzących rzędy sponiewieranych wielbłądów i obładowanych ponad wszelką miarę osłów, psów grzebiących w stosach śmieci, jazgotliwej muzyki w zajazdach, wymachujących rękami i miotających przekleństwa mężczyzn. Kto wymyślił bajeczkę o tajemniczym Wschodzie?

— Daj jałmużnę, panie. Jałmużnę, na miłość Światłości! Daj jałmużnę, a Mitra [2] Mitra — perski bóg światła. (Przyp. tłum.) uśmiechnie się do ciebie…!

— Spójrz, panie! Przysięgam na brodę mojego ojca, że nigdy nie było doskonalszego wyrobu niż ta uzda, którą ci proponuję, o najszczęśliwszy z ludzi, za śmieszną sumę…

— Tędy, panie, tędy, tylko cztery domy do najwspanialszego zajazdu w całej Persji, nie, na całym świecie. Nasze sienniki są wypchane łabędzim puchem, nasz ojciec podaje wino godne bogini, moja matka gotuje pilaw, którego sława dotarła do najdalszych zakątków świata, a moje siostry są prawdziwymi czarami rozkoszy dostępnymi tylko za…

Everard nie zwracał uwagi na biegnące koło niego rozkrzyczane dzieci. Jakiś chłopiec złapał go za kostkę. Manse zaklął i kopnął go, a tamten uśmiechnął się bez urazy. Amerykanin miał nadzieję, że nie będzie zmuszony zatrzymać się w jakimś zajeździe. Wprawdzie Persowie bardziej dbali o czystość niż większość ludów tej epoki, lecz nie umieli walczyć z dokuczliwymi insektami.