Arkady Strugacki - Przenicowany swiat

Maksym złapał oddech i odpędził komary. Był wstrząśnięty. Nigdy w życiu nie widział niczego równie idiotycznego i żałosnego. Taak — pomyślał sobie. Promienników pozytronowych tu się nie zdobędzie. Popatrzył na ślady potwora i zauważył nagle, że poprzeczna szosa nie jest zwyczajną drogą, lecz przesieką, wąską szczeliną w lesie. Drzewa nie przysłaniały nieba jak na pierwszej drodze. Może go dopędzić? — pomyślał. Zatrzymać, wygasić kocioł… Wsłuchał się. W lesie rozległ się łomot i trzask. Potwór tarzał się w gąszczu, jak hipopotam w bagnie. Później łoskot silnika znów się zaczął przybliżać. Potwór wracał. Znów sapanie, ryk, fala smrodu, jazgot i pobrzękiwanie i oto machina mija skrzyżowanie i prze tam, skąd dopiero co przyszła… Nie — powiedział Maksym. — Nie chcę z nią zaczynać. Nie lubię złych zwierząt i barbarzyńskich automatów… Poczekał, aż potwór zniknie, wyszedł z krzaków, rozpędził się i jednym susem przesadził skażone skrzyżowanie.

Przez jakiś czas szedł bardzo szybko i głęboko oddychał uwalniając płuca od wyziewów żelaznego hipopotama. Potem znów powrócił do kroku marszowego. Myślał o tym, co zobaczył w ciągu dwóch pierwszych godzin pobytu na swojej zaludnionej wyspie i próbował połączyć w jedną logicznie spójną całość wszystkie sprzeczne i przypadkowe obserwacje. Ale było to ponad jego siły. Ten świat wydawał się bajkowy, a nie rzeczywisty. Bajeczny był ten las zapchany starym żelastwem, bajkowe istoty gaworzyły w nim niemal ludzkimi głosami; stara, nie używana droga — niczym w baśni prowadziła do zaczarowanego zamku i niewidzialni, źli czarownicy starali się przeszkadzać człowiekowi, który trafił w te okolice. Na dalekich rubieżach obrzucili go meteorytami, a kiedy to nic nie dało — spalili statek, schwytali w pułapkę i poszczuli żelaznym smokiem. Smok okazał się jednak zbyt stary i głupi, czarownicy już pewnie spostrzegli swoje potknięcie i teraz szykują coś nowocześniejszego…

— Słuchajcie — powiedział do nich Maksym. — Ja przecież nie mam zamiaru odczarowywać waszych zamków i budzić waszych śpiących królewien, chciałbym tylko zobaczyć się z którymś z was, wystarczająco potężnym, aby potrafił wyczarować mi promienniki pozytronowe…

Ale źli czarownicy nie chcieli o niczym słyszeć. Najpierw ułożyli w poprzek szosy ogromne zmurszałe drzewo, później zniszczyli betonową nawierzchnię, wykopali w ziemi ogromny dół i napełnili go promieniotwórczym błockiem, a kiedy i to nie pomogło, kiedy komary nie miały już siły kąsać, wtedy, już nad ranem, wypuścili z lasu zimną, złą mgłę. We mgle Maksymowi zrobiło się chłodno, więc zaczął biec dla rozgrzewki. Mgła była lepka, oleista, zalatywała mokrym metalem i zgnilizną. Wkrótce jednak zapachniało dymem i Maksym zrozumiał, że gdzieś w pobliżu płonie żywy ogień.

Wstawał świt i niebo zajaśniało już poranną szarością, kiedy zobaczył — w bok od drogi — ognisko i niską, kamienną budowlę, starą i porośniętą mchem, z zapadniętym dachem i pustymi, czarnymi oknami. Tubylców nie było widać, ale Maksym czuł, że są gdzieś w pobliżu, że niedawno tu byli i że prawdopodobnie wkrótce wrócą. Skręcił z szosy, przeskoczył przydrożny rów i zapadając się po kostki w gnijących liściach podszedł do ogniska.

Ognisko powitało go dobrym, pierwotnym ciepłem, przyjemnie łechcącym atawistyczne instynkty. Tu wszystko było zwyczajne. Można było nie witając się z nikim przykucnąć, wyciągnąć ręce nad ogniem i czekać w milczeniu, aż gospodarz tak samo bez słowa poda gorący kęs i gorący kubek. Gospodarza wprawdzie nie było, ale nad ogniem wisiał okopcony kociołek z ostro pachnącą strawą, a trochę dalej poniewierały się dwie kapoty z grubej tkaniny, brudny, opróżniony do połowy worek z szelkami, ogromne kubki z pogniecionej blachy i jeszcze jakieś inne żelazne przedmioty o niejasnym przeznaczeniu.

Maksym usiadł przy ognisku i ogrzał się patrząc w płomienie. Następnie wstał i wszedł do domu. Właściwie z całego domu pozostał jedynie kamienny zrąb. Przez połamane belki nad głową prześwitywało poranne słońce, na zgniłe deski podłogi strach było wejść, a po kątach rosły kępki malinowych grzybów. Grzyby były w zasadzie trujące, ale jeśli się je dobrze podpiecze, będzie je można bez obawy zjeść. Zresztą myśl o jedzeniu natychmiast zniknęła, kiedy Maksym dojrzał w półmroku pod ścianą czyjeś kości przemieszane z wypłowiałymi łachmanami. Zrobiło mu się nieprzyjemnie, odwrócił się, zszedł po zrujnowanych schodkach, złożył dłonie w trąbkę i wrzasnął na całe gardło: — Hop, hop, hop, sześciopalczaści! — Echo prawie natychmiast ugrzęzło we mgle pomiędzy drzewami. Nikt nie odpowiedział, tylko jakieś ptaszki nad głową zapiszczały zdenerwowanymi głosikami.

Maksym wrócił do ogniska, podrzucił parę gałązek do ognia i zajrzał do kociołka. Polewka kipiała. Rozejrzał się wokoło, znalazł coś w rodzaju łyżki, powąchał ją, wytarł trawą i znów powąchał… Potem ostrożnie zebrał szarawe szumowiny i strząsnął je na węgle. Zamieszał zupę, zaczerpnął z brzegu, podmuchał i spróbował. Okazała się całkiem niezła, coś w rodzaju polewki z wątroby tachorga, tylko bardziej ostra w smaku. Maksym odłożył łyżkę, pieczołowicie, obiema rękami zdjął kociołek z ognia i postawił na trawie. Potem znów się rozejrzał i powiedział głośno: — Śniadanie gotowe! — Nie opuszczało go wrażenie, że gospodarze są gdzieś tuż obok, ale widział jedynie nieruchome, mokre od mgły krzewy i czarne, poskręcane pnie drzew. Słyszał zaś tylko potrzaskiwanie ognia i pracowite ptasie nawoływania. — No dobrze — powiedział na głos. — Róbcie, jak chcecie, a ja nawiązuję kontakt. — Bardzo szybko zasmakował w tej strawie. Czy to łyżka była zbyt wielka, czy też odwieczne instynkty wzięły górę, w każdym razie ani się spostrzegł, jak wychłeptał trzecią część kociołka. Wówczas odsunął się z żalem od niego, usiadł, starannie wytarł łyżkę, ale nie wytrzymał i jeszcze raz zaczerpnął z samego dna tych apetycznych, rozpływających się w ustach brunatnych grudek przypominających trepangi, odsunął się zupełnie, znów wytarł łyżkę i położył ją w poprzek kociołka.

Wstał, zebrał kilka cienkich witek i wszedł do budynku. Ostrożnie stąpając po spróchniałych deskach i starając się nie patrzeć na szczątki pod ścianą zaczął zbierać grzyby. Wybierał najbardziej jędrne malinowe główki i nawlekał je na gałązkę. Warto by was posolić — myślał — posypać odrobiną pieprzu, ale to nic, dla pierwszego kontaktu i tak się nadacie. Zawiesimy was nad ogniskiem, wszystkie trucizny z was wyparują i będziecie smaczniutkie, że palce lizać… Staniecie się moim pierwszym wkładem w kulturę tej planety, drugim zaś będą promienniki pozytronowe…

Nagle w domu zrobiło się odrobinę ciemniej i Maksym od razu wyczuł, że ktoś na niego patrzy. Chciał się natychmiast odwrócić, ale się opanował, policzył do dziesięciu, wolno się wyprostował i z przygotowanym zawczasu uśmiechem obrócił głowę.

Z okna patrzyła nań długa, ciemna twarz z wielkimi ponurymi oczami i smętnie opuszczonymi kącikami warg. Patrzyła bez żadnego zainteresowania, bez wrogości i bez zadowolenia, patrzyła nie na człowieka z innego świata, lecz jakby na nieposłuszne zwierzę domowe, które znów wlazło, gdzie nie należy. Przez kilka chwil patrzyli na siebie i Maksym czuł, jak smętek promieniujący z tej twarzy wypełnia dom, zatapia las i całą planetę, cały otaczający świat i że wszystko dokoła staje się nagle szare i płaczliwe; że wszystko już było i będzie jeszcze wiele razy, że nie ma żadnej nadziei na wybawienie z tej szarej i płaczliwej nudy. Potem w domu zrobiło się jeszcze ciemniej i Maksym odwrócił się ku drzwiom.