I-van Ê-phơ-rê-mốp - Tinh Vân Tiên Nữ

Mi-i-cô và Vê-đa vô tình bị lôi cuốn bởi sức thôi miên của cái hang sâu đã nuốt chửng cả hai người trong lòng đất tối đen, khiến họ có cảm giác như đang ở trong đáy mồ của cái quá khứ đã hết, đã bị thời gian xóa nhòa vì chỉ sống lại trong những hình ảnh hư ảo của trí tưởng tượng.

Họ xuống quá nhanh, tuy mặt lối đi bị một lớp đất sét dày dính nhớp bao phủ. Đôi chỗ, có những khối đất đá từ trên vách lở xuống, chặn ngang đường, khiến họ phải trèo lên những đống ấy, bò qua những khe hở giữa trần và đống đất lở. Sau nửa giờ, Mi-i-cô và Vê-đa đã xuống được một trăm chín mươi mét và đến trước một bức tường nhẵn nhụi. Hai người máy thăm dò đã dừng lại và nằm yên ở đó. Chỉ một chút ánh sáng hắt lên cũng đủ để họ nhận thấy trong tường có một cánh cửa đồ sộ đóng kín, bằng thép không gỉ. Hai khối tròn lồi với những ký hiệu gì không rõ ở chính giữa cửa, những mũi tên mạ vàng và những tay nắm.

Muốn mở cửa, phải xếp ký hiệu thành bộ đúng với quy ước. Cả hai nhà khảo cổ đều biết những kiểu cấu tạo tương tự, nhưng thuộc một thời đại trước nữa. Sau khi đã bàn bạc với nhau, Vê-đa và Mi-i-cô nghiên cứu ổ khóa. Nó rất giống những thiết bị mà người thời trước đã bố trí một cách ranh mãnh và độc ác để bảo vệ kho báu của mình không cho «người ngoài» vào được. Ở kỷ nguyên Thế giới Chia rẽ, có cái lối phân chia mọi người thành «người nhà» và «người ngoài». Đã nhiều lần, khi người ta thử mở những cánh cửa như vậy thì chúng phóng ra những quả đạn, hơi độc, những bức xạ làm mù mắt, và những nhà nghiên cứu đã chết vì không lường trước được những sự nguy hiểm đó.

Các cỗ máy làm bằng những thứ kim loại bền vững hay bằng những thứ chất dẻo đặc biệt, qua hàng nghìn năm vẫn không bị hư hỏng và chúng đã khiến nhiều người phải bỏ mạng, cho đến khi các nhà khảo cổ tìm được cách làm cho những cánh cửa thép đó trở nên vô hại.

Rõ ràng là muốn mở những cánh cửa này phải dùng những khí cụ đặc biệt. Đành phải trở về sau khi đã đi tới ngưỡng cửa của nơi chứa đựng điều bí mật chủ yếu trong hang. Còn nghi ngờ gì nữa, hẳn là sau cánh cửa đóng kín này phải có cái gì quan trọng nhất và quý giá nhất đối với những người ở thời quá khứ xa xăm ấy. Sau khi đã tắt đèn và chỉ dùng ánh sáng mờ của những vành khí sáng trên đầu, Vê-đa và Mi-i-cô ngồi nghỉ và lấy lương thực ra ăn.

— Ở đấy có thể có cái gì? — Mi-i-cô thở dài, không rời mắt khỏi cánh cửa có những ký hiệu lấp lánh ánh vàng một cách kiêu kỳ — Dường như chúng chế nhạo chúng ta: ta không cho vào, ta sẽ không nói cho biết.

— Nhưng chị đã soi thấy gì trong những chiếc tủ ở phòng thứ hai — Vê-đa hỏi, cố xua đuổi nỗi bực tức vì gặp phải trở ngại bất ngờ mà không thể làm gì được.

— Những bản vẽ kỹ thuật về cấu tạo của máy móc, những cuốn sách in trên những bản kim loại chứ không phải trên loại giấy thời cổ chế tạo từ gỗ. Ngoài ra có lẽ là những cuộn phim ảnh, những danh sách gì đó, những bản đồ tinh tú và bản đồ Trái đất.

— Ở phòng thứ nhất là các mẫu máy. Ở phòng thứ hai là tài liệu kỹ thuật về các máy đó, còn ở phòng thứ ba thì… nói thế nào được nhỉ… Có lẽ là những giá trị của một thời đại mà người ta còn dùng tiền. Nghĩ như thế cũng thích hợp đấy.

— Nhưng những giá trị hiểu theo nghĩa của chúng ta thì được cất giấu ở đâu? Tôi muốn nói những thành tựu cao nhất của sự phát triển tinh thần của loài người: khoa học, nghệ thuật, văn hóa — Mi-i-cô kêu lên.

— Tôi hy vọng rằng những cái đó ở sau cánh cửa kia — Vê-đa bình tĩnh trả lời — Nhưng tôi sẽ không ngạc nhiên nếu ở đó lại có vũ khí.

— Sao, cái gì?

— Khí giới, những phương tiện giết người hàng loạt một cách mau chóng.

Cô bé Mi-i-cô nghĩ ngợi, vẻ buồn rầu và khẽ nói: — Đúng, điều đó cũng đúng thôi, nếu như ta suy nghĩ về mục đích của cái hầm bí mật này.

Ở đây người ta cất giấu những giá trị kỹ thuật và vật chất cơ bản của nền văn minh phương Tây thời ấy để tránh một cuộc hủy diệt có thể xảy ra. Nhưng cái gì được coi là giá trị cơ bản, nếu như thời ấy vẫn chưa có dư luận xã hội của cả hành tinh hay thậm chí các dân tộc của các nước ấy cũng chưa có quyền nói lên ý kiến của mình? Cái gì là cần thiết và quan trọng trong một lúc nhất định, điều đó do nhóm cầm quyền quy định, mà những kẻ cầm quyền ấy thường là không hiểu biết gì hết, cho nên những vật cất giấu ở đây hoàn toàn không phải là có giá trị nhất đối với loài người, mà là cái mà nhóm người này hay nhóm người khác coi là quan trọng. Ý định của họ trước hết là gìn giữ máy móc và nếu có thể thì cả vũ khí, họ không hiểu rằng nền văn minh được xây đắp dần trong lịch sử, cũng như một cơ thể sống.

— Đúng, nền văn minh được xây đắp bằng cách tích luỹ và sử dụng thành thạo kinh nghiệm làm việc, kỹ thuật, các nguồn dự trữ vật liệu, những chất hóa học nguyên chất. Không thể khôi phục được một nền văn mình cao đã bị hủy hoại nếu không có những hợp kim hết sức bền vững, những kim loại hiếm, những máy móc có thể làm việc với năng suất cao và có dung hạn hết sức chính xác. Nếu tất cả những cái đó bị hủy diệt thì lấy đâu ra vật liệu, kinh nghiệm, kỹ năng để tạo nên những máy xi-béc-nê-tic ngày càng phức tạp, có khả năng thỏa mãn như cầu của hàng tỷ người.

— Mà cũng không thể trở lại nền văn minh không có máy, giống như nền văn minh cổ đại mà đôi khi người ta mơ ước.

— Cố nhiên. Thay cho nền văn minh cổ đại sẽ là tình trạng đói kém khủng khiếp. Những kẻ cá nhân chủ nghĩa hay mơ ước không muốn hiểu rằng lịch sử không quay trở lại.

— Tôi không nói chắc rằng sau cánh cửa kia là vũ kia — Vê-đa trở lại đề tài chính — Nhưng có nhiều dấu hiệu cho biết như thế. Nếu những người đã tạo nên hầm bí mật này nhận định sai lầm (mà người thời ấy vốn hay phạm sai lầm), nếu như họ lẫn lộn văn hóa với văn minh, không hiểu được nhiệm vụ bức thiết là phải giáo dục và phát triển cảm xúc của con người thì khi còn sống, họ không thiết gì đến những tác phẩm nghệ thuật và văn học, hay không quan tâm đến ngành khoa học nào xa với những đòi hỏi lúc bấy giờ. Thời ấy, ngay cả khoa học cũng bị chia thành cái có ích và cái vô ích, người ta không nghĩ gì đến tính thống nhất của khoa học. Một nền khoa học và nghệ thuật như thế chỉ được coi là những trò thú vị, nhưng thậm chí không phải bao giờ cũng được coi là một bộ phận thiết yếu của cuộc sống con người. Và tôi nghĩ đến vũ khí, mặc dù đối với chúng ta, những con người thời nay, điều đó có vẻ hết sức ngây thơ và vô lý.