I-van Ê-phơ-rê-mốp - Tinh Vân Tiên Nữ

Với thái độ huênh hoang điển hình cho chủ nghĩa cá nhân đời xưa, những người xây cái hầm này tuyên bố với hậu thế rằng họ đã đạt tới những đỉnh cao của kiến thức và giữ những thành tựu vĩ đại của mình ở đây cho tương lai.

Mi-i-cô nhún vai khinh bỉ: — Chỉ căn cứ những điều viết ở đây cũng có thể xác định rằng hang «Hầm trú ẩn của văn hóa» thuộc vào cuối kỷ nguyên «Thế giới Chia rẽ», vào những năm cuối của hình thái xã hội cũ. Nét đặc trưng cho các xã hội đó là niềm tin vô lý rằng nền văn minh phương Tây, ngôn ngữ phong tục, đạo đức và sự tôn nghiêm của cái gọi là người da trắng sẽ tồn tại vĩnh viễn và bất di bất dịch. Tôi căm ghét nền văn minh ấy.

— Chị hình dung quá khứ rất rõ nét, nhưng với lối nhìn một chiều, Mi-i-cô ạ. Còn tôi thì qua những nét tăm tối của bộ xương của chủ nghĩa tư bản, tôi nhìn thấy những con người đã đấu tranh cho tương lai. Tương lai của họ là hiện tại của chúng ta. Tôi thấy vô số người nam và nữa đi tìm ánh sáng trong cuộc sống tù túng, nghèo khổ, những người tốt đến mức có thể giúp đỡ những người khác, kiên cường đến mức có thể giữ cho mình không trở thành dã man trong bầu không khí ngột ngạt xung quanh. Họ là những người dũng cảm, dũng cảm đến điên cuồng!

— Những kẻ đã giấu nền văn hóa của họ ở đây không phải là những người như thế — Mi-i-cô phản đối — Chị xem, ở đây chỉ toàn những đồ vật kỹ thuật. Họ đánh giá kỹ thuật quá cao mà không chú ý gì đến tình trạng suy đồi ngày càng tăng về tinh thần và cảm xúc. Họ khinh miệt quá khứ và không nhìn thấy tương lai!

Vê-đa nghĩ rằng Mi-i-cô nói đúng. Cuộc sống của những người làm ra cái hầm này sẽ thoải mái hơn nếu như họ biết so sánh những thành tựu đã đạt được với những việc còn phải làm để thực sự cải tạo thế giới và xã hội. Khi đó họ sẽ thấy rõ như trong lòng bàn tay rằng hành tinh của họ đầy rác rưởi, bị hun khói, rừng rú bị tàn phá, mặt đất ngổn ngang những giấy, kính vỡ, gạch vỡ và sắt gỉ. Họ sẽ hiểu rõ hơn rằng họ còn phải làm gì và sẽ không bị lóa mắt vì thói tự tâng bốc.

Một cái giếng hẹp, thẳng đứng, sâu đến ba mươi hai mét dẫn vào phòng thứ ba. Sau khi đã phái Mi-i-cô cùng với hai người khác đi lấy máy phát tia ga-ma để chiếu xuyên qua tủ, Vê- đa bắt đầu xem xét cái hang thứ ba. Cái hang này không có nhũ vôi và những lớp đất sét.

Những tủ thấp hình chữ nhật bằng kính đúc khuôn đổ mồ hôi vì hơi ẩm lọt vào trong. Các nhà khảo cổ dán mắt vào kính xem xét những vật phẩm rắc rối bằng vàng và bạch kim nạm ngọc.

Căn cứ vào những vật này mà phán đoán thì những di tích cổ này được thu thập vào thời kỳ mà người ta chưa từ bỏ được thói quen đã có từ thời nguyên thủy là coi cái cũ quý giá hơn cái mới, một thói quen bắt nguồn từ sự tôn thờ tổ tiên. Cũng như khi đọc những chữ ghi chú, Vê-đa cảm thấy bực mình vì thói tự tin lố lăng của những người cho rằng quan niệm của họ về giá trị và những thị hiếu của họ sẽ không thay đổi qua hàng chục thế kỷ và sẽ được hậu thế xa xôi coi là khuôn vàng thước ngọc.

Đầu kia hang chuyển thành một hành lang cao và thẳng đổ chênh chếch xuống một khoảng sâu bí ẩn. Máy tính của các máy thăm dò tự động cho biết đoạn đầu hành lang thấp hơn bề mặt Trái đất ba trăm bốn mươi mét. Những vết nứt to chia cắt những vòm trần thành những mảng đá vôi khổng lồ có lẽ nặng đến hàng nghìn tấn. Vê-đa lo ngại. Kinh nghiệm nghiên cứu nhiều hầm ngầm đã cho chị biết rằng khối đất đá ở chân một dãy núi thường có trạng thái cân bằng không bền. Có thể nó đã bị chuyển dịch do động đất hay do tình trạng trồi núi phổ biến khiến cho những dãy núi cao thêm lên đến năm chục mét (hiện tượng đó diễn ra trong hàng thế kỷ, kể từ lúc người ta làm ra cái kho chứa này). Đối với một đoàn khảo cổ bình thường thì chống đỡ cái khối ghê gớm này là một việc không thể thực hiện được.

Những nỗ lực lớn lao như thế chỉ có ý nghĩa khi nó nhằm đạt tới những mục tiêu kinh tế quan trọng đối với hành tinh.

Mặt khác những bí mật lịch sử được giấu trong cái hang sâu như thế này có thể có giá trị kỹ thuật tương tự như những phát minh bị bỏ quên nhưng có ích cho thời nay.

Đình chỉ việc nghiên cứu có lẽ là thận trọng và khôn ngoan. Nhưng tại sao một nhà bác học lại phải giữ gìn bản thân mình đến thế, trong khi hàng triệu người đang làm những công việc và những thí nghiệm nguy hiểm, khi Đa-rơ Vê-te cùng với đồng đội đang làm việc ở độ cao cách mặt đất năm mươi bảy ngàn ki-lô-mét, còn Éc-gơ đang chuẩn bị tham gia chuyến bay không trở về. Hai người ấy, những người mà Vê-đa hết sức kính trọng, có lẽ sẽ không lùi bước… Vậy thì chị cũng sẽ không lùi bước.

Những bộ pin dự trữ, một máy chụp ảnh điện tử, hai bình ô-xy… Mi-i-cô vốn không biết sợ là gì, chị sẽ cùng với Mi-i-cô đi nghiên cứu hang thứ ba, còn những người khác thì để cho họ ở lại các hang trên.

Vê-đa Công khuyên các bạn nên ăn để bồi dưỡng sức khỏe. Họ lấy những thỏi thức ăn nén chặt, làm bằng chất đạm, chất đường tiêu hóa nhanh và những chất khử độc tố gây nên sự mệt mỏi trộn lẫn với các vi-ta-min, các hoóc-môn và các chất kích thích thần kinh. Vê-đa đang bồn chồn sốt ruột nên không muốn ăn. Bốn mươi phút sau Mi-i-cô mới đến. Thì ra cô không thể nén được tò mò nếu không chiếu tia ga-ma xem qua mấy chiếc tủ để biết trong đó có những gì.

Cô gái dòng dõi của những người đàn bà thợ lặn Nhật nhìn người lãnh đạo của mình với vẻ biết ơn và sửa soạn trong nháy mắt đã xong.

Những sợi cáp mảnh màu đỏ vươn dài dọc theo trung tâm lối đi. Ánh sáng màu tím nhạt của những vòng khí tự phát sáng trên đầu hai người phụ nữ không thể xuyên qua nổi bóng tối vạn cổ ở phía trước. Ở đấy, lối xuống mỗi lúc một dốc hơn.

Những giọt nước lớn buốt lạnh từ trên trần rơi xuống đều đều, làm vang lên những âm thanh trầm đục. Ở hai bên và ở phía dưới, có tiếng nước lách rách chảy trong những kẽ nứt.

Không khí đẫm hơi ẩm vẫn tù đọng, không sinh khí trong cái hầm tối tăm, kín mít. Chỉ trong hang mới có sự im lặng như thế. Chính vật chất của vỏ Trái đất, thứ vật chất chết, trơ trơ, không có tình cảm gì đã bảo vệ sự im lặng ấy. Còn ở trên mặt đất, dù có yên lặng đến đâu đi nữa, bao giờ ta cũng đoán ra được sự sống đang ẩn náu, sự chuyển vận của nước, không khí hay ánh sáng.