Robert Silverberg - Maski czasu

— To zabezpieczenie, które ma chronić gości hotelowych przed kąpielą w pralce automatycznej. Wiem, bo rozmawiałem z pokojówkami. Chodź za mną!

Zeskoczył z siatki, którą wystrzelił zapewne mechanizm spustowy pobudzany przez czujnik obciążenia, umieszczony pod platformą windy. Przywarliśmy do ściany balansując na wąskim nadprożu, a Vornan uchylił niewielkie drzwi od windy i ujrzałem ciemną czeluść. Jak na człowieka, który nie potrafi zrozumieć koncepcji giełdy papierów wartościowych, nasz gość okazał zadziwiająco rozległą wiedzę na temat zasad funkcjonowania urządzeń hotelowych. Gdy tylko stanąłem obiema nogami na nadprożu, siatka zniknęła w bocznej ściance szybu. Chwilę później z góry nadleciał kłąb brudnej pościeli i razem z platformą windy zjechał w dół. Vornan dał mi znak, abym szedł za nim. Ruszyliśmy wąskim tunelem; ciemność rozpraszały jedynie wątłe promyki światła padające ze szpar w suficie. Po jakimś czasie dotarliśmy do klapy wychodzącej na jeden z głównych korytarzy. Po schodkach zeszliśmy na parter, a stamtąd już bez przeszkód na ulicę.

Panował absolutny spokój. Pozostały jedynie ślady świadczące o niedawnych zamieszkach. Barwne napisy epatowały z chodników i ścian okolicznych budynków: KONIEC JEST BLISKO, STWÓRCA NADCHODZI, i tym podobne hasła przepisane z gazet. Wszędzie dookoła walały się kawałki garderoby. Strzępy piany dowodziły, że tłum nie ustąpił bez walki. Tu i ówdzie na gołej ziemi leżeli ludzie czy to pijani, czy też po prostu śpiący po dniu pełnym wrażeń. Musieli wypełznąć z ciemności dopiero po odjeździe sił porządkowych.

Nałożyliśmy maski i ruszyliśmy cicho przed siebie, spowici w łagodną noc. O tak wczesnej godzinie centrum Los Angeles spało jeszcze spokojnie. Dookoła królowały strzeliste hotele i biurowce, nocne życie toczyło się gdzie indziej. Szliśmy na ślepo. Od czasu do czasu balon reklamowy przemknął po niebie błyskając zachęcająco. Dwie przecznice od naszego hotelu przystanęliśmy przed wystawą sklepu z aparaturą szpiegowską. Vornan sprawiał wrażenie zafascynowanego. Sklep był rzecz jasna zamknięty, lecz kiedy nadepnęliśmy na czujnik wmontowany w płytkę chodnikową, zmysłowy głos poinformował nas o godzinach otwarcia i zaprosił do ponowienia wizyty o właściwszej porze. O dwie witryny dalej znajdował się sklep z artykułami wędkarskimi. Nieopatrznie uruchomiliśmy kolejny czujnik i z głośnika popłynął tekst reklamowy przeznaczony dla uszu rybaków dalekomorskich.

— Trafiliście pod właściwy adres — oznajmił mechaniczny głos. — Mamy pełen asortyment. Hydrofotomierze, próbniki planktonu, wykrywacze szlamu, mierniki dyfrakcji światła, wzbudzacze hydrostatyczne, mierniki pływów, boje radarowe, pochyłomierze, wskaźniki poziomu cieczy…

Ruszyliśmy dalej.

— Uwielbiam wasze miasta — powiedział nagle Vornan. — Budynki są tutaj takie wysokie, a sprzedawcy tak cudownie nachalni. U nas nie ma sprzedawców, Leo.

— A co wówczas, kiedy zapragniecie skorzystać z wykrywacza szlamu albo próbnika planktonu?

— Są dostępne — odparł po prostu. — Zresztą bardzo rzadko potrzebujemy tego typu urządzeń.

— Dlaczego tak niewiele mówisz o swoim czasie?

— Ponieważ przybyłem tutaj, aby zdobywać wiedzę, a nie nauczać.

— Ale przecież nie nagli cię czas. Mógłbyś zaspokoić nasz głód informacji. Jesteśmy niesamowicie ciekawi, jak wygląda świat przyszłości. Tak niewiele dotąd zdradziłeś. Bardzo mgliście widzę epokę, w której żyjesz.

— Opowiedz, jaka ona według ciebie jest.

— Na świecie żyje mniej ludzi niż obecnie — stwierdziłem. — Jest bardzo czysto, bardzo porządnie. Nowoczesne gadżety na dalszym planie, a jednak wszystko dostępne, wystarczy skinąć ręką. Nie ma wojen. Nie ma państw. Prosty, sympatyczny, szczęśliwy świat. Aż trudno w coś takiego uwierzyć!

— Nieźle ci poszło.

— Ale w jaki sposób powstał taki świat? Oto pytanie, które nie daje nam spać spokojnie! Spójrz dookoła. Setka rywalizujących państw. Bomby atomowe. Napięcie. Głód i frustracja. Miliony rozhisteryzowanych ludzi pędzących w poszukiwaniu okruchów wiary. Jak doszło do ostudzenia nastrojów, do ustatkowania życia?

— Tysiąclecie to szmat czasu, Leo. Wiele może się wydarzyć.

— Ale co się wydarzyło rzeczywiście? Gdzie podziały się państwa? Opowiedz mi o wojnach, kryzysach, przewrotach.

Przystanęliśmy pod latarnią. Fotoczujnik natychmiast wykrył naszą obecność i z góry spłynął snop światła.

— Powiedzmy, że najpierw ty, Leo, przybliżysz mi w paru słowach dzieje wzrostu i upadku Świętego Imperium Rzymskiego.

— Skąd wiesz o Świętym Imperium Rzymskim?

— Od profesora Heymana. Co wiesz na ten temat?

— No cóż, bardzo niewiele, jak sądzę. Prawie nic. Było to coś na kształt konfederacji europejskiej, jakieś siedemset, osiemset lat temu. A poza tym…hmm…

— Wspaniale. Nie wiesz dosłownie nic.

— Wcale nie twierdzę, że jestem zawodowym historykiem.

— Ja też tak nie twierdzę — odparł cicho. — Dlaczego uważasz, że powinienem wiedzieć cokolwiek więcej na temat Czasu Czystek niż ty o Świętym Imperium Rzymskim? Dla mnie to zamierzchłe dzieje. Nigdy nie zajmowałem się bliżej starożytną historią. Po prostu nie bawią mnie takie rzeczy.

— Ale skoro już zaplanowałeś podróż w nasze czasy, to powinieneś dla własnego dobra przestudiować, choć pobieżnie, podręcznik historii, tak samo jak książkę od angielskiego.

— Musiałem znać angielski, aby nawiązać kontakt. Historia byłaby zbędnym bagażem. Nie przybyłem tutaj w charakterze wykładowcy, ale jako turysta.

— Jak przypuszczam, najnowsze zdobycze techniki są ci również absolutnie obce?

— Masz rację — odparł ze śmiechem.

— A co ty w ogóle wiesz? Czym się zajmujesz?

— Niczym. Kompletnie niczym.

— Nie masz zawodu?

— Podróżuję, obserwuję, spędzam miło czas.

— Należysz do klasy zblazowanych milionerów?

— Być może. Tylko że u nas nie ma zblazowanych milionerów. Sądzę jednak, że można mnie nazwać człowiekiem zblazowanym. Zblazowanym i kompletnie pozbawionym wiedzy o własnym świecie.

— I wszyscy jesteście tacy sami? Praca, nauka, wysiłek — to pojęcia zupełnie nieznane?

— Och, nie, nie — zaprzeczył gwałtownie Vornan. — Mamy u nas wiele dociekliwych umysłów. Mój somatyczny brat, Lunn-31 jest zbieraczem impulsów świetlnych, prawdziwym autorytetem w tej materii. Mój serdeczny przyjaciel Mortel-91 to natomiast znawca gestów. Piękna Pol-13 tańczy na psychodromie. Mamy artystów, poetów, uczonych. Sławna Ekki-89 przepracowała pięćdziesiąt lat na wykopaliskach z Ery Płomienia. Sator-11 zgromadził pełen zestaw kryształowych wizerunków Szperaczy. Rozpiera mnie duma, gdy myślę o tych ludziach.

— Vornan, a ty?

— Ja jestem nikim. Na niczym się nie znam. Stuprocentowy przeciętniak.

W jego głosie zabrzmiał nieznany ton. Czyżby nuta szczerości?

— Przybyłem tutaj z nudów, pragnąłem odmiany. Znajomi oddają się uciechom ducha, ja natomiast jestem pustym naczyniem, Leo. Nie potrafię opowiadać o nauce, o historii. Brak mi również smaku i poczucia piękna. Jestem kompletnym ignorantem. Jestem człowiekiem zblazowanym. Zwiedzam światy dla własnej przyjemności, lecz jest to niezwykle płytka i nieskomplikowana przyjemność.

Nawet przez filtr maski dostrzegłem, że posłał mi zniewalający uśmiech.

— Jestem z tobą zupełnie szczery, Leo. Mam nadzieję, że wyjaśniłem ci w zadowalającym stopniu przyczynę mojego uciążliwego milczenia. Mam wiele wad i słabostek. Jeszcze dużo pracy przede mną. Czy wprawiłem cię w zakłopotanie tym niespodziewanym napadem szczerości?