Neal Stephenson - Peanatema

— Nie tylko możliwa, ale wręcz konieczna.

— To prawda — przytaknął Criscan z roztargnieniem, ponieważ rysował już następny diagram:

— To jest Pluton Egzekucyjny. W tej topologii pewna liczba Hylaejskich Światów Teorycznych łączy się bezpośrednio z Arbryjską Dziedziną Przyczynową. Wprowadzamy tu ideę odrębnych domen protyjskich, niemających ze sobą nawzajem nic wspólnego. W protyzmie prostym wszystkie możliwe byty teoryczne pakujemy do jednego pudełka z nalepką „Hylaejski Świat Teoryczny”, co może sugerować, że w obrębie tego pudełka mogą one pozostawać w związkach przyczynowo-skutkowych. Ale przecież wcale tak nie musi być i wtedy należałoby każdy taki byt wyodrębnić jako osobny HŚT.

Narysowanie następnego diagramu zajęło Criscanowi więcej czasu:

— Odwrócona Delta. Topologia rzecznej delty, ale strzałki biegną pod prąd, stąd nazwa. Odwróconą Deltę najłatwiej scharakteryzować twierdzeniem, że łączy właściwości Pociągu Towarowego i Plutonu Egzekucyjnego.

— Rozumiem — przyznałem po chwili namysłu; wyczuwałem instynktownie, że Criscan mnie sprawdza. — Widzę protyzm analogowy: gradację protyjskości; widzę również zaczerpniętą z Plutonu zasadę niezależności cnoönów, które mogą pochodzić z odrębnych Hylaejskich Światów Teorycznych.

Criscan nie odpowiedział, zajęty rysowaniem.

— Włóczęga — obwieścił.

— Włóczęga? — powtórzyłem. — Jak niby ma się włóczyć?

— Nazwę zawdzięcza podobieństwu do tropikalnego drzewa, które wczepia się w ziemię zwielokrotnionymi korzeniami. Jak widzisz, przypomina Odwróconą Deltę, ale różni się od niej tym, że zawiera więcej niż jeden zamieszkany kosmos. Zmieniłem odpowiednio nazwę.

— Tak, widzę: do tej pory na końcu strzałek zawsze znajdowała się Arbryjska Dziedzina Przyczynowa. Za tym diagramem kryje się założenie polikosmiczne: istnienie wielu zamieszkanych, przyczynowo rozłącznych kosmosów.

— Zgadza się. Są przyczynowo rozłączne, ale, co ważne, są także nie-przyczynowo skorelowane. Łączy je wiedza o tych samych cnoönach. Mieszkańcy tych innych kosmosów są odbiorcami Przepływu Hylaejskiego, którego źródła są takie same jak w naszym przypadku. Przykładowym efektem jest istnienie u nich Twierdzenia Adrakhonesa z takich samych przyczyn jak u nas.

— I w ten sposób dochodzimy do Knota.

— Knot jest w pełni uogólnionym SGA — powiedział Criscan. — Przepływ Hylaejski odbywa się od lewej strony do prawej, od światów bardziej protyjskich do mniej protyjskich. Mamy tu logiczną kulminację protyzmu analogowego, w tym sensie, że nie rozróżniamy typów światów.

— Nasz widzę — powiedziałem, wskazując „Arbryjską Dziedzinę Przyczynową”.

— Wyróżniłem go tylko po to, żeby był łatwo rozpoznawalny, ale w istocie niczym się nie różni od innych kosmosów na tym diagramie: wszystkie są podobne i wszystkie potencjalnie nadają się do zamieszkania.

— W ten sposób całkowicie odrzucasz ideę specjalnego, wyróżnionego HŚT, zamieszkanego przez czyste idee.

Criscan wzruszył ramionami.

— Może coś takiego nawet istnieje, gdzieś tam daleko z lewej strony, ale nie jest wykluczone, że w gruncie rzeczy masz rację. Diagram przedstawia sieć kosmosów takich jak nasz i jednym szczegółem różni się od wszystkich poprzednich topologii. Mianowicie…

— Chyba wiem. — Palcem u nogi postukałem w „Arbryjską Dziedzinę Przyczynową”. — W Knocie nasz świat jest przedstawiony jako źródło Przepływu Hylaejskiego dla innych światów.

— Otóż to. Według Knota nasz kosmos może być HŚT dla jakiegoś innego kosmosu.

— Dokładniej: może być w ten sposób postrzegany, dopóki w tamtym kosmosie ktoś nie opracuje podwalin protyzmu złożonego — dodał Lio.

— Rzeczywiście — przytaknął Criscan, trochę zaskoczony tak celną uwagą ze strony kogoś, kogo spisał na straty jako męczącego błazna.

— Ciekawe, jak to się ma do Kuzynów — powiedziałem.

Przypomniałem sobie niedorzeczny pomysł Arsibalta z ubiegłego wieczoru: że Kuzyni mogli przybyć nie z innego układu słonecznego, ale z innego kosmosu.

— To prawda — zgodził się ze mną Criscan. — Bardzo ciekawe.

Peanatema

Przełożył Wojciech Szypuła

Wydawnictwo Mag

Tytuł oryginału: Anathem

Copyright © 2008 by Neal Stephenson

Copyright for the Polish translation © 2009 by Wydawnictwo MAG

Redakcja: Sylwia Sandowska-Dobija

Korekta: Urszula Okrzeja

Ilustracja i opracowanie graficzne okładki: Irek Konior

Projekt typograficzny, skład i łamanie: Tomek Laisar Fruń

ISBN 978-83-7480-126-3

Wydanie I

Wydawnictwo MAG

ul. Krypska 21 m. 63, 04-082 Warszawa

tel./fax (0-22) 8134743

e-mail: kurz@mag.com.pl

http://www.mag.com.pl