Kim Robinson - Zielony Mars

— Zamierzam spróbować przedostać się przez bramę — wyjaśnił mu Kojot. — Zostawili w tej dziurze niezły system zabezpieczeń. Jeszcze jedna noc i się przekonamy.

Objechał krater, zaparkował na dalekim stożku, po czym o zmierzchu po raz kolejny ubrał się w skafander i już go nie było.

Wyszedł na całą noc i Nirgal znowu miał trudności z zaśnięciem. Zastanawiał się, co zrobi, jeśli Kojot nie wróci.

Nie wrócił do świtu ani następnego dnia. Był to chyba najdłuższy dzień w życiu Nirgala. Pod wieczór chłopiec zupełnie nie wiedział, co robić. Spróbować ratować Kojota? Spróbować wrócić roverem do Zygoty albo do Vishniaca? Zjechać do moholu i zająć się tym tajemniczym systemem bezpieczeństwa, którym pasjonował się ojciec? Jednak każdy z tych pomysłów wydawał mu się niemożliwy do zrealizowania.

Na szczęście, godzinę po zachodzie słońca, Kojot zapukał w pojazd swoim charakterystycznym „stuk, stuk, stuk”, po czym wszedł do środka. Jego twarz pałała hamowaną z trudem wściekłością. Wypił prawie dwa litry wody, wydął usta z oburzeniem.

— Wynośmy się z tego pieprzonego miejsca — zaklął.

Po paru godzinach jazdy w całkowitym milczeniu Nirgalowi przyszło do głowy, aby zacząć rozmowę na jakiś temat, ale nie związany z aktualnymi wydarzeniami. Chciał po prostu przerwać tę męczącą ciszę, poza tym czuł potrzebę mówienia.

— Kojocie, jak długo, twoim zdaniem, będziemy musieli jeszcze pozostawać w ukryciu?

— Nie nazywaj mnie Kojotem, nie jestem nim! Kojot jest na zewnątrz, na wzgórzach. Oddycha już powietrzem i robi to, na co ma ochotę, drań jeden. Mam na imię Desmond i tak mnie nazywaj, rozumiesz?

— Okay — szepnął przestraszony Nirgal.

— A co do twojego pytania, moim zdaniem, zawsze.

Pojechali z powrotem na południe do moholu Rayleigha, ponieważ Kojot (zupełnie nie wyglądał na Desmonda) tak postanowił. Ten mohol naprawdę był opuszczony, stanowił nieoświetlone wgłębienie na wyżynach, zwieńczone pióropuszem cieplnym, który stał nad nim jak upiorny pomnik. Kojotowi udało się wjechać prosto na pusty, zasypany piaskiem parking i garaż na stożku. Tam zaparkował rovera między grupką automatycznych pojazdów osłoniętych brezentami, które pokrywał nawiany piasek.

— Ten jest lepszy — mruknął Kojot. — No, musimy zajrzeć do wnętrza. Dalej, zakładaj walker.

Dziwnie było stać na wietrze, na obrzeżu takiej olbrzymiej szczeliny wydrążonej w ziemi. Dwaj podróżnicy spojrzeli ponad wysoką do piersi ścianą i zobaczyli ściętą betonową obręcz, obrzeżającą otwór, która opadała pod kątem przez mniej więcej dwieście metrów. Aby popatrzeć w dół właściwego szybu, Kojot i Nirgal musieli zejść około kilometra krętą drogą, wyciętą w betonowej obręczy. Tam mogli się wreszcie zatrzymać i spojrzeć ponad krawędzią drogi w czerń. Kojot stanął na samym brzegu, a Nirgal, nieco wystraszony, ostrożnie przykucnął i wpatrzył się w głębię. Nie zobaczył nawet zarysu dna, równie dobrze mógłby zaglądać do wnętrza planety.

— Dwadzieścia kilometrów — wyjaśnił Kojot przez interkom. Wyciągnął dłoń ponad krawędź i Nirgal zrobił to samo. Poczuł idący z dołu ciąg powietrza. — No dobra, sprawdźmy, czy uda nam się uruchomić roboty. — Tą samą drogą wrócili na górę.

W poprzednich dniach Kojot spędzał wiele godzin, studiując stare programy w swoim AI i teraz, przepompowawszy nadtlenek wodoru z przyczepy rovera w dwie ogromne, automatyczne maszyny na parkingu, podłączył się do ich tablic kontrolnych i zaczął intensywnie nad nimi pracować. Gdy skończył, był zadowolony, ponieważ działały jak trzeba na dnie moholu. Podróżnicy przez chwilę obserwowali, jak oba roboty toczą się w dół krętą drogą, na kołach cztery razy wyższych niż cały pojazd Kojota.

— W porządku — ocenił Kojot. Jego twarz znowu się rozpogodziła. — Wykorzystają moc swoich ogniw słonecznych i z pomocą nadtlenku wytworzą materiały wybuchowe oraz paliwo dla siebie, a potem będą się powoli i równomiernie posuwać, aż dotkną czegoś gorącego. Cóż… Być może, właśnie wyzwoliliśmy wybuch wulkanu!

— Czy to dobrze?

Kojot roześmiał się dziko.

— Nie wiem! Ale ponieważ nikt nigdy przedtem jeszcze tego nie próbował, czas już wreszcie się przekonać.

Wrócili do poprzedniego harmonogramu, jeżdżąc między ukrytymi i jawnymi koloniami, gdzie Kojot kręcił się wśród ludzi i pytał:

— Uruchomiliśmy w zeszłym tygodniu mohol Rayleigha. Czy widzieliście już wulkan?

Nikt niczego nie widział. Wyglądało na to, że w Rayleighu nic się nie działo, mohol wyglądał tak samo jak przedtem, a jego cieplny pióropusz nadal trwał nie zmieniony.

— No cóż, może się nie udało — stwierdził Kojot — a może potrzeba na to trochę czasu. Z drugiej strony, jeśli ten mohol pokrył się teraz stopioną lawą, to skąd moglibyśmy o tym wiedzieć?

— Ależ na pewno wiedzielibyśmy — odpowiadali ludzie. A niektórzy dodawali: — Dlaczego zrobiłeś coś tak głupiego? Równie dobrze mogłeś od razu zatelefonować do biura Zarządu Tymczasowego ONZ i poprosić ich, aby przyjechali nas załatwić.

Kojot przestał więc poruszać ten temat. Ruszyli dalej, odwiedzając kolejne ukryte osady: Mauss Hyde, Gramsci, Overhangs, Christianopolis… Na każdym postoju Nirgala witano bardzo serdecznie, przeważnie dlatego, że ludzie słyszeli o nim już wcześniej. Chłopca bardzo zaskakiwała różnorodność i liczba kryjówek, które razem tworzyły dziwny, na wpół sekretny, a na wpół jawny świat. A jeśli ten świat stanowi tylko cząstkę całej marsjańskiej cywilizacji, jakie są miasta powierzchniowe na północy, zastanawiał się Nirgal. Nie potrafił tego pojąć, chociaż wydawało mu się, że z każdym kolejnym cudem, jaki towarzyszył ich podróży, rozumiał coraz więcej. W końcu człowiek nie może nieustannie reagować na wszystko zaskoczeniem, wmawiał sobie.

— No cóż — mruknął Kojot podczas jazdy (zdążył już nauczyć Nirgala prowadzić). — Może potrafimy wyzwolić wulkan, a może nie potrafimy. Ale to nowy pomysł, w każdym razie. To, chłopcze, jedna z najbardziej charakterystycznych cech całego projektu marsjańskiego. Tu wszystko jest nowe!

Skierowali się znowu na południe, aż na horyzoncie pojawiła się zacieniona ściana czapy polarnej. Wkrótce mieli ponownie znaleźć się w domu.

Nirgal rozmyślał o wszystkich kryjówkach, które widział.

— Czy naprawdę sądzisz, że zawsze już będziemy się musieli ukrywać, Desmondzie?

— Desmond? Powiedziałeś do mnie „Desmond?” A kim jest Desmond? — wybuchnął Kojot. — Och, chłopcze, nie wiem. Nikt nie może tego wiedzieć na pewno. Ludzie, którzy się tutaj ukrywają, trafili do tego świata w dziwnym czasie, kiedy ich życie było zagrożone i nie jestem wcale pewien, w jaki sposób żyje się obecnie w naziemnych miastach, które tamci budują na północy. Może szefowie na Ziemi zmienili się, a może ludzie na północy chcą żyć wygodniej. A może chodzi tylko o to, że nie zainstalowano jeszcze drugiej windy.

— Więc może nie być następnej rewolucji?

— Naprawdę nie wiem.

— Ale nie wybuchnie, zanim nie zacznie kursować kosmiczna winda?

— Nie wiem, naprawdę nie wiem! Ale winda się zbliża, a oni budują także duże nowe zwierciadła… Można je czasami zobaczyć w nocy, jak lśnią, albo bezpośrednio wokół Słońca… Coś się więc może zdarzyć, jak mi się zdaje. Tyle że… rewolucja to coś wyjątkowego, zdarza się rzadko. A wielu z bojowników to w gruncie rzeczy reakcjoniści. Chłopi mają swoją tradycję, rozumiesz, wartości i zwyczaje, które pozwalają im przetrwać. Żyją jednak tak blisko krawędzi, że nagła zmiana może ich wypchnąć poza nią i obecnie nie chodzi o politykę, ale o to, by przetrwać. Sam to widziałem, kiedy byłem w twoim wieku. Ludzie, których tu przysłano, nie są biedni, ale mieli swoją własną tradycję i tak samo jak biedni w całej naszej historii, okazali się bezsilni. I kiedy w latach pięćdziesiątych dwudziestego pierwszego wieku zaczęły napływać tu tłumy, ich tradycja została zniszczona. Zaczęli więc walczyć o to, co posiadali. Prawda jest taka, że przegrali. Nie można bowiem zwalczyć takich sił, jakie zostały im przeciwstawione, zwłaszcza tutaj, ponieważ potencjał tamtych jest zbyt wielki, a nasze schrony zbyt kruche. Musielibyśmy sami się nieźle uzbroić, innego wyjścia nie ma. Więc chyba rozumiesz… Ukrywamy się, a tamci zalewają Marsa kolejnymi falami kolonistów i to jest innego rodzaju tłum, są to ludzie, którzy na Ziemi przyzwyczaili się do naprawdę surowych warunków, więc to, co widzą tutaj, raczej ich nie szokuje. Otrzymują kurację i ona wystarcza im do szczęścia. Znacząco spadł odsetek osób, które próbują uciec do ukrytych kolonii, co za naszych czasów, przed sześćdziesiątym pierwszym, stanowiło poważny problem. Jest ich trochę, ale nie tak wielu. Póki ludzie mają swoje własne rozrywki, wiesz… swoją własną małą tradycję, nie ruszą palcem.